Phân tích bài thơ “Miền Trung” của Hoàng Trần Cương
MIỀN TRUNG
Miền Trung
Câu ví dặm nằm nghiêng
Trên nắng và dưới cát
Đến câu hát cũng hai lần sảng lại
Sao lọt tai rồi vẫn day dứt quanh năm.
Miền Trung
Bao giờ em về thăm
Mảnh đất nghèo mồng tơi không kịp rớt
Lúa con gái mà gầy côm úa đỏ
Chỉ gió bão là tốt tươi như cô
Không ai gieo mọc trắng mặt người.
Miền Trung
Eo đất này thắt đáy lưng ong
Cho tình người đọng mật
Em gắng về
Đừng để mẹ già mong ...
(Trích Miền Trung, Hoàng Trần Cương, Thơ hay Việt Nam thế kỷ XX, NXB Văn hoá Thông tin 2006 tr 81-82)
Đọc kĩ bài thơ
Dựa vào đặc trưng thể loại để phân tích
Bài thơ "Miền Trung" của Hoàng Trần Cương không chỉ là một tác phẩm nghệ thuật đặc sắc mà còn là tiếng nói chân thành về tình yêu quê hương và nỗi lòng của người dân miền Trung. Qua việc sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh và biện pháp tu từ tinh tế, tác giả đã khắc họa một bức tranh vừa đẹp đẽ vừa đầy gian truân của miền Trung Việt Nam, nơi mà thiên nhiên hùng vĩ và con người kiên cường đan xen nhau.
Bài thơ mở ra với những hình ảnh cụ thể và sống động, như “cát trắng”, “sóng dữ”, tạo nên một cảm giác chân thực về miền Trung. Những hình ảnh này không chỉ là sự mô tả cảnh sắc mà còn thể hiện được sức sống mãnh liệt của thiên nhiên, đồng thời phản ánh những khó khăn mà người dân nơi đây phải đối mặt. Tác giả khéo léo sử dụng biện pháp nhân hóa, khi ví von thiên nhiên như một người bạn đồng hành vừa ân cần vừa nghiệt ngã, từ đó làm nổi bật mối quan hệ phức tạp giữa con người và thiên nhiên.
Âm hưởng bài thơ mang tính trầm lắng và sâu sắc, như một lời tự sự đầy trăn trở. Nhịp điệu của bài thơ biến đổi linh hoạt, từ nhẹ nhàng đến mạnh mẽ, phản ánh sự chuyển động không ngừng của cuộc sống nơi đây. Điều này không chỉ làm tăng thêm sức hút cho tác phẩm mà còn khiến người đọc cảm nhận được nỗi lòng của người dân miền Trung, những người luôn phải đối diện với thiên tai nhưng vẫn giữ vững tinh thần kiên cường.
Nội dung của bài thơ không chỉ dừng lại ở việc khắc họa vẻ đẹp của miền Trung mà còn thể hiện tình yêu quê hương sâu sắc. Dù cuộc sống khó khăn, người dân vẫn tự hào về quê hương mình. Những nỗi đau, mất mát do thiên tai được chuyển hóa thành sức mạnh tinh thần, thể hiện rõ nét qua những câu thơ đầy cảm xúc. Điều này không chỉ mang lại cảm giác gần gũi mà còn làm nổi bật tinh thần bất khuất, kiên cường của con người nơi đây.
Tác giả còn thể hiện sự gắn bó khăng khít giữa con người và thiên nhiên, nơi mà thiên nhiên không chỉ là nguồn sống mà còn là thử thách. Qua đó, bài thơ gửi gắm thông điệp về tình yêu quê hương, lòng kiên trì và tinh thần vượt khó. Những hình ảnh bão lũ, nắng cháy, dù khắc nghiệt nhưng lại gợi lên một niềm tự hào về sức mạnh con người trong việc đối mặt với những thử thách.
Tóm lại, "Miền Trung" của Hoàng Trần Cương là một tác phẩm nghệ thuật sâu sắc, khắc họa một bức tranh sống động về quê hương đầy gian khó nhưng cũng tràn đầy hy vọng. Qua hình ảnh, ngôn ngữ và cảm xúc, tác giả đã tạo nên một bản hùng ca về tình yêu quê hương, khiến người đọc không chỉ cảm nhận được vẻ đẹp của thiên nhiên mà còn thấu hiểu được nỗi lòng và tinh thần kiên cường của người dân miền Trung. Bài thơ như một nhắc nhở về giá trị của tình yêu quê hương và sức mạnh trong những lúc khó khăn, là di sản văn hóa quý giá của dân tộc.
Các bài tập cùng chuyên đề
Tìm từ thích hợp điền vào chỗ trống:
Thơ tám chữ là thể thơ mỗi dòng có tám chữ, khổ thơ………….hoặc không chia khổ và cách nhịp…………..Về cách gieo vần, thơ tám chữ thường gieo vần…………….và vần………..thành từng cặp luân phiên bằng, trắc.
Nêu một vài điểm cần lưu ý khi làm một bài thơ tám chữ.
Vẽ sơ đồ bố cục đoạn văn ghi lại cảm nghĩ về bài thơ tám chữ.
Chọn một bài thơ tám chữ và viết một đoạn văn (khoảng 200 chữ) trình bày cảm nghĩ của em về bài thơ đó.
Thế nào là bài văn phân tích một tác phẩm thơ? Để viết được bài văn theo yêu cầu này, cần chú ý những gì?
Phát triển các ý đã nêu trong mục b) Tìm ý và lập dàn ý (SGK, trang 24) của đề văn “Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến” bằng cách trả lời các câu hỏi sau:
- Hoàn cảnh ra đời, để tài và chủ đề của bài thơ Khóc Dương Khuê là gì?
- Nghệ thuật của bải thơ Khóc Dương Khuê có gì đặc sắc?
- Các yếu tố hình thức nghệ thuật đã làm nổi bật chủ đề bài thơ như thể nào?
- Qua bài thơ Khóc Dương Khuê, em có nhận xét gì về tình cảm và thái độ của tác giả đổi với người bạn của mình?
- Có thể học được gì về tình bạn tử bài thơ Khóc Dương Khuê?
Viết mở bài cho đề văn: Phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê của Nguyễn Khuyến
Hãy viết đoạn văn so sánh, nêu lên một điểm giống nhau và một điểm khácnhau giữa hai văn bản Sông núi nước Nam và Nước Đại Việt ta (trích Đại cáo bình Ngô - Nguyễn Trãi).
Yêu cầu của bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết (con người trong mối quan hệ với tự nhiên):
Đề tài em chọn để viết bài văn nghị luận về một vấn đề cần giải quyết (con người trong mối quan hệ với tự nhiên):
Mở bài |
||
Thân bài |
Luận điểm 1 |
|
Luận điểm 2 |
||
Luận điểm 3 |
||
Kết bài |
Những nội dung cần chỉnh sửa để hoàn thiện bài viết:
Em hãy nêu 1 số đề tài phù hợp với yêu cầu viết bài văn nghị luận về 1 vấn đề cần giải quyết (con người trong mối quan hệ với tự nhiên)
Chọn 1 trong số các đề tài ở bài tập 1, tìm ý, lập dàn ý và viết phần mở bài
Điền từ ngữ thích hợp vào chỗ trống:
Đạo văn là hành vi………….lời nói, ý tưởng, quan điểm,…của người khác và coi nó như là của riêng mình. Đây là hành vi…………… trong học tập, nghiên cứu.
Để tránh lỗi đạo văn, chúng ta cần ................................... chính xác và đúng quy định khi sừ dụng lời nói, ý tưởng, quam điểm,......của người khác
Ở mục 3, phần Đọc, nhóm biên soạn đã dẫn nguồn văn bản Tiếng nói của văn nghệ (Nguyễn Đình Thi) như thế nào? Chỉ ra những yếu tố trong phần dẫn nguồn đó.
Tìm một ví dụ về việc dẫn nguồn lời nói, ý tưởng, quan điểm,…của người khác trong khi viết và chỉ ra các yếu tố trong phần dẫn nguồn đó.
Xác định phần trích dẫn được trích dẫn trong các trường hợp sau. Chỉ ra sự khác biệt giữa những phần trích dẫn đó.
a. Tài nguyên rừng đang bị thu hẹp từng ngày, diện tích rừng tự nhiên che phủ giảm dần do khai thác trái phép, đất rừng bị chuyển qua đất nông, công nghiệp, các loài sinh vật quý hiếm đứng trước nguy cơ tuyệt chủng. Theo báo cáo số liệu năm 2005 của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO), Việt Nam là nước phá rừng nguyên sinh đứng thứ hai thế giới.
(Theo Hồ Quang Trung, Hãy yêu mến, bảo vệ thiên nhiên, ngày 6/6/2010, Ngữ văn 8, tập một, bộ sách Chân trời sáng tạo, NXB Giáo dục Việt Nam, 2024)
b. Năm 2000, khi sang thăm Việt Nam, trong buổi nói chuyện với sinh viên ở Hà Nội, Tổng thống Mỹ Biu Clin-ton (Bill Clinton) đã đọc thơ Hồ Xuân Hương dịch sang tiếng Anh. Ông Hen-ri Lốp-po (Henri Lopes), Phó Tổng Giám đốc UNESCO, trong bài tựa tập thơ Hồ Xuân Hương xuất bản ở Pa-ri (Paris) năm 1987, cũng đánh giá cao tài năng của nhà thơ bằng những lời nồng nhiệt: “Là nữ thi sĩ hay nữ nhạc sĩ, tôi không biết nữa, có điều nàng đã vĩnh viễn đổi thay vẻ đẹp những tiếng kêu thương của tâm hồn thoát ra trong bí mật những đêm tối hoặc những nơi cô tịch”.
(Theo Lưu Khánh Thơ, Kì nữ Hồ Xuân Hương - Đời và thơ, https://ct.qdnd.vn/, ngày 24/12/2021)
Chỉ ra phần dẫn nguồn các ảnh dưới đây:
Trình bày khái niệm kiểu bài văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học: chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật.
Với kiểu bài văn bản nghị luận phân tích một tác phẩm văn học, cần lưu ý điều gì khi phân tích nội dung chủ đề và những nét đặc sắc nghệ thuật?
Dùng Bảng kiểm kỹ năng viết văn bản nghị luận phân tích tác phẩm văn học chủ đề và những nét đặc sắc về hình thức nghệ thuật để tự đánh giá, rút kinh nghiệm từ văn bản Bài văn phân tích, đánh giá truyện ngắn “Bồng chanh đỏ.”
Thực hiện đề bài sau:
Đề bài:
Tình huống Câu lạc bộ đọc sách phát động viết bài tập san với chủ đề “Tình cảm gia đình qua một số tác phẩm văn học”
Nhiệm vụ:
Hãy chọn một tác phẩm em yêu thích biết về đề tài gia đình (thơ hoặc truyện), viết bài văn phân tích tác phẩm để gửi cho câu lạc bộ đọc sách.
Yêu cầu:
- Chọn được tác phẩm viết về đề tài gia đình (thơ hoặc truyện).
- Có luận điểm về chủ đề, những nét đặc sắc nghệ thuật.
- Phân tích được lý lẽ và bằng chứng phù hợp để làm sáng tỏ luận điểm.
Viết đoạn văn (khoảng 7-9 câu) phân tích cảm xúc của Nguyễn Khuyến khi nghe tin người bạn (Dương Khuê) qua đời thể hiện trong đoạn thơ sau
Bác Dương thôi đã thôi rồi,
Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta,
Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,
Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau,
(Nguyễn Khuyến, Khóc Dương Khuê)
Lập dàn ý cho bài văn phân tích bài thơ “Đau lòng lũ lụt miền Trung” của Phạm Ngọc San.
Yêu cầu kĩ năng phân tích tác phẩm văn học ở Bài 2 có gì khác so với yêu cầu viết phân tích ở Bài 1? Để viết được bài văn theo yêu cầu này, cần chú ý những gì?
Phát triển các ý đã nêu trong mục b) Tìm ý và lập dàn ý (SGK, trang 46) của bài tập “Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du)” bằng cách trả lời các câu hỏi sau:
- Nội dung chính của đoạn trích là gì?
- Nghệ thuật của đoạn trích có gì đặc sắc?
- Các yếu tố hình thức nghệ thuật ấy đã làm nổi bật nội dung của đoạn trích như thế nào?
- Qua đoạn trích, Nguyễn Du đã thể hiện được tấm lòng (chữ tâm) và tài năng (chữ tài) như thế nào?
Viết kết bài cho đề văn: Phân tích đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du).
Hãy viết đoạn văn phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ trong đoạn trích Kiều ở lầu Ngưng Bích (trích Truyện Kiều của Nguyễn Du).
Mục đích viết bài văn nghị luận phân tích một tác phẩm văn học (thơ song thất lục bát):