Đọc ngữ liệu sau và trả lời câu hỏi:
HAI CHỮ NƯỚC NHÀ
(Trần Tuấn Khải)
|
Chốn Ải Bắc mây sầu ảm đạm Cõi trời Nam gió thảm đìu hiu Bốn bề hổ thét chim kêu Đoái nom phong cảnh như khêu bất bình
Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước Chút thân tàn lần bước dặm khơi Trông con tầm tã châu rơi Con ơi con nhớ lấy lời cha khuyên:
Giống Hồng Lạc hoàng thiên đã định Mấy ngàn nay suy thịnh đổi thay Trời Nam riêng một cõi này Anh hùng, hiệp nữ xưa nay kém gì!
Than vận nước gặp khi biến đổi Để quân Minh thừa hội xâm lăng Bốn phương khói lửa bừng bừng Xiết bao thảm hoạ xương rừng máu sông! |
Nơi đô thị thành tung quách vỡ Chốn dân gian bỏ vợ lìa con Làm cho xiêu tán hao mòn Lạ gì khác giống dễ còn thương đâu!
Thảm vong quốc kể sao cho xiết Trông cơ đồ nhường xé tâm can Ngậm ngùi khóc đất giời than Thương tâm nòi giống lầm than nỗi này!
Khói Nùng lĩnh như xây khối uất Sóng Long giang nhường vật cơn sầu Con ơi! càng nói càng đau… Lấy ai tế độ đàn sau đó mà? […]
|
(Thơ văn Á Nam Trần Tuấn Khải, NXB Văn học, 1984)
Tình cảnh đất nước và nỗi lòng của người cha được gợi tả như thế nào? Hãy phân tích một số biện pháp nghệ thuật thể hiện điều đó.
- Tình cảnh đất nước: có giặc ngoại xâm
+ Nơi đô thị thành tung quách vỡ
Chốn dân gian bỏ vợ lìa con
+ Bốn phương khói lửa bừng bừng
Xiết bao thảm hoạ xương rừng máu sông!
=> Tác giả sử dụng một số từ ngữ thành tung quách vỡ, bỏ vợ lìa con gợi tả cảnh tượng cụ thể của đất nước có giặc ngoại xâm.
=> Cách cấu trúc từ ngữ thành tung quách vỡ và hiệp vần trắc (vỡ – vợ) ở 2 câu thất nhấn mạng, gây ám ảnh về sự tàn phá của chiến tranh, nỗi lầm than của người dân mất nước: bao thành quách từ ngàn đời bị phá huỷ, con người bơ vơ lưu lạc, gia đình vợ con sống trong cảnh ly tán; khắp đất nước chìm trong khói lửa và niềm căm uất.
- Nỗi lòng của người cha: người yêu nước, căm thù giặc.
+ Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước
Chút thân tàn lần bước dặm khơi
+ Thảm vong quốc kể sao cho xiết
Trông cơ đồ nhường xé tâm can
Ngậm ngùi khóc đất giời than
Thương tâm nòi giống lầm than nỗi này!
+ Khói Nùng lĩnh như xây khối uất
Sóng Long giang nhường vật cơn sầu
Con ơi! càng nói càng đau…
Lấy ai tế độ đàn sau đó mà?
=> Nghệ thuật ẩn dụ Hạt máu nóng thấm quanh hồn nước; so sánh nhường xé tâm can diễn tả nỗi lòng của con người yêu nước, đang đau đớn tột cùng và đang bất lực khi nhìn cảnh đất nước bị tàn phá bởi quân xâm lược.
=> Dùng hàng loạt từ ngữ diễn tả cảm xúc, tâm trạng (ngậm ngùi, khối uất; vật cơn sầu, cho xiết, xé) và nghệ thuật nhân hoá (khóc đất giời than), so sánh (Khói Nùng lĩnh như xây khối uất/ Sóng Long giang nhường vật cơn sầu) diễn tả các trạng thái của tâm hồn không chỉ đau đớn đến vật vã mà còn uất hận bởi chưa thể giết giặc cứu nước.
