Nêu tình huống (ở gia đình, ở lớp học) cho thấy luôn có năng lượng hao phí xuất hiện trong quá trình sử dụng năng lượng. Xác định nguyên nhân gây ra sự hao phí đó.
Sử dụng lý thuyết về năng lượng hao phí.
- Khi dùng quạt điện sau một thời gian quạt nóng lên.
- Dùng bóng đèn để phát sáng, sau một thời gian bóng đèn nóng lên.
Các bài tập cùng chuyên đề
Trong việc đun sôi nước như hình trên, năng lượng nào là hữu ích, năng lượng nào là hao phí.
“Năng lượng hao phí thường xuất hiện dưới dạng nhiệt năng”
Hãy tìm ví dụ để minh họa cho nhận định trên.
Năng lượng hao phí khi đi xe đạp
a) Dự đoán xem ở bộ phận nào của xe đạp có thể xảy ra sự hao phí năng lượng nhiều nhất?
b) Dạng năng lượng nào là hữu ích, là hao phí đối với người và xe.
Năng lượng hao phí khi ôtô chạy
Nêu tên các dạng năng lượng có thể xuất hiện khi ô tô chuyển động trên đường.
Những hao phí này ảnh hưởng ra sao đến môi trường?
Thí nghiệm về sự bảo toàn năng lượng
Thực hiện thí nghiệm sau đây để nghiên cứu về sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng trong một chuyển động cơ học.
- Chuẩn bị: Hai con lắc (gồm 2 quả cầu giống hệt nhau, treo bằng hai dây nhẹ dài bằng nhau), giá treo cố định, thước mét, tấm bìa đánh dấu hai điểm A, B có cùng độ cao (Hình 3.5).
- Tiến hành:
+ Kéo quả cầu (2) đến điểm B (nằm trong mặt phẳng của tấm bìa như hình 3.6) rồi thả ra.
+ Qủa cầu (2) chuyển động về vị trí ban đầu va chạm vào quả cầu (1), làm cho quả cầu (1) lên đến vị trí A cùng độ cao với vị trí B.
- Thảo luận: Thí nghiệm trên chứng tỏ điều gì?
Một em bé đang chơi xích đu trong sân. Muốn cho xích đu luôn lên tới độ cao ban đầu, thỉnh thoảng người mẹ phải đẩy xích đu (Hình 48.6). Tại sao cần làm như thế?
Quả bóng này
- Chuẩn bị: 1 quả bóng tennis hoặc bóng cao su, thước dây (hoặc thước cuộn), một sợi dây dài hơn 1m.
- Tiến hành:
+ Thả rơi quả bóng tennis ở độ cao 1m so với sàn nhà. Dùng sợi dây căng ngang ở độ cao 1m để làm mốc (hình 48.7).
+ Yêu cầu các bạn trong nhóm đo độ cao mà quả bóng đạt được sau lần nảy đầu tiên.
- Thảo luận:
+ Nêu nhận xét về kết quả đo được. Giải thích tại sao?
+ Có phải trong trường hợp này định luật bảo toàn năng lượng không còn đúng?
Hoàn thành các câu sau đây bằng cách ghi vào vở (hay Phiếu học tập) các từ hoặc cụm từ trong khung thích hợp với các khoảng trống, được đánh số thứ tự từ (1) đến (10). Ví dụ: (1) – thế năng.
a) Khi quả bóng được giữ yên ở trên cao, nó đang có ___(1)___
Khi quả bóng được thả rơi, ___(2)___ của nó được chuyển hóa thành ___(3)___
b) Quả bóng không thể nảy trở lại độ cao ban đầu, nơi nó được thả rơi, bởi vì không phải tất cả ___(4)___ của nó biến thành ___(5)___. Thực tế, luôn có một phần năng lượng của nó được chuyển hóa thành ___(6)___ và ___(7)___ trong khi va chạm.
c) Trong quá trình chuyển động của quả bóng, luôn có sự ___(8)___ từ dạng năng lượng này sang dạng năng lượng khác. Năng lượng toàn phần của quả bóng luôn được ___(9)___ không bao giờ ___(10)___ hoặc được tạo ra thêm.
Chỉ ra những chi tiết trong hình bên có sự lãng phí năng lượng. Em hãy đưa ra các gợi ý giúp điều chỉnh hoặc khắc phục sự lãng phí năng lượng đó.
Hãy nêu một số ví dụ có thể gây lãng phí năng lượng xảy ra trong lớp học, trong nhà trường.
Thực hiện:
- Quấn một dây cao su xung quanh que tăm và luồn qua lõi ống chỉ như hình 48.4.
- Dùng băng dính dán để giữ cố định que tăm vào ống chỉ.
- Luồn dây cao su qua vòng đệm và quấn quanh bút chì.
- Vặn bút chì để xoắn dây cao su.
- Đặt ống chỉ trên một bề mặt mịn và thả tay giữ bút chì ra.
a) Tại sao ống chỉ lăn được?
b) Làm thế nào để ống chỉ lăn xa hơn
Thí nghiệm về sự bảo toàn năng lượng
Thực hiện thí nghiệm sau đây để nghiên cứu về sự chuyển hóa và bảo toàn năng lượng trong một chuyển động cơ học.
- Chuẩn bị: Hai con lắc (gồm 2 quả cầu giống hệt nhau, treo bằng hai dây nhẹ dài bằng nhau), giá treo cố định, thước mét, tấm bìa đánh dấu hai điểm A, B có cùng độ cao (Hình 3.5).
- Tiến hành:
+ Kéo quả cầu (2) đến điểm B (nằm trong mặt phẳng của tấm bìa như hình 3.6) rồi thả ra.
+ Qủa cầu (2) chuyển động về vị trí ban đầu va chạm vào quả cầu (1), làm cho quả cầu (1) lên đến vị trí A cùng độ cao với vị trí B.
- Thảo luận: Thí nghiệm trên chứng tỏ điều gì?
Một em bé đang chơi xích đu trong sân. Muốn cho xích đu luôn lên tới độ cao ban đầu, thỉnh thoảng người mẹ phải đẩy xích đu (Hình 48.6). Tại sao cần làm như thế?
Quả bóng này
- Chuẩn bị: 1 quả bóng tennis hoặc bóng cao su, thước dây (hoặc thước cuộn), một sợi dây dài hơn 1m.
- Tiến hành:
+ Thả rơi quả bóng tennis ở độ cao 1m so với sàn nhà. Dùng sợi dây căng ngang ở độ cao 1m để làm mốc (hình 48.7).
+ Yêu cầu các bạn trong nhóm đo độ cao mà quả bóng đạt được sau lần nảy đầu tiên.
- Thảo luận:
+ Nêu nhận xét về kết quả đo được. Giải thích tại sao?
+ Có phải trong trường hợp này định luật bảo toàn năng lượng không còn đúng?
“Năng lượng hao phí thường xuất hiện dưới dạng nhiệt năng”
Hãy tìm ví dụ để minh họa cho nhận định trên.
Nêu tình huống (ở gia đình, ở lớp học) cho thấy luôn có năng lượng hao phí xuất hiện trong quá trình sử dụng năng lượng. Xác định nguyên nhân gây ra sự hao phí đó.
Năng lượng hao phí khi đi xe đạp
a) Dự đoán xem ở bộ phận nào của xe đạp có thể xảy ra sự hao phí năng lượng nhiều nhất?
b) Dạng năng lượng nào là hữu ích, là hao phí đối với người và xe.
Năng lượng hao phí khi ôtô chạy
Nêu tên các dạng năng lượng có thể xuất hiện khi ô tô chuyển động trên đường.
Những hao phí này ảnh hưởng ra sao đến môi trường?
Nêu tên năng lượng có ích và năng lượng hao phí khi sử dụng bếp ga để nấu ăn.
Em hãy lấy ví dụ để minh họa sự bảo toàn năng lượng.
Trong các hành động sau, hành động nào gây lãng phí năng lượng, hành động nào thể hiện việc tiết kiệm năng lượng?
- Tắt các thiết bị điện trong lớp học khi ra về.
- Đặt điều hòa không khí ở mức dưới 250C vào những ngày mùa hè nóng nực.
- Bật tất cả bóng điện ở hành lang lớp học trong các giờ học.
Hãy chỉ ra năng lượng nào là hao phí, năng lượng nào là có ích trong các trường hợp dưới đây:
a) Quạt máy đang hoạt động.
b) Khi cầu thủ đang chơi bóng trên sân.
Theo em, năng lượng hao phí thường xuất hiện dưới dạng nào? Hãy lấy ví dụ để chứng tỏ điều này.
Năng lượng hao phí thường xuất hiện dưới dạng nào ? Hãy lấy ví dụ để chứng tỏ điều này.
Khi một chiếc tủ lạnh đang hoạt động thì trường hợp nào dưới đây không phải là năng lượng hao phí ?
A. Làm nóng động cơ của tủ lạnh.
B. Tiếng ồn phát ra từ tủ lạnh.
C. Làm lạnh thức ăn đưa vào tủ khi còn quá nóng.
D. Duy trì nhiệt độ ổn định trong tủ lạnh để bảo quản thức ăn.
Hoạt động nào dưới đây giúp tiết kiệm năng lượng trong gia đình ?
A. Ra khỏi phòng quá 10 phút không tắt điện.
B. Bật tất cả các bóng đèn trong phòng khi ngồi ở bàn học.
C. Bật bình nóng lạnh thật lâu trước khi tắm.
D. Dùng ánh sáng tự nhiên và không bật đèn khi ngồi học cạnh cửa sổ.
Khi máy tính hoạt động, ta thấy vỏ máy nóng lên.
- Nhiệt tỏa ra trên vỏ máy là năng lượng có ích hay hao phí ?
- Nếu nhiệt độ của máy tăng quá cao thì điều này có lợi hay có hại ?
Tại sao các ổ bi ở trục xe đạp, xe máy và ô tô cần luôn được bảo dưỡng và bôi trơn ?
Hãy cùng các bạn tìm hiểu và thảo luận để cho biết lí do tại sao các nhà sản xuất ô tô và các loại phương tiện giao thông khác (như tàu hỏa, máy bay, tên lửa, mô tô, tài cao tốc, ca nô,…) luôn quan tâm đến việc cải tiến kiểu dáng bên ngoài của chúng (Hình 49.1). Việc cải tiến kiểu dáng hợp lí cho các loại phương tiện giao thông đó đã đem lại những lợi ích gì ?
