Bài 7. Đô thị hóa - SGK Địa lí 12 Cánh diều

? mục I

Câu hỏi mục I trang 38 SGK Địa lí 12, Cánh diều

Dựa vào thông tin bài học, hãy trình bày đặc điểm đô thị hoá ở nước ta.

Phương pháp giải:

Phân tích thông tin SGK Địa lí 12, trang 37 – 38.

Lời giải chi tiết:

- Lịch sử đô thị hoá:

+ Đô thị cổ đầu tiên là Cổ Loa, ra đời vào thế kỉ thứ III TCN, là kinh đô nhà nước Âu Lạc. Trong thời phong kiến, các đô thị có chức năng chủ yếu là hành chính, thương mại, quân sự và được hình thành ở những nơi thuận lợi về vị trí địa lí: thành Thăng Long (thế kỉ XI); Phú Xuân, Hội An, Đà Nẵng, Phố Hiến (thế kỉ XVI - XVIII).

+ Thời kì Pháp thuộc, nước ta có thêm một số đô thị lớn với chức năng chủ yếu là hành chính và quân sự: Hà Nội, Hải Phòng, Nam Định,...

+ Từ Cách mạng tháng Tám đến năm 1975, quá trình đô thị hoá diễn ra chậm, tỉ lệ dân thành thị và số lượng đô thị tăng chậm.

+ Từ năm 1975 đến nay, quá trình đô thị hoá ở nước ta đã có những chuyển biến tích cực, đặc biệt là từ sau khi thực hiện công cuộc Đổi mới, quá trình đô thị hoá đã diễn ra nhanh.

- Tỉ lệ dân thành thị và số dân thành thị liên tục tăng lên. Năm 2021, nước ta có 36,6 triệu dân thành thị, chiếm 37,1 % dân số cả nước.

- Không gian đô thị và lối sống đô thị:

+ Không gian đô thị được mở rộng, đặc biệt là các đô thị lớn: Hà Nội, Hải Phòng, Đà Nẵng, Thành phố Hồ Chí Minh, Cần Thơ,...

+ Cảnh quan đô thị hiện đại và văn minh. Hai vùng đô thị là Hà Nội và Thành phố Hồ Chí Minh đã được hình thành, đóng vai trò quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội ở nước ta.

+ Trong những năm gần đây, nước ta đang phát triển các chuỗi và chùm đô thị tạo mối liên kết trong mỗi vùng và trên cả nước như chuỗi đô thị Đà Nẵng, Hội An, Tam Kỳ, Quảng Ngãi, Quy Nhơn hay chùm đô thị Cần Thơ, Vĩnh Long, Cao Lãnh, Long Xuyên.

+ Lối sống thành thị ngày càng phổ biến trong quá trình đô thị hoá. Cảnh quan đô thị sáng – xanh – sạch – đẹp, các dịch vụ nâng cao chất lượng cuộc sống (làm đẹp, chăm sóc sức khoẻ), cách ứng xử và giao tiếp văn minh, phong cách sống hiện đại (giải trí, mua sắm, ẩm thực,...) không chỉ có ở các đô thị mà còn mở rộng về các vùng ven đô, vùng nông thôn đang dần đô thị hoá.

? mục II

Câu hỏi mục II trang 39 SGK Địa lí 12, Cánh diều

Dựa vào thông tin bài học và hình 6.1, hãy trình bày sự phân bố mạng lưới đô thị ở nước ta.

Phương pháp giải:

Phân tích thông tin SGK Địa lí 12, trang 38 – 39.

Lời giải chi tiết:

- Năm 2021, nước ta có tổng số 479 đô thị các loại, trong đó có 2 đô thị loại đặc biệt (Hà Nội

và Thành phố Hồ Chí Minh), 22 đô thị loại I, 33 đô thị loại II, 47 đô thị loại III, còn lại là thị loại IV và loại V.

- Mạng lưới đô thị phân bố rộng khắp các vùng trên cả nước. Các đô thị loại I và II tập trung chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Hồng, vùng Đông Nam Bộ và dọc theo các tuyến giao thông huyết mạch: quốc lộ 1, 18, 5,...

? mục III

Dựa vào thông tin bài học, hãy phân tích ảnh hưởng tích cực hoặc tiêu cực của đô thị hoá đến phát triển kinh tế, xã hội.

Phân tích thông tin SGK Địa lí 12, trang 39.

Phương pháp giải:

- Đô thị hoá ở nước ta có ảnh hưởng tích cực đến phát triển kinh tế - xã hội.

 + Các đô thị, đặc biệt là các đô thị lớn (Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh) hằng năm đóng góp tỉ lệ lớn vào ngân sách Nhà nước, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế, chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

+ Sự hình thành các khu đô thị mới với thiết kế hạ tầng đồng bộ, hiện đại, đầy đủ tiện ích đã góp phần làm thay đổi bộ mặt của đất nước, tạo cơ hội thu hút vốn đầu tư từ bên ngoài.

+ Đô thị hoá đã thu hút lực lượng lao động và dân cư khá lớn về các đô thị, tạo nên thị trường tiêu thụ rộng lớn, đồng thời giải quyết được nhiều việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân.

+ Từ đô thị, lối sống văn minh hiện đại lan toả về vùng nông thôn.

+ Đô thị đóng góp lớn trong việc thực hiện các hoạt động an sinh xã hội, giảm nghèo và liên kết với vùng nông thôn để đảm bảo an ninh quốc phòng.

- Tuy nhiên, đô thị hoá diễn ra nhanh ở một số đô thị mang tính tự phát đã gây ra sức ép đối với vấn đề việc làm, nhà ở, môi trường, giáo dục, y tế và an sinh xã hội.

Luyện tập

Câu hỏi Luyện tập trang 39 SGK Địa lí 12, Cánh diều

Dựa vào hình 6.1, hãy hoàn thành bảng thông tin về 5 đô thị theo mẫu dưới đây và nhận xét về đô thị hoá ở nước ta.

Phương pháp giải:

Phân tích thông tin SGK Địa lí 12, trang 31.

Lời giải chi tiết:

Nhận xét:

- Năm 2021, nước ta đã hình thành được 2 đô thị loại đặc biệt (Hà Nội, TP Hồ Chí Minh), 22 đô thị loại I, 33 đô thị loại II, 47 đô thị loại III, còn lại là đô thị loại IV, loại V.

- Mạng lưới đô thị phân bố rộng khắp các vùng trên cả nước.

- Các đô thị loại I và II tập trung chủ yếu ở vùng Đồng bằng sông Hồng, Đông Nam Bộ, dọc theo các tuyến giao thông huyết mạch: quốc lộ 1, 18, 5,…

Vận dụng

Câu hỏi Vận dụng trang 39 SGK Địa lí 12, Cánh diều

Thu thập tài liệu và viết một đoạn văn ngắn về ảnh hưởng của đô thị hoá đến vấn đề việc làm ở địa phương em.

Phương pháp giải:

Phân tích thông tin SGK Địa lí 12, trang 39 và liên hệ thực tiễn.

Lời giải chi tiết:

VD: Hà Nội

Hà Nội diễn ra quá trình đô thị hóa với tốc độ cao và ảnh hưởng tích cực tới lao động việc làm. Đô thị hoá đã thu hút lực lượng lao động và dân cư khá lớn về các đô thị, tạo nên thị trường tiêu thụ rộng lớn, đồng thời giải quyết được nhiều việc làm và nâng cao chất lượng cuộc sống của người dân. Đồng thời, đô thị hóa phát triển xã hội và nâng cao trình độ dân trí, thay đổi tư duy kinh tế hàng hóa của người dân, tạo điều kiện để nâng cao chất lượng lao động cho các ngành kinh tế.