Câu hỏi
a) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 22, hãy nhận xét tình hình phát triển và sự phân bố ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm?
b) Giải thích vì sao công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm có phạm vi phân bố rộng khắp cả nước?
Lời giải chi tiết:
a) Dựa vào Atlat Địa lí Việt Nam trang 22, nhận xét tình hình phát triển và sự phân bố ngành công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm:
* Tình hình phát triển:
- Là ngành trọng điểm có vai trò ngày càng quan trọng, chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu giá trị sản xuất ngành công nghiệp (23,7% năm 2007) nhưng lại có xu hướng giảm (từ 24,9% xuống 23,7%).
- Tổng giá trị sản xuất toàn ngành tăng rất nhanh, từ 49,4 nghìn tỉ đồng (năm 2000) lên 135,2 nghìn tỉ đồng (năm 2007), tăng 85,8 nghìn tỉ đồng (gấp 2,7 lần).
- Cơ cấu ngành đa dạng, gồm 3 phân ngành chính: chế biến sản phẩm trồng trọt, chăn nuôi, thủy hải sản.
- Tạo ra nhiều hàng xuất khẩu chủ lực, giải quyết vấn đề lao động.
- Sự phát triển phụ thuộc vào nguồn nguyên liệu hoặc thị trường tiêu thụ, phân bố có tính quy luật: sơ chế ở vùng nguyên liệu, chế biến thành phẩm ở gần thị trường tiêu thụ.
=> Tỉ trọng giá trị sản xuất công nghiệp chế biến LTTP có xu hướng giảm do ngành này có tốc độ tăng trưởng chậm hơn so với các ngành công nghiệp trọng điểm khác, tuy nhiên tổng giá trị sản xuất vẫn tăng lên liên tục và giữ vai trò quan trọng.
* Sự phân bố:
- Công nghiệp chế biến LTTP có phạm vi phân bố rộng khắp cả nước.
- Chế biến sản phẩm trồng trọt:
+ Công nghiệp xay xát phát triển mạnh, sản lượng gạo, ngô xay xát,.. phân bố tập trung tp.HCM, HN, ĐBSH, ĐBSCL.
+ Công nghiệp đường mía,.. phân bố tập trung ở ĐBSCL, ĐNB, DHMT…
+ Công nghiệp chế biến cafe, chè, thuốc lá phát triển mạnh: chế biến chè chủ yếu ở TDMNBB, Tây Nguyên; chế biến cafe chủ yếu ở Tây Nguyên, ĐNB, BTB.
+ Công nghiệp rượu, bia, nước giải khát phát triển nhanh, tập trung nhất ở tp.HCM, Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng…
- Chế biến sản phẩm chăn nuôi:
+ Chưa phát triển mạnh do cơ sở nguyên liệu cho ngành còn hạn chế.
+ Các cơ sở chế biến sữa và các sản phẩm từ sữa tập trung ở một số đô thị lớn.
+ Thịt và sản phẩm từ thịt: Hà Nội, tp. Hồ Chí Minh.
- Chế biến thuỷ, hải sản:
+ Nghề làm nước mắm nổi tiếng ở Cát Hải (HP), Phan Thiết (Bình Thuận), Phú Quốc (Kiên Giang).
+ Chế biến tôm, cá và một số sản phẩm khác: tăng trưởng nhanh đáp ứng nhu cầu trong và ngoài nước, phát triển tập trung ở ĐBSCL.
b) Công nghiệp chế biến lương thực thực phẩm có phạm vi phân bố rộng khắp cả nước, nguyên nhân do:
- Nước ta có nhiều thế mạnh để phát triển:
+ Nguồn nguyên liệu phong phú và dồi dào từ nông nghiệp (trồng trọt, chăn nuôi và thủy sản) nhờ nước ta nhiều thế mạnh trong sản xuất nông nghiệp.
+ Thị trường tiêu thụ rộng lớn, đặc biệt ở các thành phố đô thị lớn.
+ Dân cư đông, lao động dồi dào, rẻ và có truyền thống, kinh nghiệm
+ Chính sách phát triển của nhà nước, đưa nông nghiệp phát triển theo hướng sản xuất hàng hóa và tiến gần hơn với công nghiệp.
- Sự phân bố của ngành chế biến LTTP phụ thuộc nhiều vào tính chất của nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ, nhất là nguồn nguyên liệu tươi sống, dễ hư hỏng => do đó sự phân bố rộng khắp của nguồn nguyên liệu và thị trường tiêu thụ rộng lớn cũng quy định phạm vi phân bố ngành này.
- Các nguyên nhân khác: Đòi hỏi vốn đầu tư ít, thời gian quay vòng vốn nhanh, không đòi hỏi cơ sở vật chất kĩ thuật hiện đại => phù hợp với điều kiện phát triển của nền kinh tế nước ta.