Đề thi giữa kì 1 Ngữ Văn 9 - Cánh diều

Đề thi giữa kì 1 Văn 9 Cánh diều - Đề số 6


Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới: Chốn ải Bắc mây sầu ảm đạm, Cõi trời Nam gió thảm đìu hiu.

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Đề thi

I. ĐỌC HIỂU (4,0 điểm)

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

Chốn ải Bắc mây sầu ảm đạm,

Cõi trời Nam gió thảm đìu hiu.

Bốn bề hổ thét chim kêu,

Đoái nom phong cảnh như khêu bất bình.

Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước

Chút thân tàn lần bước dậm khơi

Trông con tầm tã châu rơi

Con ơi con nhớ lấy lời cha khuyên:

Giống Hồng Lạc hoàng thiên đã định

Mấy ngàn năm suy thịnh đổi thay

Trời Nam riêng một cõi này

Anh hùng, hiệp nữ xưa nay kém gì!

Than vận nước gặp khi biến đổi

Để quân Minh thừa hội xâm lăng

Bốn phương khói lửa bừng bừng

Xiết bao thảm họa xương rừng máu sông!

(Trích Hai chữ nước nhà, Trần Tuấn Khải)

Câu 1 (0.5 điểm). Xác định thể thơ của văn bản trên.

Câu 2 (0.5 điểm). Đoạn thơ là lời của ai nói với ai? Nói trong hoàn cảnh nào?

Câu 3 (1.0 điểm). Tìm một số từ ngữ, hình ảnh trong đoạn trích trên thể hiện lời cha muốn nói với con về nòi giống cao quý, lịch sử lâu đời, nhiều anh hùng hào kiệt của dân tộc ta.

Câu 4 (1.0 điểm). Chỉ ra và cho biết tác dụng của biện pháp tu từ điệp vần trong khổ thơ sau:

Chốn ải Bắc mây sầu ảm đạm,

Cõi trời Nam gió thảm đìu hiu,

Bốn bề hổ thét chim kêu,

Đoái nom phong cảnh như khêu bất bình.

Câu 5 (1.0 điểm). Nhận xét về tâm trạng của người cha trong đoạn trích trên.

PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1 (2.0 điểm). Em hãy viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nhận về đoạn thơ được trích ở phần Đọc hiểu.

Câu 2 (4.0 điểm). Viết một bài văn trình bày suy nghĩ của em về hiện tượng ô nhiễm nguồn nước và hành động của chúng ta.

Đáp án

I. PHẦN ĐỌC HIỂU (4.0 điểm)

Câu 1.

Phương pháp:

Dựa vào đặc trưng thể loại

Lời giải chi tiết:

Bài thơ trên được viết theo thể thơ: Song thất lục bát

Câu 2.

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản và chú ý ngữ cảnh của các câu thơ

Lời giải chi tiết:

- Đoạn thơ là lời của người cha nói với con

- Nói trong hoàn cảnh: Trước giờ li biệt (trong cảnh nước mất nhà tan)

Câu 3.

Phương pháp:

Đọc và xác định những từ ngữ, hình ảnh thể hiện lời cha muốn nói với con

Lời giải chi tiết:

Một số từ ngữ, hình ảnh trong đoạn trích trên thể hiện lời cha muốn nói với con về nòi giống cao quý, lịch sử lâu đời, nhiều anh hùng hào kiệt của dân tộc ta:

Giống Hồng Lạc hoàng thiêng đã định

Mấy ngàn năm suy thịnh đổi thay.

Giời Nam riêng một cõi này.

Anh hùng hiệp nữ xưa nay kém gì?

Câu 4.

Phương pháp:

Vận dụng kiến thức về biện pháp tu từ điệp vần

Lời giải chi tiết:

- BPTT điệp vần: “am”, “êu”

- Tác dụng:

+ Làm cho nhạc tính ở từng khổ thơ, góp phần tạo nên sự sinh động, hấp dẫn cho văn bản

+ Sử dụng hiệu quả các biện pháp tu từ này sẽ giúp tác giả thể hiện rõ ý tưởng, nội dung, tình cảm của mình một cách ấn tượng và lay động người đọc, người nghe.

Câu 5.

Phương pháp:

Đọc kĩ văn bản, xác định các từ ngữ, chi tiết thể hiện tâm trạng của người cha

Lời giải chi tiết:

- Tâm trạng người cha: buồn, đau xót thể hiện qua các hình ảnh:

+ “Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước

Chút thân tàn lần bước dặm khơi”

- Những hình ảnh ẩn dụ: nói lên nhiệt huyết yêu nước sâu thẳm cùng cảnh ngộ

=> Sự bất lực, đau khổ của người cha.

+ “Tầm tã châu rơi” → là giọt nước mắt xót thương cho con, xót thương cho mình, xót thương cho cảnh ngộ nước mất nhà tan.

- Khuyên con trở về lo việc nước.

⇒ Lời khuyên như lời trăng trối thiêng liêng, xúc động.

PHẦN VIẾT (6.0 điểm)

Câu 1.

Phương pháp:

1. Mở đoạn:

- Giới thiệu tác giả Trần Tuấn Khải – nhà thơ yêu nước đầu thế kỉ XX.

- Giới thiệu đoạn thơ thể hiện nỗi đau mất nước, tình yêu nước và niềm tự hào dân tộc.

2. Thân đoạn:

- Khung cảnh đất nước trong cảnh loạn lạc: “mây sầu ảm đạm”, “gió thảm đìu hiu” → gợi nỗi buồn, tang tóc.

- Nỗi đau và lòng yêu nước sâu sắc: “Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước” → thể hiện tấm lòng trung nghĩa, sẵn sàng hi sinh vì non sông.

- Lời nhắn gửi con mang ý nghĩa khơi dậy niềm tự hào dân tộc, niềm tin vào truyền thống anh hùng của giống nòi Hồng Lạc.

- Thể hiện ý chí kiên cường, tinh thần đấu tranh giành lại độc lập cho Tổ quốc.

- Đặc sắc nghệ thuật:

+ Ngôn ngữ trang trọng, giàu cảm xúc; hình ảnh giàu sức gợi.

+ Giọng điệu tâm tình, kết hợp tự sự và trữ tình sâu lắng.

+ Sử dụng biện pháp ẩn dụ, điệp từ, đối lập tạo nhịp điệu mạnh mẽ, giàu cảm xúc yêu nước.

3. Kết đoạn:

- Đoạn thơ thể hiện tình yêu nước nồng nàn và niềm tin mãnh liệt vào sức sống dân tộc.

- Gợi cho thế hệ hôm nay ý thức trân trọng, gìn giữ hòa bình, tiếp nối truyền thống cha ông.

Lời giải chi tiết:

Trần Tuấn Khải là một trong những nhà thơ yêu nước tiêu biểu đầu thế kỉ XX, ông thường gửi gắm nỗi niềm về non sông qua những vần thơ chan chứa cảm xúc. Đoạn thơ trong bài Hai chữ nước nhà đã thể hiện sâu sắc nỗi đau mất nước, tình yêu nước và niềm tự hào dân tộc của tác giả. Khung cảnh đất nước hiện lên tang thương, u ám qua hình ảnh “mây sầu ảm đạm”, “gió thảm đìu hiu”, gợi nỗi đau thương khi quê hương rơi vào cảnh chiến chinh. Giữa bức tranh ấy, hình tượng người cha hiện lên với “hạt máu nóng thấm quanh hồn nước”, biểu tượng cho tấm lòng trung nghĩa, sẵn sàng hi sinh vì Tổ quốc. Lời cha dặn con “con nhớ lấy lời cha khuyên” không chỉ là lời nhắn gửi yêu thương mà còn khơi dậy niềm tự hào dân tộc, niềm tin vào truyền thống anh hùng của giống nòi Hồng Lạc, thể hiện ý chí kiên cường, quyết tâm giành lại độc lập cho non sông. Về nghệ thuật, đoạn thơ sử dụng ngôn ngữ trang trọng, giàu cảm xúc; hình ảnh gợi tả mạnh mẽ; giọng điệu tâm tình kết hợp trữ tình và tự sự sâu lắng, cùng với biện pháp ẩn dụ, điệp từ, đối lập tạo nhịp điệu hùng tráng, tha thiết. Tất cả góp phần làm nổi bật tình yêu nước nồng nàn và niềm tin mãnh liệt vào sức sống dân tộc, đồng thời nhắc nhở thế hệ hôm nay phải biết trân trọng hòa bình và tiếp nối truyền thống kiên cường của cha ông.

Câu 2.

Phương pháp:

* Mở bài:

- Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Hiện tượng ô nhiễm nguồn nước và hành động của chúng ta.

* Thân bài:

- Luận điểm 1: Giải thích hiện tượng (ô nhiễm nguồn nước là gì?)

- Luận điểm 2: Vai trò của nước đối với đời sống con người.

- Luận điểm 3: Ảnh hưởng tiêu cực của việc ô nhiễm nguồn nước đối với đời sống con người.

+ Ảnh hưởng 1: Ô nhiễm nguồn nước khiến môi trường sống không còn trong lành, dễ gây biến đổi khí hậu và các hiện tượng thời tiết cực đoan, ảnh hưởng đến cuộc sống của con người

+ Ảnh hưởng 2: Con người và sinh vật tồn tại trong môi trường chung. Nếu nguồn nước bị ô nhiễm từ các nguồn hóa chất độc hại sẽ khiến các sinh vật chậm phát triển hoặc không thể tồn tại được.

+ Ảnh hưởng 3: Ô nhiễm nguồn nước ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe của con người

+ Ảnh hưởng 4: Ô nhiễm nguồn nước gây hậu quả xấu đến việc phát triển kinh tế.

- Luận điểm 4: Ý kiến trái chiều và phản bác.

- Luận điểm 5: Hành động của chúng ta để giảm thiểu tình trạng ô nhiễm nguồn nước.

* Kết bài:

- Khẳng định vấn đề: Ô nhiễm nguồn nước và thực trạng đáng báo động ở Việt Nam và trên toàn thế giới.

- Liên hệ: Mỗi người cần chung tay bảo vệ nguồn nước sạch, chống ô nhiễm nước, giữ gìn môi trường sống.

Lời giải chi tiết:

Ngày nay, khi xã hội phát triển không ngừng, các hoạt động công nghiệp, nông nghiệp và sinh hoạt của con người ngày càng nhiều, kéo theo đó là những hệ lụy nghiêm trọng đối với môi trường. Một trong những vấn đề nổi cộm nhất chính là ô nhiễm nguồn nước – hiện tượng khiến cho nguồn sống quý giá của con người và muôn loài đang bị đe dọa từng ngày. Trước thực trạng đáng lo ngại ấy, chúng ta cần nhận thức đúng đắn và hành động kịp thời để bảo vệ nguồn nước – tài sản vô giá của Trái Đất.

Ô nhiễm nguồn nước là tình trạng các ao, hồ, sông, suối, biển,… bị nhiễm bẩn bởi các chất thải độc hại từ sinh hoạt, nông nghiệp và công nghiệp. Khi lượng chất thải vượt quá khả năng tự làm sạch của thiên nhiên, nguồn nước sẽ bị biến đổi, không còn an toàn cho con người và sinh vật. Nước vốn là yếu tố thiết yếu của sự sống. Con người cần nước để ăn uống, tắm giặt, sản xuất, trồng trọt và duy trì mọi hoạt động sống. Không có nước, sự sống trên Trái Đất không thể tồn tại. Bởi vậy, việc giữ cho nguồn nước luôn trong sạch là nhiệm vụ sống còn của toàn nhân loại.

Tuy nhiên, ô nhiễm nguồn nước đang gây ra những hậu quả hết sức nghiêm trọng. Trước hết, môi trường sống không còn trong lành, khí hậu trở nên khắc nghiệt, xuất hiện nhiều hiện tượng thời tiết cực đoan như hạn hán, lũ lụt, bão tố. Thứ hai, các sinh vật sống trong nước bị ảnh hưởng nặng nề. Khi nguồn nước chứa hóa chất độc hại, các loài cá, tôm, rong rêu sẽ chết hàng loạt, dẫn đến mất cân bằng hệ sinh thái. Thứ ba, ô nhiễm nước ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe con người. Khi sử dụng nguồn nước bẩn, con người có nguy cơ mắc các bệnh về da, tiêu hóa, thậm chí là ung thư. Không chỉ vậy, nền kinh tế cũng bị tổn thất nặng nề. Nông nghiệp thiếu nước tưới, thủy sản bị suy giảm sản lượng, các nhà máy phải tốn kém chi phí xử lý nước, khiến đời sống xã hội bị ảnh hưởng toàn diện.

Có người cho rằng việc bảo vệ nguồn nước là trách nhiệm của Nhà nước, cá nhân khó có thể góp phần đáng kể. Tuy nhiên, đó là một quan điểm sai lầm. Môi trường là tài sản chung của toàn xã hội, và mỗi người đều có trách nhiệm bảo vệ nó. Nếu ai cũng thờ ơ, cho rằng việc đó không thuộc về mình, thì dù có hàng nghìn chính sách, nguồn nước cũng không thể trong sạch trở lại.

Để giảm thiểu ô nhiễm nguồn nước, mỗi chúng ta cần bắt đầu từ những hành động nhỏ nhưng thiết thực: không xả rác bừa bãi xuống sông, hồ; hạn chế sử dụng chất tẩy rửa, hóa chất độc hại; tiết kiệm nước trong sinh hoạt; trồng cây xanh để bảo vệ nguồn nước ngầm; và đặc biệt là tích cực tuyên truyền, nâng cao ý thức cộng đồng. Đồng thời, Nhà nước cần có biện pháp nghiêm khắc đối với các cơ sở sản xuất gây ô nhiễm, đầu tư công nghệ xử lý nước thải hiện đại, và phát động các phong trào bảo vệ môi trường rộng rãi trong nhân dân.

Tóm lại, ô nhiễm nguồn nước đang là vấn đề đáng báo động ở Việt Nam cũng như trên toàn thế giới. Nước là cội nguồn của sự sống, là yếu tố không thể thay thế. Bảo vệ nguồn nước cũng chính là bảo vệ cuộc sống của chính chúng ta và các thế hệ mai sau. Vì vậy, mỗi người hãy chung tay hành động ngay hôm nay, bắt đầu từ những việc nhỏ nhất, để trả lại cho Trái Đất những dòng sông xanh và cuộc sống tươi đẹp hơn.


Bình chọn:
4.9 trên 7 phiếu

>> Xem thêm

Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Văn 9 - Cánh diều - Xem ngay

Tham Gia Group Dành Cho Lớp 9 - Ôn Thi Vào Lớp 10 Miễn Phí