Phân tích truyện ngắn Vết sẹo (Nguyễn Huy Thiệp)
Đọc kĩ văn bản
Dựa vào đặc trưng thể loại để phân tích
Truyện ngắn "Vết Sẹo" của Nguyễn Huy Thiệp là một tác phẩm nổi bật trong văn học hiện đại Việt Nam, phản ánh sâu sắc những mâu thuẫn, xung đột trong xã hội và con người, từ đó nêu lên những suy ngẫm về thân phận, tình yêu, và sự tha thứ. Câu chuyện mở ra một bức tranh về những con người đầy khát vọng, đầy đam mê nhưng cũng rất lạc lõng trong cuộc đời.
Câu chuyện xoay quanh nhân vật chính là người đàn ông trung niên đã từng có một cuộc sống đầy đủ, sung túc. Tuy nhiên, một biến cố xảy ra trong quá khứ khiến ông mang một vết sẹo trên mặt, một vết thương không thể lành lặn, vừa là vết thương thể xác vừa là vết thương tinh thần. Chính vết sẹo này trở thành biểu tượng cho sự biến đổi trong cuộc đời của ông – một sự biến đổi từ một con người của gia đình, của hạnh phúc, thành một người đầy nỗi đau, đầy sự tổn thương trong cuộc sống.
Vết sẹo ấy không chỉ là dấu vết của một thời gian đã qua mà còn là dấu hiệu của sự không hoàn hảo trong cuộc sống. Cũng từ vết sẹo này, những mâu thuẫn trong tâm hồn nhân vật chính dần được hé lộ: có sự tự ti, sự chối bỏ, sự giằng xé giữa quá khứ và hiện tại.
Nhân vật trong "Vết Sẹo" có sự lưỡng lự giữa việc đối diện với quá khứ và việc sống với hiện tại. Vết sẹo không chỉ là dấu vết của một tai nạn trong cuộc sống mà còn là một vết thương lòng không dễ gì xóa nhòa. Nó biểu thị sự đau khổ, sự mất mát mà nhân vật không thể nào quên được. Câu chuyện không chỉ khắc họa sự đau đớn của thể xác mà còn bộc lộ sự mất mát trong tâm hồn, những vết thương tinh thần mà nhân vật phải gánh chịu.
Người đàn ông trong truyện không thể tha thứ cho bản thân và cũng không thể hàn gắn vết thương lòng. Từ đó, tác giả muốn gửi gắm thông điệp về sự tha thứ, cả với người khác lẫn với chính mình. Chỉ khi nào con người thực sự hiểu và tha thứ cho những vết sẹo trong quá khứ thì mới có thể bắt đầu một cuộc sống mới, không bị ám ảnh bởi những đau thương đã qua.
Vết sẹo trong truyện không chỉ đơn thuần là một vết thương về thể xác mà còn là biểu tượng của sự ám ảnh quá khứ. Đó là sự tổn thương mà người đàn ông không thể xóa bỏ dù cho mọi nỗ lực của ông. Vết sẹo tượng trưng cho những vết thương tinh thần mà mỗi con người phải mang trong đời, những vết thương mà có thể không ai thấy được nhưng lại có tác động sâu sắc đến cuộc sống và suy nghĩ của họ.
Tác phẩm "Vết Sẹo" của Nguyễn Huy Thiệp không chỉ là một câu chuyện về một vết thương thể xác mà còn là một cuộc hành trình tìm kiếm sự giải thoát khỏi những tổn thương trong tâm hồn. Truyện mang đến cho người đọc những suy ngẫm sâu sắc về bản chất của cuộc sống, về sự tha thứ và khả năng chữa lành. Qua đó, Nguyễn Huy Thiệp muốn khơi gợi trong mỗi người những cảm xúc, những nỗi đau mà đôi khi chúng ta phải đối mặt nhưng vẫn có thể vượt qua nếu biết chấp nhận và tha thứ cho chính mình.
Các bài tập cùng chuyên đề
Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Thơ tám chữ là thể thơ mỗi dòng có tám chữ, khổ thơ………….hoặc không chia khổ và cách nhịp…………..Về cách gieo vần, thơ tám chữ thường gieo vần…………….và vần………..thành từng cặp luân phiên bằng, trắc.
Nêu một vài điểm cần lưu ý khi làm một bài thơ tám chữ.
Vẽ sơ đồ bố cục đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về bài thơ tám chữ.
Chọn một bài thơ tám chữ và viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nghĩ của em về bài thơ đó.
Thế nào là bài văn phân tích một tác phẩm thơ? Để viết được bài văn theo yêu cầu này, cần chú ý những gì?
Phát triển các ý đã nêu trong mục b) Tìm ý và lập dàn ý (SGK, trang 24) của đề văn “Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến” bằng cách trả lời các câu hỏi sau:
- Hoàn cảnh ra đời, để tài và chủ đề của bài thơ Khóc Dương Khuê là gì?
- Nghệ thuật của bải thơ Khóc Dương Khuê có gì đặc sắc?
- Các yếu tố hình thức nghệ thuật đã làm nổi bật chủ đề bài thơ như thể nào?
- Qua bài thơ Khóc Dương Khuê, em có nhận xét gì về tình cảm và thái độ của tác giả đổi với người bạn của mình?
- Có thể học được gì về tình bạn tử bài thơ Khóc Dương Khuê?
Viết mở bài cho đề văn: Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến
Hãy viết đoạn văn so sánh, nêu lên một điểm giống nhau và một điểm khácnhau giữa hai văn bản Sông núi nước Nam và Nước Đại Việt ta (trích Đại cáo bình Ngô - Nguyễn Trãi).
Yêu cầu của bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết (con người trong mối quan hệ với tự nhiên):
Đề tài em chọn để viết bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết (con người trong mối quan hệ với tự nhiên):
Mở bài |
||
Thân bài |
Luận điểm 1 |
|
Luận điểm 2 |
||
Luận điểm 3 |
||
Kết bài |
Những nội dung cần chỉnh sửa để hoàn thiện bài viết:
Em hãy nêu 1 số đề tài phù hợp với yêu cầu viết bài văn nghị luận về 1 vấn đề cần giải quyết (con người trong mối quan hệ với tự nhiên)
Chọn 1 trong số các đề tài ở bài tập 1, tìm ý, lập dàn ý và viết phần mở bài
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ trống:
Đạo văn là hành vi………….lời nói, ý tưởng, quan điểm,…của người khác và coi nó như là của riêng mình. Đây là hành vi…………… trong học tập, nghiên cứu.
Để tránh lỗi đạo văn, chúng ta cần ................................... chính xác và đúng quy định khi sừ dụng lời nói, ý tưởng, quam điểm,......của người khác
Ở mục 3, phần Đọc, nhóm biên soạn đã dẫn nguồn văn bản Tiếng nói của văn nghệ (Nguyễn Đình Thi) như thế nào? Chỉ ra những yếu tố trong phần dẫn nguồn đó.
Tìm một ví dụ về việc dẫn nguồn lời nói, ý tưởng, quan điểm,…của người khác trong khi viết và chỉ ra các yếu tố trong phần dẫn nguồn đó.
Xác định phần trích dẫn được trích dẫn trong các trường hợp sau. Chỉ ra sự khác biệt giữa những phần trích dẫn đó.
a. Tài nguyên rừng đang bị thu hẹp từng ngày, diện tích rừng tự nhiên che phủ giảm dần do khai thác trái phép, đất rừng bị chuyển qua đất nông, công nghiệp, các loài sinh vật quý hiếm đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Theo báo cáo số liệu năm 2005 của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Việt Nam là nước phá rừng nguyên sinh đứng thứ hai thế giới.
(Theo Hồ Quang Trung, Hãy yêu mến, bảo vệ thiên nhiên, ngày 6/6/2010, Ngữ văn 8, tập một, bộ sách Chân trời sáng tạo, NXB Giáo dục Việt Nam, 2024)
b. Năm 2000, khi sang thăm Việt Nam, trong buổi nói chuyện với sinh viên ở Hà Nội, Tổng thống Mỹ Biu Clin-ton (Bill Clinton) đã đọc thơ Hồ Xuân Hương dịch sang tiếng Anh. Ông Hen-ri Lốp-po (Henri Lopes), Phó Tổng Giám đốc UNESCO, trong bài tựa tập thơ Hồ Xuân Hương xuất bản ở Pa-ri (Paris) năm 1987, cũng đánh giá cao tài năng của nhà thơ bằng những lời nồng nhiệt: “Là nữ thi sĩ hay nữ nhạc sĩ, tôi không biết nữa, có điều nàng đã vĩnh viễn đổi thay vẻ đẹp những tiếng kêu thương của tâm hồn thoát ra trong bí mật những đêm tối hoặc những nơi cô tịch”.
(Theo Lưu Khánh Thơ, Kì nữ Hồ Xuân Hương - Đời và thơ, https://ct.qdnd.vn/, ngày 24/12/2021)
Chỉ ra phần dẫn nguồn các ảnh dưới đây:
Trình bày khái niệm kiểu bài văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học: chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật.
Với kiểu bài văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học, cần lưu ý điều gì khi phân tích nội dung chủ đề và những nét đặc sắc nghệ thuật?
Dùng Bảng kiểm kỹ năng viết văn bản nghị luận phân tích tác phẩm văn học chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật để tự đánh giá, rút kinh nghiệm từ văn bản Bài văn phân tích, đánh giá truyện ngắn “Bồng chanh đỏ.”
Thực hiện đề bài sau:
Đề bài:
Tình huống Câu lạc bộ đọc sách phát động viết bài tập san với chủ đề “Tình cảm gia đình qua một số tác phẩm văn học”
Nhiệm vụ:
Hãy chọn một tác phẩm em yêu thích biết về đề tài gia đình (thơ hoặc truyện), viết bài văn phân tích tác phẩm để gửi cho câu lạc bộ đọc sách.
Yêu cầu:
- Chọn được tác phẩm viết về đề tài gia đình (thơ hoặc truyện).
- Có luận điểm về chủ đề, những nét đặc sắc nghệ thuật.
- Phân tích được lý lẽ và bằng chứng phù hợp để làm sáng tỏ luận điểm.
Viết đoạn văn (khoảng 7-9 câu) phân tích cảm xúc của Nguyễn Khuyến khi nghe tin người bạn (Dương Khuê) qua đời thể hiện trong đoạn thơ sau
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau,
(Nguyễn Khuyến, Khóc Dương Khuê)
Lập dàn ý cho bài văn phân tích bài thơ “Đau lòng lũ lụt miền Trung” của Phạm Ngọc San.
Yêu cầu kĩ năng phân tích tác phẩm văn học ở Bài 2 có gì khác so với yêu cầu viết phân tích ở Bài 1? Để viết được bài văn theo yêu cầu này, cần chú ý những gì?
Phát triển các ý đã nêu trong mục b) Tìm ý và lập dàn ý (SGK, trang 46) của bài tập “Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)” bằng cách trả lời các câu hỏi sau:
- Nội dung chính của đoạn trích là gì?
- Nghệ thuật của đoạn trích có gì đặc sắc?
- Các yếu tố hình thức nghệ thuật ấy đã làm nổi bật nội dung của đoạn trích như thế nào?
- Qua đoạn trích, Nguyễn Du đã thể hiện được tấm lòng (chữ tâm) và tài năng (chữ tài) như thế nào?
Viết kết bài cho đề văn: Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du).
Hãy viết đoạn văn phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du).
Mục đích viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ song thất lục bát):