Đề bài

Đọc đoạn trích sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

“Đây là bài thơ khóc bạn rất tha thiết cảm động của Nguyễn Khuyến, cũng là bài thơ khóc bạn rất nổi tiếng trong nền thơ ca dân tộc. Dương Khuê là bạn đồng khoa với Nguyễn Khuyến tại khoa thi Hương năm 1864. Dương Khuê đỗ tiến sĩ, làm quan to, để lại nhiều bài thơ hát nói tuyệt bút. Từ bạn đồng khoa đã phát triển thành bạn tri âm tri kỉ nên Nguyễn Khuyến mới có thơ khóc bạn cảm động và tha thiết như vậy. Có thể xem đây cũng là một bài văn tế được viết bằng thể thơ song thất lục bát, giọng thơ réo rắt thấm đầy lệ, gồm 38 dòng thơ.

Mở đầu bài thơ là một tiếng than, tiếng nấc đau đớn:

Bác Dương thôi đã thôi rồi,

Nước mây man mác ngậm ngùi lòng ta.

Một sự thảng thốt xót thương cất lên, tưởng như bất ngờ bị đánh rơi mất một cái gì vô cùng quý báu. Nhóm từ “thôi đã thôi rồi” thay cho khái niệm “đã mất”, “đã chết”, “đã qua đời”,... – một lối nói bình dị, làm giảm bớt đi nỗi đau đớn ghê gớm đối với tuổi già. Theo cách tính tuổi của các cụ ngày trước thì Dương Khuê mật lúc 63 tuổi, khi đó Nguyễn Khuyến đã 68 tuổi rồi. Đúng là tiếng khóc bạn của những bậc cao niên. Hai chữ “nước mây” chỉ hai sự vật cách xa. Nước chảy, mây trôi, xa nhau vời vợi, nghìn trùng cách trở, có mấy khi gặp nhau. Song, lòng nước chảy, dù đi đâu về đâu vẫn ôm ấp bóng mây trôi. Hình ảnh “nước mây” được liên kết với từ láy “man mác”, “ngậm ngùi” diễn tả một trời thương xót, một không gian cách trở bao la, âm dương đôi đường, buồn đau, nặng trĩu.

Chữ “bác” trong thơ Nguyễn Khuyến mang tính biểu cảm sâu sắc. Nhà thơ luôn luôn gọi bạn bằng bác, thể hiện một tấm lòng kính trọng và thân mật. Chữ “kính và chữ “lễ” in đậm trong phong cách ứng xử của Tam nguyên Yên Đổ: “Bác Dương thôi đã thôi rồi.. Kể tuổi tôi còn hơn tuổi bác ... Bác chẳng ở, dẫu van chẳng ở ...”.

Phần thứ hai gồm 24 dòng thơ, tác giả nhắc lại, nhớ lại những kỉ niệm sâu sắc với người đã quá cố. Với nhà nho thì bạn đồng khoa là bạn đẹp nhất, tự hào nhất Nguyễn Khuyến và Dương Khuê cùng đỗ đạt, cùng làm quan, tình bạn ấy là “duyên trời” tác hợp nên:

Nhớ từ thuở đăng khoa ngày trước,

Vẫn sớm hôm tôi bác cùng nhau.

Kinh yêu từ trước đến sau,

Trong khi gặp gỡ khác đâu duyên trời.

Các từ ngữ “sớm hôm”, “cùng nhau”, “từ trước đến sau” thể hiện một tình bạn vô cùng thân thiết, chung thuỷ. Mỗi một kỉ niệm là một mảnh tâm hồn của nhà thơ được nhắc lại với bao nhiêu giọt lệ. Nguyễn Khuyến như vẫn thấy Dương Khuê đang cùng mình hiển hiện. Phải là bạn tâm đầu ý hợp, phải là những tạo nhân mặc khách mới có những kỉ niệm cầm ca, thi tửu đẹp và đáng nhớ như vậy.”

(Theo thivien.net)

a) Cách phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê ở trên có gì giống cách phân tích bài thơ này của tác giả Hoàng Hữu Yên trong văn bản Phân tích bài “Khóc Dương Khuê” ở Bài 10?

b) Trong đoạn trích trên, người viết tập trung phân tích yếu tố hình thức nào của bài thơ?

c) Dẫn ra một số câu văn trong đoạn trích thể hiện tính biểu cảm của văn nghị luận.

Lời giải của GV Loigiaihay.com

a) Cách phân tích bài thơ Khóc Dương Khuê trong đoạn trích giống cách phân tích của tác giả Hoàng Hữu Yên ở chỗ: đều bắt đầu nêu bối cảnh ra đời của bài thơ; sau đó lần lượt phân tích bài thơ theo các phần (bố cục).

b) Trong đoạn trích trên, người viết tập trung phân tích yếu tố hình thức của bài thơ chủ yếu dựa vào các từ ngữ, hình ảnh để chỉ ra nội dung.

c) Ví dụ về một số câu văn trong đoạn trích thể hiện tính biểu cảm của văn nghị luận: “Các từ ngữ “sớm hôm”, “cùng nhau”, “từ trước đến sau” thể hiện một tỉnh bạn vô cùng thân thiết, chung thuỷ. Mỗi một kỉ niệm là một mảnh tâm hồn của nhà thơ được nhắc lại với bao nhiêu giọt lệ. Nguyễn Khuyến như vẫn thấy Dương Khuê đang cùng mình hiển hiện. Phải là bạn tâm đầu ý hợp, phải là những tao nhân mặc khách mới có những kỉ niệm cầm ca, thi tửu đẹp và đáng nhớ như vậy”.

Các bài tập cùng chuyên đề

Bài 1 :

Vấn đề cần làm sáng tỏ ở bài này là gì?

Xem lời giải >>
Bài 2 :

Các ý gạch đầu dòng làm rõ nội dung nào?

Xem lời giải >>
Bài 3 :

Chữ nào được chú ý phân tích?

Xem lời giải >>
Bài 4 :

Dấu ba chấm giữa đoạn thơ có ý nghĩa gì?

Xem lời giải >>
Bài 5 :

Tại sao phần còn lại của bài thơ lại là phần quan trọng?

Xem lời giải >>
Bài 6 :

Câu văn nào nêu nhận xét chủ quan của người viết?

Xem lời giải >>
Bài 7 :

Phần kết bài tác giả nêu lên nội dung gì?

Xem lời giải >>
Bài 8 :

Mục đích của văn bản Phân tích bài “Khóc Dương Khuê” là gì?

Xem lời giải >>
Bài 9 :

Bố cục của văn bản gồm mấy phần? Nội dung chính của mỗi phần là gì?

Xem lời giải >>
Bài 10 :

Tác giả đã phân tích bài thơ theo cách nào? Cách phân tích ấy có tác dụng gì trong việc làm rõ nội dung chính của bài thơ?

Xem lời giải >>
Bài 11 :

Chỉ ra luận đề và các luận điểm chính trong văn bản. Em hãy cho biết: Các luận điểm trong văn bản có làm sáng tỏ được luận đề không? Vì sao?

Xem lời giải >>
Bài 12 :

Dẫn ra một số bằng chứng cho thấy tác giả đã sử dụng cách trình bày kết hợp nêu vấn đề khách quan và phát biểu ý kiến chủ quan.

Xem lời giải >>
Bài 13 :

Từ văn bản trên, em rút ra được kinh nghiệm nào về cách thức phân tích một bài thơ?

Xem lời giải >>
Bài 14 :

Tác giả của bài viết “Phân tích bài Khóc Dương Khuê” là ai?

  • A.

    Nguyễn Đình Chú 

  • B.

    Nguyễn Văn Long 

  • C.

    Hoàng Hữu Yên 

  • D.

    Nguyễn Du 

Xem lời giải >>
Bài 15 :

Đâu là năm sinh, năm mất của tác giả Hoàng Hữu Yên?

  • A.

    1927 - 2011

  • B.

    1927 - 2012

  • C.

    1928 - 2011

  • D.

    1929 - 2011

Xem lời giải >>
Bài 16 :

Tác giả Hoàng Hữu Yên quê ở đâu?

  • A.

    Hà Nội

  • B.

    Hưng Yên

  • C.

    Thanh Hóa

  • D.

    Nghệ An

Xem lời giải >>
Bài 17 :

Bài thơ “Khóc Dương Khuê” là tác phẩm của ai?

  • A.

    Nguyễn Du 

  • B.

    Nguyễn Khuyến 

  • C.

    Hồ Xuân Hương 

  • D.

    Tố Hữu 

Xem lời giải >>
Bài 18 :

Nguyễn Khuyến và Dương Khuê có mối quan hệ như thế nào?

  • A.

    Anh em 

  • B.

    Bạn bè 

  • C.

    Thầy trò 

  • D.

    Đồng nghiệp 

Xem lời giải >>
Bài 19 :

Bài thơ “Khóc Dương Khuê” thuộc thể loại nào?

  • A.

    Thất ngôn bát cú 

  • B.

    Thất ngôn tứ tuyệt 

  • C.

    Lục bát 

  • D.

    Ngũ ngôn 

Xem lời giải >>
Bài 20 :

Chủ đề chính của bài thơ “Khóc Dương Khuê” là gì?

  • A.

    Tình yêu đôi lứa 

  • B.

    Tình cảm gia đình 

  • C.

    Lòng yêu nước 

  • D.

    Tình bạn thân thiết 

Xem lời giải >>
Bài 21 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, hai ông Dương Khuê – Nguyễn Khuyến kết bạn từ lúc nào?

  • A.

    Khi còn nhỏ

  • B.

    Khi làm quan

  • C.

    Khi cáo quan về ở ẩn

  • D.

    Khi đi lính trên chiến trận

Xem lời giải >>
Bài 22 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, tình bạn của Dương Khuê – Nguyễn Khuyến lấp lánh bất chấp điều gì?

  • A.

    Tuổi tác

  • B.

    Giai cấp

  • C.

    Sự thay đổi của thời thế và cảnh ngộ riêng

  • D.

    Tất cả đáp án trên

Xem lời giải >>
Bài 23 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, lần theo bài thơ Khóc Dương Khuê, chúng ta thấy được mạch văn phát triển theo diễn biến tâm trạng của tác giả như thế nào?

  • A.

    Tin đến đột ngột

  • B.

    Sự hồi tưởng về những kỉ niệm của thời xuân xanh, chưa thành đạt, về ấn tượng mới trong lần gặp cuối cùng, lúc cả hai đã mãn chiều xế bóng

  • C.

    Nỗi đau khôn tả lúc bạn đã dứt áo “ra đi”

  • D.

    Tất cả đáp án trên

Xem lời giải >>
Bài 24 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, Dương Khuê – Nguyễn Khuyến đều là đồ đệ của ai?

  • A.

    Phân Châu Trinh

  • B.

    Phan Bội Châu

  • C.

    Cửa Khổng, sân Trình

  • D.

    Cụ Phó bảng

Xem lời giải >>
Bài 25 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, Dương Khuê – Nguyễn Khuyến đều đậu đại khoa dưới triều nào?

  • A.

  • B.

    Nguyễn

  • C.

    Trần

  • D.

    Lý

Xem lời giải >>
Bài 26 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, hai câu thơ “Cầm tay hỏi hết xa gần/ Mừng rằng bác vẫn tinh thần chưa can” tập trung gợi hình ảnh gì?

  • A.

    Mừng mừng tủi tủi của hai ông bạn già thân thiết mà lâu ngày mới được gặp lại

  • B.

    Những ấn tượng mới khó quên trong lần gặp gỡ cuối cùng của Nguyễn Khuyến với Dương Khuê

  • C.

    Nỗi đau mất bạn dường như dồn nén

  • D.

    Sự mất mát, cả không gian cũng nhuộm màu tang tóc

Xem lời giải >>
Bài 27 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, 16 câu thơ cuối của bài thơ Khóc Dương Khuê lại là phần quan trọng?

  • A.

    Sự mừng tủi của hai ông bạn già thân thiết mà lâu ngày mới được gặp lại

  • B.

    Diễn tả nỗi đau không còn bạn nữa

  • C.

    Những ấn tượng mới khó quên trong lần gặp gỡ cuối cùng của Nguyễn Khuyến với Dương Khuê

  • D.

    Cả một quãng đời thanh xuân thơ mộng, êm đẹp, đầy ắp kỉ niệm về tình bạn lần lượt hiện ra cụ thể, sinh động

Xem lời giải >>
Bài 28 :

Theo văn bản Phân tích bài Khóc Dương Khuê, nỗi đau mất bạn hiện ra dưới những cung bậc nào?

  • A.

    Lúc bột phát, lúc ngậm ngùi nuối tiếc

  • B.

    Lúc lắng đọng thấm sâu

  • C.

    Chi phối tuổi già

  • D.

    Tất cả đáp án trên

Xem lời giải >>
Bài 29 :

Văn bản Phân tích bài “Khóc Dương Khuê” (Hoàng Hữu Yên) có sự kết hợp phương thức nghị luận với những phương thức biểu đạt nào?

A. Nghị luận kết hợp với tự sự và biểu cảm

B. Nghị luận kết hợp với thuyết minh và miêu tả

C. Nghị luận kết hợp với tự sự và miêu tả

D. Nghị luận kết hợp với thuyết minh và biểu cảm

Xem lời giải >>
Bài 30 :

Trong đoạn văn mở đầu bài viết Phân tích bài "Khóc Dương Khuê", tác giả Hoàng Hữu Yên nêu lên những ví dụ thể nào về tình bạn và nhằm mục đích gì?

Xem lời giải >>