Soạn bài Đồng dao mùa xuân SGK Ngữ văn 7 tập 1 Kết nối tri thức - chi tiết

Nội dung chính

Trước khi đọc 1

Câu 1 (trang 39 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Khi nghe nói đến cụm từ thơ bốn chữ, ý nghĩ đầu tiên xuất hiện trong tâm trí em là gì? Em biết những bài thơ bốn chữ nào? Hãy chia sẻ cảm xúc của em về một bài thơ bốn chữ.

Phương pháp giải:

Em nhớ lại các bài thơ 4 chữ mình đã học ở các lớp trước, sau đó chọn một bài thơ và chia sẻ cảm xúc của mình về bài thơ đó.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Khi nghe nói đến cụm từ thơ bốn chữ, em nghĩ ngay đến những bài thơ làm theo thể 4 chữ, ngắn gọn và giàu ý nghĩa.

- Em còn nhớ một số bài thơ 4 chữ mà mình đã học: Đôi que đan (Lớp 4), Sắc màu em yêu (Lớp 5)

- Em rất ấn tượng với bài thơ “Sắc màu em yêu”. Bài thơ đã mở ra trước mắt em những hình ảnh đẹp đẽ của quê hương, đất nước, con người, bồi đắp thêm cho em tình yêu quê hương và khiến em nhớ mãi.

Trước khi đọc 2

Câu 2 (trang 40   SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Chia sẻ cảm nhận của em về hình ảnh anh bộ đội Cụ Hồ

Phương pháp giải:

Em nhớ lại hình ảnh anh bộ đội mà mình đã gặp ngoài đời thực hoặc anh bộ đội trong các tác phẩm văn học mà em biết rồi chia sẻ cảm nghĩ của mình.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Quê em ở trên dải đất miền Trung đầy nắng gió và thiên tai. Dường như năm nào vào mùa thu, em cũng được gặp các anh bộ đội trở về làng quê em phụ giúp, hỗ trợ người dân chống bão và khôi phục những thiệt hại của thiên tai. Những anh bộ đội xuất hiện với nụ cười rám nắng, thân hình khỏe mạnh và mang tác phong nghiêm trang của người lính cụ Hồ. Hình ảnh anh bộ đội đã khiến em cảm thấy yêu hơn đất nước nhỏ bé của mình và cũng trân trọng biết bao tình quân nhân trong gian khó, hiểm nguy.

Đọc văn bản 1

Câu 1 (trang 40 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Số tiếng trong mỗi dòng thơ, vần thơ, nhịp thơ?

Phương pháp giải:

Em đọc các dòng thơ và đếm số tiếng, theo dõi cách gieo vần và cách ngắt nhịp.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Số tiếng trong mỗi dòng thơ: 4 tiếng.

- Gieo vần: vần cách (chữ cuối của dòng chẵn vần với nhau).

VD: 

Có một người lính

Chưa một lần yêu

Cà phê chưa uống

Còn mê thả diều

=> Chữ cuối của câu thơ thứ hai vần với chữ cuối của câu thơ thứ tư.

- Nhịp thơ: nhịp 2/2; 1/3 tùy theo từng câu.

Đọc văn bản 2

Câu 2 (trang 40 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Hình dung hình ảnh người lính trong “những năm máu lửa”.

Phương pháp giải:

Em đọc bài thơ, thử nhắm mắt và hình dung hình ảnh người lính trong những năm chiến tranh.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Người lính trong “những năm máu lửa” là những anh hùng còn trẻ, mạnh mẽ, yêu nước, thương dân, chưa một lần yêu, “chưa từng hò hẹn” nhưng đã quyết ra đi hi sinh bản thân mình cho độc lập của dân tộc.

Đọc văn bản 3

Câu 3 (trang 40 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Hình dung hình ảnh người lính ở lại nơi chiến trường xưa trong tưởng tượng của tác giả.

Phương pháp giải:

Em đọc bài thơ, thử nhắm mắt và hình dung hình ảnh người lính trong những dòng thơ mà tác giả khắc họa

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Người lính đã ở lại mãi nơi chiến trường, hóa thành “ngọn lửa” để mãi sáng nơi núi rừng hoang vu. Đó là hình ảnh người lính trẻ, đầy nhiệt huyết, đầy tình yêu thương đối với dân tộc. Anh vẫn lặng lẽ, ngồi lại một mình, gửi tuổi xuân bên màu hoa đại ngàn theo những chặng đường đi lên của đất nước.

Sau khi đọc 1

Câu 1 (trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Cách chia khổ của bài thơ có gì đặc biệt? Hãy nêu tác dụng của cách chia đó?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý các khổ thơ và ý nghĩa của từng khổ thơ.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Cách chia khổ của bài thơ đặc biệt ở chỗ:

- Bài thơ được thành chín khổ. Hầu hết các khổ đều có bốn dòng tuy nhiên có hai khổ khác biệt với các khổ còn lại

- Cách chia này phù hợp với nội dung và ý nghĩa bài thơ. Khổ thơ đầu tiên kể lại sự kiện người lính lên đường ra chiến trường, gồm ba dòng thơ, tạo nên một sự lửng lơ, khiến người đọc có tâm trạng chờ đợi được đọc câu chuyện tiếp theo về anh... Khổ thơ thứ hai chỉ có hai câu lắng đọng như một nốt trầm khi kể về sự ra đi của người lính. Điều này để lại những dư âm vang vọng trong lòng người đọc và gợi lên nhiều suy ngẫm. Những khổ thơ tiếp theo tái hiện đầy đủ những khoảnh khắc, khía cạnh trong tâm hồn người lính nơi chiến trận

Sau khi đọc 2

Câu 2 (trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Nêu nhận xét của em về số tiếng trong mỗi dòng và cách gieo vần, ngắt nhịp của bài thơ.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý đếm số tiếng trong mỗi dòng và xem xét cách gieo vần, cách ngắt nhịp của bài thơ

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Số tiếng: mỗi dòng có 4 tiếng.

- Cách gieo vần: vần chân/ vần cách (vần cách là một loại thuộc vần chân)

VD: 

"Có một người lính

Đi vào núi xanh

Những năm máu lửa

Một ngày hòa bình

Anh không về nữa"

- Nhịp thơ: nhịp 2/2; 1/3 tùy theo từng câu

Sau khi đọc 3

Câu 3 (trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Đọc bài thơ, ta như được nghe một câu chuyện về cuộc đời người lính. Em hình dung câu chuyện đó như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, từ các lời thơ, rút ra câu chuyện và trình bày lại dưới dạng đoạn văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hình dung câu chuyện: Bài thơ là câu chuyện kể về cuộc đời người lính từ lúc vào chiến trường cho đến khi hi sinh. Người lính ấy tham gia chiến đấu vào những năm đất nước đang sôi sục những cuộc chiến. Khi hòa bình trở lại trên đất nước thân yêu, anh lại không thể nào trở về quê hương được nữa. Người lính ấy chưa từng hẹn hò, chưa từng biết yêu, tuổi trẻ của anh dành trọn cho đất nước, cho chiến trường. Anh đã anh dũng hi sinh trong một trận đánh. Nhiều năm trôi qua, anh vẫn không trở về, chỉ có nụ cười hiền lành, những khoảnh khắc đẹp đẽ của anh nơi Trường Sơn là còn mãi trong lòng mọi người

Sau khi đọc 4

Câu 4 (trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Hãy tìm những chi tiết khắc hoạ hình ảnh người lính. Qua các chi tiết đó, hình ảnh người lính hiện lên với những đặc điểm gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý những từ ngữ tác giả dùng để miêu tả và khắc họa ngoại hình, tính cách người lính trong bài thơ

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Chi tiết khắc họa người lính: 

- Hình ảnh người lính hiện lên với các đặc điểm:

+ Tuổi đời còn rất trẻ

+ Hồn nhiên, trong sáng: chưa từng yêu, còn mê thả diều.

+ Hiền lành, nhân hậu: cái cười hiền lành.

+ Anh hùng, sống lí tưởng, yêu nước: hình ảnh “mắt trong”, “vai đầy núi non” thể hiện lòng quyết tâm, phẩm chất anh hùng và lí tưởng sống vì đất nước, vì quê hương của người lính

Sau khi đọc 5

Câu 5 (trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Nêu cảm nhận của em về tình cảm của đồng đội và nhân dân dành cho những người lính đã hi sinh được thể hiện trong bài thơ

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, chú ý những chi tiết thể hiện tình cảm đồng đội và quân nhân trong bài thơ

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Tình cảm đồng đội: văn bản thể hiện tình yêu thương của người lính dành cho đồng đội của mình thể hiện qua các câu thơ “Anh thành ngọn lửa/ Bạn bè mang theo”. Đó chính là sự đùm bọc, gắn bó của những người lính bên nhau giữa mưa bom, lửa đạn. Là sự sẻ chia khi cùng sát cánh chiến đấu, là sự tiếc nuối, bâng khuâng và vẫn dõi theo bạn bè khi lỡ hi sinh, tử trận. Đó là những tình cảm cao đẹp của người lính cụ Hồ trong chiến đấu.

- Tình cảm của nhân dân dành cho người lính được thể hiện qua đoạn thơ: "Dài bao thương nhớ/ Mùa xuân nhân gian". Có thể hiểu đây là nỗi nhớ thương những mùa xuân nhân gian tươi đẹp của người lính đã hi sinh. Cũng có thể hiểu là nỗi nhớ thương những người con anh hùng dài theo năm tháng của nhân gian

Sau khi đọc 6

Câu 6 (trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Theo em, tên bài thơ Đồng dao mùa xuân có ý nghĩa như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ nhan đề, chú ý phân tích các từ ngữ “đồng dao” và “mùa xuân”

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Đồng dao: là thơ ca dân gian truyền miệng của trẻ em Việt Nam dùng để hát khi đi làm đồng, làm ruộng.

- Mùa xuân: là mùa đầu tiên của năm, gợi lên những cảm nhận tươi đẹp của thiên nhiên, vạn vật và gợi lên sức sống mãnh liệt của con người, vạn vật khi vào xuân.

- Nhan đề “Đồng dao mùa xuân” có ý nghĩa: khúc hát đồng dao về tuổi thanh xuân của người lính, về sự bất tử của hình ảnh người lính trẻ. Hình ảnh các anh còn sống mãi trong trái tim nhân dân như mùa xuân trường tồn cùng vũ trụ. Qua đó, nhà thơ ca ngợi những người anh hùng trẻ tuổi, bày tỏ sự ghi nhớ, biết ơn sự hi sinh của các anh. Tác giả sử dụng hình thức của đồng dao để lưu truyền mãi trong những thế hệ sau lời ngợi ca, lòng biết ơn những người lính trẻ đã dâng hiến mùa xuân cuộc đời mình kết thành những mùa xuân vĩnh cửu cho dân tộc, đất nước.

Viết kết nối với đọc

(trang 41 SGK Ngữ văn 7, tập 1)

Viết đoạn văn (khoảng 5 -7 câu) nêu cảm nghĩ của em về hình ảnh người lính trong bài thơ

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản, viết đoạn văn ngắn giới hạn 5 – 7 câu và trình bày cảm xúc về hình ảnh người lính

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Hình tượng người lính Việt Nam đã trở thành nguồn cảm hứng bất tận cho các sáng tác thi ca nhạc họa. Nguyễn Khoa Điềm cũng đưa hình tượng ấy vào trong thơ của mình một cách tự nhiên và đầy cảm xúc với bài thơ: “Đồng dao mùa xuân”. Bài thơ viết về người lính, dưới góc nhìn chiêm nghiệm của một con người thời bình. Đó là những người lính hồn nhiên, tinh nghịch, chưa một lần yêu, còn mê thả diều nhưng chính họ đã hi sinh tuổi xuân, máu xương của mình cho Đất Nước. Họ đã nằm lại mãi nơi chiến trường để đất nước được vẹn tròn, để nhân dân được độc lập. Trong cảm nhận của Nguyễn Khoa Điềm, dù họ mãi mãi gửi thân xác nơi rừng Trường Sơn xa xôi nhưng anh linh của họ thì còn mãi. Bởi chính họ đã làm nên mùa xuân vĩnh hằng của đất nước hôm nay

Bài đọc

>> Xem chi tiết: Văn bản Đồng dao mùa xuân