Hình 25.13 biểu diễn tháp sinh khối và tháp năng lượng của hai chuỗi thức ăn có trong các quần xã khác nhau.
a) Tại sao dòng chảy năng lượng qua các bậc dinh dưỡng luôn có dạng điển hình?
b) Cho biết tháp X và tháp Y tương ứng với loại tháp sinh thái nào? Giải thích.
c) Tháp ở hệ sinh thái A hay B có nhiều khả năng là tháp của quần xã sinh vật dưới nước? Giải thích.
d) Ngoài hai dạng tháp là tháp năng lượng và tháp sinh khối thì còn loại tháp số lượng được xây dựng dựa trên số lượng cá thể sinh vật ở mỗi bậc dinh dưỡng. Hãy cho biết tháp số lượng có trường hợp nào mang đặc điểm giống như tháp Yở hệ sinh thái B không? Giải thích.
Quan sát Hình 25.13
a) - Lượng năng lượng bị thất thoát khi truyền qua các bậc dinh
dưỡng trong chuỗi thức ăn chủ yếu xuất phát từ các quá trình sinh íl và sinh
học tự nhiên như: quá trình trao đổi nhiệt, quá trình tiêu hóa và hấp thụ không hoàn toàn, năng lượng cho sinh sản, phần rơi, rụng,...
- Chỉ có khoảng 10% năng lượng từ bậc dinh dưỡng thấp nhất được chuyển sang bậc dinh dưỡng cao hơn trong chuỗi thức ăn. Điều này tạo ra sự giảm đáng kể về lượng năng lượng khi đi lên trong chuỗi thức ăn, tạo ra hình
tháp điển hình.
b) Tháp Xlà tháp năng lượng, tháp Ylà tháp sinh khối. V:ì
- Tháp năng lượng là dạng tháp sinh thái luôn có dạng hình tháp điển hình có nghĩa là tổng nguồn năng lượng của một vật mồi bất kì bao giờ cũng lớn hơn tổng nguồn năng lượng của loài sử dụng chúng nên tháp Xlà tháp năng lượng.
- Tháp sinh khối là dạng tháp sinh thái có một vài trường hợp ngoại ệl (bị đảo ngược) như tháp Yở hệ sinh thái B, nên tháp Ylà tháp sinh khối.
c) Tháp nào cũng đều có khả năng àl tháp của quần xã sinh vật dưới nước. V:ì
- Về nguyên tắc, tháp sinh khối ở hệ sinh thái Acó dạng đáy lớn đỉnh nhỏ phù hợp với mọi chuỗi thức ăn trên cạn và dưới nước.
- Tháp sinh khối ở hệ sinh thái Bcó sự lộn ngược liên tiếp giữa các bậc dinh dưỡng có thể đại diện cho các chuỗi thức ăn dưới nước vào mùa khan hiếm thức ăn, nên cá lớn ăn quá nhiều cá con →cá con ăn quá nhiều động vật phù du động vật phù du ăn quá nhiều thực vật phù du dẫn đến sinh khối còn lại của các bậc dinh dưỡng ở dưới đều thấp hơn bậc dinh dưỡng trên (trường hợp này chỉ là tạm thời trong một thời gian ngắn, một mùa vụ nhất định chứ không kéo dài nhiều năm.
d) Tháp số lượng nói chung là có hình tháp (số lượng cá thể của bậc dinh dưỡng đầu tiên lớn nhất, càng lên các bậc dinh dưỡng cao số lượng cá thể càng tí đi). Tuy vậy, có trường hợp bị đảo ngược, ví dụ như trong mối quan hệ vật chủ - kí sinh thì bậc 1là vật chủ số lượng ít, nhưng bậc 2là vật kí sinh có số
lượng cá thể nhiều.
Các bài tập cùng chuyên đề
Hồ Tây là hồ tự nhiên lớn nhất thành phố Hà Nội. Hồ Tây được xem là một biểu tượng thiên nhiên, văn hoá điển hình và có giá trị đa dạng sinh học cao của Việt Nam. Hồ Tây là nơi cư trú của nhiều động vật và thực vật, trong đó có một số loài quý hiếm đặc hữu như tảo, chim sâm cầm, sen bách diệp,... Từ những thông tin trên, hãy cho biết tại sao hồ Tây được xem là một hệ sinh thái. Hệ sinh thái có những đặc trưng gì?
Hãy liệt kê ba hệ sinh thái ở địa phương em.
Quan sát Hình 25.1, gọi tên sinh vật tiêu thụ bậc 2, 3.
Phân biệt hệ sinh thái tự nhiên với hệ sinh thái nhân tạo bằng cách hoàn thành bảng mẫu sau:
Quan sát Hình 25.3, hãy xác định các chuỗi thức ăn có trong lưới thức ăn.
Giả sử trong một góc của hệ sinh thái rừng mưa nhiệt đới, có các loài sinh vật sau: cây cỏ, ếch, kiến, diều hâu, chuột, châu chấu, rắn. Hãy vẽ các chuỗi thức ăn trong hệ sinh thái.
Từ các chuỗi thức ăn trong câu luyện tập (trang 163), hãy:
a) Viết lưới thức ăn.
b) Chỉ ra những loài là mắt xích chung.
c) Xếp những sinh vật thuộc cùng một bậc dinh dưỡng vào một nhóm.
Quan sát Hình 25.4 và thực hiện:
a) Mô tả sự vận động của dòng năng lượng trong hệ sinh thái.
b) Nêu đặc điểm của dòng năng lượng trong hệ sinh thái.
Quan sát Hình 25.6, đọc đoạn thông tin và cho biết việc xây dựng tháp sinh thái có ý nghĩa gì.
Quan sát Hình 25.10 và cho biết:
a) Dạng muối khoáng mà thực vật hấp thụ được hình thành như thế nào?
b) Mô tả chu trình nitrogen.
Vì sao các hiện tượng như sự ấm lên toàn cầu, phú dưỡng, sa mạc hoá lại gây mất cân bằng của hệ sinh thái?
Chuẩn bị
Tạo tình huống
Xác định vấn đề
Quy trình thiết kế bể cá cảnh
Tiêu chí đánh giá sản phẩm
Kết quả sản phẩm
Đánh giá
Rút kinh nghiệm
Em hãy đề xuất một số biện pháp để bảo vệ đa dạng sinh học.
Khi đi vào một khu rừng, em có thể quan sát thấy rất nhiều loài sinh vật (như thực vật, động vật) và các nhân tố vô sinh (như đất, nước, ánh sáng....). Các thành phần này tương tác với nhau như thế nào?
Quan sát hình 23.1, kể tên một số nhóm sinh vật trong quần xã và nhân tố vô sinh. Giải thích tại sao khu vực này được xem là một hệ sinh thái.
Phân biệt hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nhân tạo. Nêu một số ví dụ về hệ sinh thái tự nhiên và hệ sinh thái nhân tạo.
Quan sát và vẽ ít nhất hai chuỗi thức ăn có trong hình 23.5.
Xác định ít nhất một loài là mắt xích chung của các chuỗi thức ăn.
Vẽ một chuỗi thức ăn và một lưới thức ăn đơn giản với các sinh vật quan sát được trong một hệ sinh thái ở địa phương.
Dựa vào thông tin ở hình 23.6, hãy mô tả khái quát dòng năng lượng đi vào và đi ra khỏi hệ sinh thái.
Phân biệt các dạng tháp sinh thái.
Nêu một số nguyên nhân bên trong và nguyên nhân bên ngoài dẫn đến diễn thế sinh thái.
Lấy một ví dụ về diễn thế sinh thái ở địa phương em. Phân tích sự biến đổi cơ bản về quần xã sinh vật trong quá trình diễn thế sinh thái.
