Giải Bài tập đọc hiểu: Chiếc lá cuối cùng trang 34 sách bài tập Ngữ văn 9 - Cánh diều

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 34 SBT Văn 9 Cánh diều

Nêu tên các nhân vật trong văn bản Chiếc lá cuối cùng và chỉ ra mối quan hệ của các nhân vật ấy.

Phương pháp giải:

Xác định các nhân vật xuất hiện trong truyện

Lời giải chi tiết:

- Nhân vật: Xiu, Giôn-xi, cụ Bơ – men.

- Mối quan hệ: Cả 3 đều là họa sĩ, Xiu và Giôn-xi là bạn bè, cụ Bơ-men là hàng xóm của Xiu và Giôn-xi.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 35 SBT Văn 9 Cánh diều

Nhan đề Chiếc lá cuối cùng có mối quan hệ như thế nào với nội dung truyện?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ nội dung, xác định mối quan hệ

Lời giải chi tiết:

Nhan đề Chiếc lá cuối cùng liên quan đến chi tiết: Khi bị ốm, nhìn cây thường xuân trụi dần lá, Giôn-xi luôn suy nghĩ nếu chiếc lá cuối cùng rụng xuống thì mình cũng sẽ ra đi. Nhưng mãi vẫn không thấy chiếc lá cuối cùng rời cành, điều đó đã thôi thúc niềm ham sống, nghị lực trong Giôn-xi, giúp cô vượt lên khó khăn, chiến thắng bệnh tật.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 35 SBT Văn 9 Cánh diều

(Câu hỏi 3, SGK) Tình huống truyện có gì hấp dẫn? Kết thúc truyện có gì độc đáo? Nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men sẽ vẽ chiếc lá trên tường thì câu chuyện có thể thay đổi như thế nào? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ nội dung truyện, xác định tình huống truyện, kết thúc truyện có gì bất ngờ

Lời giải chi tiết:

- Sự hấp dẫn của tình huống truyện: Tác giả tạo nên một tình huống khiến người đọc hồi hộp theo dõi: Liệu chiếc lá cuối cùng có rụng xuống không? Sau đêm mưa bão đầy trời, có thể chiếc lá không còn trên cành, mà chiếc lá rụng thì Giôn-xi nói là mình sẽ chết. Sự căng thẳng của tình huống tăng dần cho đến buổi sáng sau đêm mưa bão, Giôn-xi thấy chiếc lá thường xuân vẫn còn đó.

- Kết thúc truyện rất bất ngờ vì Giôn-xi hồi phục nhưng cụ Bơ-men lại ra đi vì chính cụ thức thâu đêm mưa gió để vẽ chiếc lá trên tường, để “lá không thể rụng” và cứu Giôn-xi.

- Sự thay đổi của câu chuyện nếu Xiu và Giôn-xi biết cụ Bơ-men sẽ vẽ chiếc lá trên tường và lí giải cho ý kiến của mình.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 35 SBT Văn 9 Cánh diều

(Câu hỏi 4, SGK) Phân tích tâm trạng của Giôn-xi qua hai lần yêu cầu “kéo mành lên”. Vì sao “chiếc lá cuối cùng” đã giúp Giôn-xi hồi sinh?

Phương pháp giải:

Chú ý các chi tiết miêu tả tâm trạng thay đổi của Giôn-xi khi 2 lần kéo mành

Lời giải chi tiết:

- Lần thứ nhất kéo mành lên, tâm trạng Giôn-xi rất nặng nề khi nhìn thấy trên cây chỉ còn một chiếc lá thường xuân. Cô đã nghĩ: “Hồm này nổ sẽ rụng thôi củng lúc đó thì em sẽ chết.". Cô chỉ thấy cô đơn “Cái cô đơn nhất trong khắp thế gian là một tâm hồn đang chuẩn bị sẵn sàng cho chuyến đi xa xôi bi ần của mình.”

- Lần thứ hai sau khi mành được kéo lên, tâm trạng Giôn-xi bàt đầu thay đổi khi thấy chiếc lá thường xuân vẫn còn đó, cô “nằm nhìn chiếc là hôi làu", gọi Xiu và nói “Muốn chết là một tội”, rồi cô muốn ăn trở lại “chị có thể cho em xin tí cháo và chút sữa pha ít rượu vang đỏ”, muốn trang điểm “đưa cho em chiếc gương tay trước đã, rồi xếp mấy chiếc gối lại quanh em, ... ", cuối cùng muốn đi du lịch “một ngày nào đó em hi vọng sẽ được vẽ vịnh Na-plơ”. Tức là tâm trạng đã phần chấn, vui về và ham muốn được sống trỗi dậy.

Câu 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 35 SBT Văn 9 Cánh diều

(Câu hỏi 5, SGK) Nếu là Giôn-xi, em sẽ có suy nghĩ, cảm xúc như thế nào khi nghe Xiu kể lại sự việc cụ Bơ-men đã qua đời vì sưng phổi sau đêm vẽ “chiếc lá cuối cùng”

Phương pháp giải:

Tưởng tượng mình là Giôn-xi và nêu suy nghĩ, cảm xúc

Lời giải chi tiết:

Truyện kết thúc ở việc Xiu kể cho Giôn-xi nghe về cái chết của cụ Bơ-men và chiếc lá cuối cùng cụ vẽ trên tường trong đêm mưa gió là một dụng ý nghệ thuật của tác giả. Có thể nói, khoảng lặng ây diễn tả được rất thành công nỗi xúc động không nói nên lời của Giôn-xi - một người từ cõi chết trở về nhờ chiếc lá của một ông già - người đã lấy cả mạng sống của mình để mang lại hi vọng và sự sống hồi sinh cô.

Câu 6

Trả lời Câu hỏi 6 trang 35 SBT Văn 9 Cánh diều

Đọc văn bản sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

ĐIỀU KHÔNG THỂ NÓI

(Tóm tắt phần lược đi: Truyện mở đầu bằng việc bố Hằng chiêu đãi cả nhà ở một tiệm ăn. Khi vào quán ăn, Hằng lại không muốn ăn nữa và rời đi ngay vì Hằng thoáng nhận ra người bạn cùng lớp làm người bê bát ở quán. Hằng thấy buồn và nhớ lại chuyện ở lớp tuần trước.) 

Suốt tuần trước, sau khi thi học kì, học trò 8B sôi nổi bàn tán, chuẩn bị cho buổi liên hoan cuối năm và chuyến đi cắm trại đúng vào ngày đầu tiên của kì nghỉ hè. Mỗi đứa một ý nhưng cuối cùng cũng thoả thuận sẽ làm bún chả tại nhà cái Trang. Còn đi chơi, dự tính sẽ kéo nhau lên Đại Lải. Ở đây nghe nói có hồ tắm, lại có cả rừng bạch đàn để cắm trại vui chơi, tuyệt lắm.

Trong những lần họp lớp để bàn “chủ đề” này chỉ có một nhân vật không tỏ ra hào hứng, cũng chẳng tham gia một lời nào. Đó là Bình – đứa bạn ngồi ở ngay sau lưng Hằng, Trang. Ít nói thì vốn là “bệnh” của Bình rồi. Chả thế mà cậu Hải tếu, vua của các biệt danh đã đặt tên cho Bình ngay khi cậu này từ ngoại thành chuyển về 8B: “Đệ nhất màu chau”. Học hành làng nhàng, trong lớp Bình ít được mọi người để ý đến, trừ một vài đứa bạn trai cùng tổ. “Hằng vô tư” lắm lúc như quên bằng cả sự có mặt của Bình ngay sau lưng. Bởi thế khi cả lớp đã chuẩn bị gần xong cho hai buổi liên hoan và cắm trại, thủ quỹ Trang đã thu gần đủ tiền, Hằng ngạc nhiên thấy Bình nói với Trang:

– Trang ơi, mình.., không dự liên hoan được đâu, cả cắm trại nữa. Nhưng bạn đừng nói gì với lớp nhé. Mình... mình... bận.

Bấy giờ chỉ có ba đứa ở trong lớp. Cái Trang thì cố nài:

– Cậu định về quê chứ gì? Không hoãn lại vài bữa được à? Cố gắng đi, lớp mình vui thế này, tự nhiên lại vắng một đứa, chán chết.

Như nể Trang. Bình nhăn nhó, ừ hử: 

– Ừ, mình sẽ cố gắng xem. Nhưng nếu mình vắng, các bạn nhớ đừng nói trước cho bọn cậu Hải biết nhé.

Nói rồi cậu ta bỏ ra ngoài sân. Trang vừa kiểm số tiền đã thu vừa phàn nàn: 

– Thỉnh thoảng cậu ta lại khác người như thế đấy. Chẳng còn nhớ mấy lần cả hội rủ nhau đi chơi Thủ Lệ hay Hồ Tây không. Chả bao giờ Bình tham gia. Hằng nhìn theo cái bóng áo xanh của Bình, buông ngay một câu:

– Ôi, khác người khác nghiếc gì. Trang biết không, tớ đại ghét những đứa con trai “ki bo”. Chắc lại tiếc tiền đấy mà.

Trang dường như không đồng tình với Hằng nhưng chỉ cười. Tính nó vốn hiền.

***

Chiều Chủ nhật ấy, Trang rất ngạc nhiên khi thấy Hằng đột ngột đến nhà Trang và hỏi thăm về Bình.

Thì ra trong lớp 8B, chỉ có Trang và một vài bạn nữa biết rằng nhà Bình rất nghèo. Chị gái Bình đi lấy chồng xa. Bố Bình đã nghỉ hưu sớm và bệnh tật, chỉ còn mẹ Bình là công nhân xí nghiệp may quốc phòng nhưng cũng đang tạm nghỉ vì không có việc. Bình vừa đi học vừa phải đi làm thêm phụ giúp bố mẹ...

Bấy giờ thì Hằng đã hiểu vì sao Bình không đi học thêm nhiều như bọn Hằng, ngoài môn Văn là môn Bình học hơi yếu. Hằng cũng chưa “vô tư” đến nỗi không biết rằng so với lương hưu của bố Bình thì gần hai mươi ngàn đóng góp cho lớp là quá nhiều.

– Này, nhưng mà tại sao tự nhiên ấy lại quan tâm đến cậu Bình thế hả? Không để ý đến vẻ tò mò, hơi đùa cợt của Trang, Hằng rủ:

Hay là lát nữa bọn mình đến nhà Bình chơi đi! Tớ chờ ấy. Nhà Bình ở ngõ Quỳnh thì cũng gần đây thôi. Đi nhé Trang!

Trang chỉ còn biết tròn mắt nhìn vẻ mặt khác thường của Hằng, sửng sốt không nói được gì, “Hằng vô tư”, “Hằng phổi bò” như đã biến thành một cô bé khác.

Giá mà Trang cũng được nhìn thấy Bình ở quán phở sáng nay! Giá mà Hằng có thể nói được cho Trang nghe nỗi ân hận tràn ngập trong lòng Hằng kể từ lúc ấy... 

(Trần Thiên Hương, Tuyển tập truyện viết cho thiếu nhi 

từ sau Cách mạng tháng Tám, NXB Giáo dục, 1999)

a) Văn bản Điều không thể nói viết về chuyện gì?

A. Về những kỉ niệm trong một lần đi liên hoan của học sinh lớp 8B 

B. Kể câu chuyện buồn về những người bạn trong cùng một lớp

C. Nhắc lại những kỉ niệm đáng nhớ của gia đình nhân vật Hằng

D. Từ sự hiểu nhầm đến thái độ thông cảm, sẻ chia giữa hai người bạn 

b) Sự việc trong truyện được kể theo trình tự nào?

A. Kể lại sự việc đang xảy ra

B. Kể lại sự việc đã xảy ra lâu rồi

C. Từ chuyện hiện tại nhớ lại sự việc trước đó

D. Từ sự việc trước đó nhắc lại chuyện hiện tại

c) Câu văn nào miêu tả nội tâm của nhân vật Hằng?

A. Trang chỉ còn biết tròn mắt nhìn vẻ mặt khác thường của Hằng, sửng sốt không nói được gì, “Hằng vô tư”, “Hằng phổi bò” như đã biến thành một cô bé khác. 

B. Bấy giờ thì Hằng đã hiểu vì sao Bình không đi học thêm nhiều như bọn rất Hằng, ngoài môn Văn là môn Bình học hơi yếu.

C. Trong những lần họp lớp để bàn “chủ đề” này chỉ có một nhân vật không tỏ ra hào hứng, cũng chẳng tham gia một lời nào.

D. Giá mà Hằng có thể nói được cho Trang nghe nỗi ân hận tràn ngập trong lòng Hằng kể từ lúc ấy...

d) Yếu tố quan trọng nhất tạo nên bất ngờ trong phần kết thúc của truyện là gì? 

A. Thái độ, tình cảm và sự quan tâm của Hằng đối với Bình ngược lại lúc đầu 

B. Sự ngạc nhiên của Trang về cách ứng xử của “Hằng vô tư” đối với Bình 

C. Hằng đã hiểu vì sao Bình không đi học thêm nhiều như bọn Hằng

D. Hằng đã rủ Trang đến thăm nhà riêng của Bình ở ngõ Quỳnh

e) Em hiểu Điều không thể nói trong văn bản trên là điều gì?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

a – Đáp án D. Từ sự hiểu nhầm đến thái độ thông cảm, sẻ chia giữa hai người bạn

b – Đáp án B. Kể lại sự việc đã xảy ra lâu rồi

c – Đáp án D. Giá mà Hằng có thể nói được cho Trang nghe nỗi ân hận tràn ngập trong lòng Hằng kể từ lúc ấy...

d – Đáp án A. Thái độ, tình cảm và sự quan tâm của Hằng đối với Bình ngược lại lúc đầu.

e – Điều không thể nói trong văn bản trên là: những hiểu nhầm, những lời nói mà Hằng đã nghĩ và đã nói sai về Bình.