Giải bài tập 2 trang 28 sách bài tập văn 12 - kết nối tri thức

Câu 1

Dựa vào nội dung tóm tắt tác phẩm trong SGK, hãy cho biết đoạn trích nằm ở phần nào của vở kịch

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

 Đoạn trích nằm ở hồi thứ nhất của vở kịch.

Câu 2

Miêu tả tình huống kịch trong đoạn trích. Trong tình huống đó, các nhân vật đã thể hiện thái độ (qua lời đối thoại, cử chỉ, hành động) ra sao? Thái độ đó cho chúng ta biết những gì về tính cách các nhân vật?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ đoạn trích, chú ý tình huống kịch

Chú ý thái độ của các nhân vật, từ đó suy ra tính cách nhân vật

Lời giải chi tiết:

Tình huống:

+ Thông báo về quan thanh tra: Thị trưởng thông báo cho các quan chức rằng có một quan thanh tra từ Pê-téc-bua (Peterburg) đến với một mật lệnh, và họ cần chuẩn bị cho cuộc thanh tra. Sự xuất hiện của quan thanh tra được thông báo một cách bí mật và gấp gáp, khiến các nhân vật hoang mang và lo lắng.

+ Phản ứng lo lắng: Các nhân vật thể hiện sự lo lắng và bất an về cuộc thanh tra. Họ dự đoán những điều tồi tệ và lo sợ rằng quan thanh tra sẽ kiểm tra và phát hiện các vấn đề trong quản lý của họ.

+ Thảo luận về các biện pháp chuẩn bị: Thị trưởng chỉ đạo các quan chức, đặc biệt là Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích, phải chuẩn bị cho cuộc thanh tra, đặc biệt là làm cho các cơ sở của ông sạch sẽ và gọn gàng.

Câu 3

Xác định các thủ pháp trào phúng được sử dụng trong đoạn trích. Lựa chọ phân tích một trong các thủ pháp đó.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Nhớ lại kiến thức về các thủ pháp trào phúng

Lời giải chi tiết:

+ Làm quá vấn đề

+ Sự hoang mang và thiếu hiểu biết

+ Sự đối lập giữa sự nghiêm trọng và thực tế

Sự hoang mang và thiếu hiểu biết là một thủ pháp trào phúng quan trọng trong đoạn trích. Đây là cách thể hiện rõ nhất tính chất hài hước trong tình huống kịch.

Phản ứng của các nhân vật: Các nhân vật phản ứng với sự hoang mang và thiếu thông tin khi nghe tin về quan thanh tra. Họ đoán mò về lý do của cuộc thanh tra, làm cho tình hình trở nên phức tạp và hài hước. Luka Lukich không hiểu lý do tại sao lại có cả mật lệnh, trong khi Ác-tê-mi suy đoán về nguyên nhân chính trị không thực tế.

=> Thủ pháp này tạo ra một bức tranh hài hước về các quan chức địa phương. Sự thiếu hiểu biết và lo lắng của họ về cuộc thanh tra, cùng với những lý do không thực tế mà họ đưa ra, làm nổi bật sự bất lực và sự thiếu năng lực của họ trong việc quản lý công việc. Điều này không chỉ tạo ra sự hài hước mà còn chỉ trích sự yếu kém và thiếu năng lực của các quan chức.

Câu 4

Phân tích ngôn từ hài kịch trong lời thoại của nhân vật thị trưởng ("Hình như ... như thế đấy.").

Phương pháp giải:

Nhớ lại kiến thức về ngôn từ hài kịch

Đọc kĩ văn bản và chú ý lời thoại của nhân vật thị trưởng

Lời giải chi tiết:

a. Sự hoang mang và không hợp lý

+ “Hình như tôi đã cảm thấy việc đó từ trước: suốt đêm qua, tôi nằm mơ thấy hai con chuột cống kì quái...”

=> Thị trưởng bắt đầu bằng cách thể hiện sự hoang mang và cảm giác mơ hồ về tình hình. Việc ông ta cảm thấy “việc đó từ trước” và liên kết nó với giấc mơ về “hai con chuột cống kì quái” là một cách phóng đại không có căn cứ, nhằm làm rõ sự thiếu hiểu biết và thần thoại hóa của ông ta về vấn đề. Điều này tạo ra một hiệu ứng hài hước, vì giấc mơ không có liên quan gì đến thực tế, nhưng Thị trưởng lại coi đó là một điềm báo nghiêm trọng.

b. Lời đọc thư bất thường

+ “Đây, tôi đọc cho các ngài nghe bức thư này của An-đrây 1-va-nô-vích Tchi-mu-khốp gửi cho tôi; ông Ác-tê-mi Phi-líp-pô-vích, ông biết lão ta chứ gì!”

=> Thị trưởng tiếp tục bằng cách đọc một phần bức thư, nhưng lại lạc đề và lầm bầm không rõ ràng. Ông ta đọc một cách không mạch lạc và ngắt quãng, làm cho thông tin trong bức thư trở nên khó hiểu và hài hước. Việc ông ta lạm dụng danh tính của người gửi thư và chỉ trích những điều không cần thiết làm nổi bật sự kém cỏi trong việc quản lý thông tin của Thị trưởng.

c. Phóng đại và châm biếm 

+ “Mình đã biết việc này từ những người đăng tin nhất... và bảo C cho đằng ấy biết... cho nên mình khuyên đằng ấy nên hết sức đề phòng...”

=> Thị trưởng phóng đại sự nghiêm trọng của tình hình và lời khuyên của ông ta trở nên hài hước bởi vì sự sợ hãi vô lý và thái độ không cần thiết của ông. Việc ông ta nói “có thể đến bất cứ lúc nào” và “nếu không phải là đã đến rồi” cho thấy sự lo lắng thái quá và không cần thiết.

d. Lời kể chuyện gia đình 

+ “Hôm qua, mình... Hừ, đoạn này là việc gia đình: ‘Em gái mình, An-na Ki-ri-lốp-na... I-van Ki-ri-lô-vích...’”

=> Lời kể về gia đình và những vấn đề không liên quan như việc em gái của Thị trưởng và chồng của cô ấy đi thăm là một chi tiết thêm vào không cần thiết. Sự chuyển hướng này làm tăng thêm tính hài hước vì nó thể hiện sự lạc đề và làm giảm mức độ nghiêm trọng của tình huống được đề cập.

Tác dụng: 

a. Chỉ trích sự kém cỏi và thiếu hiệu quả 

Lời thoại của Thị trưởng chỉ trích sự kém cỏi và thiếu hiệu quả trong quản lý của các quan chức. Sự hoang mang và cách giải quyết vấn đề không hợp lý của ông ta làm nổi bật sự yếu kém trong sự lãnh đạo và quản lý, từ đó chỉ trích hệ thống quan chức và sự quản lý địa phương.

b. Tạo ra hiệu ứng hài hước

Sự pha trộn giữa giấc mơ kì quái, sự đọc thư lộn xộn và những vấn đề gia đình không liên quan tạo ra một hiệu ứng hài hước và phản ánh sự không nghiêm túc của Thị trưởng. Sự đối lập giữa thực tế và sự lo lắng của Thị trưởng làm tăng thêm tính hài hước của tình huống.

c. Phản ánh xã hội và chính trị

Lời thoại này phản ánh sự thiếu chuyên nghiệp và sự quan liêu trong hệ thống quan chức của thời kỳ đó. Thị trưởng, như một biểu tượng của sự quản lý kém, đóng vai trò trong việc chỉ trích xã hội và hệ thống quan liêu qua sự thiếu hiệu quả và tính cách hài hước của ông.

Câu 5

Theo Tri thức ngữ văn trong SGK Ngữ văn 12, tập một (tr. 130), “Tiếng cười hài kịch cất lên từ sự vênh lệch, không tương thích giữa mục đích và phương tiện thực hiện, bản chất và biểu hiện, hành động và hoàn cảnh, tham vọng cá nhân và các khả năng thực hiện,... tức là từ những cái ngộ nghĩnh, ngược đời, bất hợp lí.” Sự “vênh lệch, không tương thích” này đã được thể hiện trong đoạn trích như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ tri thức và áp dụng để phân tích đoạn trích

Lời giải chi tiết:

Sự “vênh lệch, không tương thích” trong đoạn trích từ vở hài kịch Quan thanh tra của Nikolai Gogol thể hiện rõ nét qua những điểm sau:

1. Sự vênh lệch giữa thực tế và sự lo lắng

+ Thực tế: Theo bức thư của Andrei Ivanovich, quan thanh tra đến để xem xét tình hình, nhưng không có thông tin cụ thể nào cho thấy tình hình ở quận này có gì đặc biệt nghiêm trọng.

+ Sự lo lắng: Thị trưởng và các nhân vật khác lo lắng quá mức và tưởng tượng ra những điều không có thực, như việc có thể xảy ra vụ phản bội chính trị, mặc dù thực tế thì không có dấu hiệu nào cho thấy điều đó. Sự lo lắng thái quá này phản ánh sự “vênh lệch” giữa thực tế và phản ứng của các nhân vật.

2. Sự vênh lệch giữa thực tế và hành động

+ Hành động: Thị trưởng và các quan chức khác bắt đầu chuẩn bị cho sự xuất hiện của quan thanh tra bằng cách trang trí lại các cơ sở, cải thiện hình ảnh một cách vội vã và không cần thiết.

+ Biểu hiện: Họ hành động như thể việc thanh tra là một sự kiện có tính chất cực kỳ nghiêm trọng, trong khi thực tế không có bằng chứng cho thấy sự cần thiết phải làm như vậy. Sự khác biệt này tạo ra một hiệu ứng hài hước, vì hành động của họ không tương xứng với thực tế của tình huống.

3. Sự vênh lệch trong tầm nhìn và sự thực

+ Tầm Nhìn: Các nhân vật trong đoạn trích, đặc biệt là Thị trưởng, tưởng tượng ra các vấn đề lớn như vụ phản bội chính trị hoặc chiến tranh, điều này không có cơ sở trong thực tế.

+ Sự Thực: Thực tế là việc thanh tra chỉ là một hành động kiểm tra thông thường. Sự “vênh lệch” này giữa tầm nhìn của các nhân vật và thực tế tạo ra sự hài hước, vì sự lo lắng và sự chuẩn bị của họ hoàn toàn không tương xứng với sự thật.

4. Sự vênh lệch trong việc đọc thư

+ Lời đọc thư: Thị trưởng đọc thư của Andrei Ivanovich một cách không rõ ràng và lạc đề, khiến cho thông tin trở nên khó hiểu và không liên quan.

+ Kỳ vọng: Người đọc kỳ vọng rằng thông tin trong thư sẽ giúp hiểu rõ tình hình, nhưng thực tế thì lời đọc của Thị trưởng lại làm cho thông tin trở nên nhầm lẫn và phức tạp hơn. Sự khác biệt này giữa kỳ vọng và thực tế làm nổi bật sự hài hước trong cách truyền đạt thông tin của Thị trưởng.