Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp nghệ thuật tiêu biểu trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây (ví dụ: so sánh, phóng đại, đối lập, tương phản,...).
- Đọc kĩ tác phẩm để hiểu và thâu tóm được nội dung của văn bản.
- Ôn lại kiến thức về các biện pháp nghệ thuật.
- Áp dụng vào văn bản và chỉ ra các biện pháp nghệ thuật.
Cách 1
* Phân tích ví dụ:
“Thế là Đăm Săn lại múa. Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc. Chòi lẫm đổ lăn lóc. Cây cối chết rụi. Khi chàng múa dưới thấp, vang lên tiếng đĩa khiên đồng. Khi chàng múa trên cao, vang lên tiếng đĩa khiên kênh. Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nút, ba đồi tranh bật rễ bay tung. Cây giáo thần, cây giáo dính đầy những oan hồn của chàng nhằm đùi Mtao Mxây phóng tới, trúng nhưng không thủng. Chàng đâm vào người Mtao Mxây cũng không thủng.”
→So sánh: Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc
→ Nói quá: Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung.
→ Nhờ vào việc vận dụng các biện pháp nghệ thuật một cách điêu luyện, hình ảnh Đăm Săn hiện lên vô cùng sinh động, có hồn. Giúp cho người đọc, người nghe dù không được chứng kiến tận mắt những vẫn có thể hình dung ra hoàn hảo những điều mà tác giả muốn truyền đạt.
Cách 2- Việc sử dụng biện pháp nghệ thuật tu từ so sánh và phóng đại đã tạo cho đoạn trích những hiệu quả diễn đạt ấn tượng. Chẳng hạn, miêu tả Mtao Mxây: "khiên hắn tròn như đầu cú, gươm hắn óng ánh như cái cầu vồng. Trông hắn dữ tợn như một vị thần… giữa một đám đông mịt mù như trong sương sớm” ; “Khiên hắn kêu lạch xạch như quả mướp khô". Hoặc miêu tả Đăm Săn : "Một lần xốc tới, chàng vượt một đồi tranh. Một lần xốc tới nữa, chàng vượt một đồi lồ ô. Chàng chạy vun vút qua phía đông, vun vút qua phía tây" ; "Chàng múa trên cao, gió như bão. Chàng múa dưới thấp, gió như lốc" ; "Khi chàng múa chạy nước kiệu, quả núi ba lần rạn nứt, ba đồi tranh bật rễ bay tung" ; "đôi mắt long lanh như mắt chim ghếch ăn hoa tre" ; "Bắp chân chàng to bằng cây xà ngang, bắp đùi chàng to bằng ống bễ, sức chàng ngang sứcvoi đực, hơi thở chàng ầm ầm tựa sấm dậy, chàng nằm sấp thì gãy rầm sàn, chàng nằm ngửa thì gãy xà dọc"… Bên cạnh đó, các phép so sánh, phóng đại trong ngôn ngữ nhân vật cũng được huy động tối đa : với Mtao Mxây "Ta như gà làng mới mọc cựa kliê, như gà rừng mới mọc cựa êchăm",… với Đăm Săn : "Cầu cho ta được bình yên vô sự, nạn khỏi tai qua, lớn lên như sông nước, cao lên như cây rừng, không còn ai bì kịp ; Hãy đánh lên tất cả cho ở dưới vỡ toác các cây đòn ngạch… để nghe tiếng chiêng ăn đông uống vui như mừng mùa khô năm mới của ta vậy"…Biện pháp so sánh, phóng đại tạo ra sức hấp dẫn cho sử thi, đó là cách diễn đạt, mô tả bằng hình ảnh sinh động, tạo ấn tượng về sức mạnh, vẻ đẹp thần thánh, siêu phàm đúng với tính chất hùng tráng, mang tầm vũ trụ của nhân vật và hành động của sử thi anh hùng.
Các bài tập cùng chuyên đề
Tóm tắt văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay
Tóm tắt được nội dung bao quát của văn bản Chiến thắng Mtao Mxây (Câu chuyện kể lại sự kiện gì? Xảy ra trong bối cảnh thời gian, không gian như thế nào? Có chi tiết thần kì nào?).
Nhân vật chính trong Chiến thắng Mtao Mxây là ai? Có điểm gì nổi bật?
Câu chuyện Chiến thắng Mtao Mxây gửi gắm thông điệp gì?
Liên hệ, kết nối với kinh nghiệm sống của bản thân để hiểu thêm câu chuyện Chiến thắng Mtao Mxây
Màu sắc văn hóa Tây Nguyên trong Chiến thắng Mtao Mxây thể hiện qua các yếu tố nào?
Chú ý chi tiết miêu tả ngoại hình Mtao Mxây trong Chiến thắng Mtao Mxây
Chú ý biện pháp nghệ thuật được sử dụng để miêu tả hình ảnh múa khiên của Đăm Săn và Mtao Mxây trong Chiến thắng Mtao Mxây
Chú ý chi tiết ông trời giúp đỡ Đăm Săn trong Chiến thắng Mtao Mxây
Lời nói và hành động của dân làng cho biết tình cảm của cộng đồng đối với tù trường Đăm Săn như thế nào trong Chiến thắng Mtao Mxây
Tưởng tượng không khí ăn mừng của dân làng đối với chiến thắng của Đăm Săn trong Chiến thắng Mtao Mxây
Chú ý vẻ đẹp kì vĩ, phi thường của người anh hùng Đăm Săn trong Chiến thắng Mtao Mxây
Chú ý nghệ thuật miêu tả nhân vật Đăm Săn trong Chiến thắng Mtao Mxây
Nêu những sự kiện chính trong văn bản Chiến thắng Mtao Mxây. Hãy chỉ ra lời người kể chuyện, lời nhân vật, chi tiết thần kì trong văn bản.
Nhân vật người anh hùng Đăm Săn được miêu tả với những đặc điểm nổi bật nào? Chỉ ra những chi tiết cho thấy sự đối lập giữa Đăm Săn với Mtao Mxây trong Chiến thắng Mtao Mxây
Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây.
Phân tích một số câu nói và hành động của dân làng trước chiến thắng của Đăm Săn để làm rõ tình cảm của cộng đồng Ê-dê đối với người anh hùng trong Chiến thắng Mtao Mxây
Đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây phản ánh và ca ngợi điều gì? Điều ấy có còn ý nghĩa với cuộc sống hôm nay không? Vì sao?
Hãy minh hoạ trận chiến đấu giữa Đăm Săn và Mtao Mxây bằng một bức vẽ hoặc một đoạn văn miêu tả (khoảng 8-10 dòng).
Hãy nhớ lại một vài nhân vật lịch sử hoặc nhân vật văn học thường được mọi người gọi là anh hùng và cho biết: do đâu mà họ được tôn xưng như thế?
Lời văn ở đoạn này trong văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay gần với truyện hay vở kịch?
Lưu ý những hình ảnh được sử dụng để miêu tả Đăm Săn trong Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay. Những hình ảnh đó có điểm gì độc đáo?
Chú ý sự xuất hiện của cụm từ “bà con xem...” và ý nghĩa, tác dụng của nó trong lời kể trong Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay?
Cảnh tiệc tùng trong đoạn này trong Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay được miêu tả qua lời của ai? Điều đó giúp ích gì trong việc thể hiện hình tượng nhân vật Đăm Săn?
Việc miêu tả ngoại hình nhân vật Đăm Săn trong Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay có gì khác thường và có tác dụng như thế nào?
Tóm tắt các sự kiện chính trong văn bản Đăm Săn chiến thắng Mtao Mxay
Đăm Săn đã gặp khó khăn gì vào thời điểm cuối cuộc giao chiến với Mtao Mxây? Nhờ đâu mà chàng vượt qua được khó khăn ấy để giành chiến thắng?
