Phần 5 truyện Sự tích Hồ Gươm nhằm giải thích điều gì?

Em biết những gì về Hồ Gươm (Hà Nội)? Hãy chia sẻ với bạn cùng nhóm về thắng cảnh này?

Hãy đoán xem trong văn bản Sự tích Hồ Gươm, Long Quân cho nghĩa quân Lam Sơn mượn gươm theo cách nào?

Theo em, khi nghe Rùa Vàng đòi gươm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm, nhà vua đã "hiểu ra" điều gì?

Theo em, vì sao thanh gươm trong truyện Sự tích Hồ Gươm được gọi là gươm thần? Điều này thể hiện đặc điểm gì của truyền thuyết?

Em hãy xác định không gian, thời gian Đức Long Quân cho Lê Lợi mượn gươm, đòi lại gươm trong Sự tích Hồ Gươm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm và điền vào các ô tương ứng theo bảng dưới đây?

Trong truyền thuyết cũng như truyện kể nói chung, các sự việc thường được sắp đặt nhằm thể hiện một ý nghĩa nào đó. Trong Sự tích Hồ Gươm, Long Quân để cho Lê Thận tình cờ tìm thấy lưỡi gươm ở một nơi, Lê Lợi tình cờ tìm thấy chuôi gươm ở một nơi khác. Thông qua cách cho mượn gươm như vậy, tác giả dân gian muốn thể hiện điều gì?

Sau khi đọc Sự tích Hồ Gươm, một số bạn cho rằng truyện này chỉ đơn giản mượn chuyện Lê Lợi trả gươm thần để "giải thích địa danh Hồ Gươm". Em đồng ý hay không đồng ý với ý kiến ấy? Vì sao?

Tìm trong văn bản Sự tích Hồ Gươm:

- Một số từ ngữ cho thấy cách xưng hô trân trọng của các nhân vật đối với Lê Lợi

- Một vài câu văn cho thấy cách bộc lộ tình cảm, cảm xúc của tác giả dân gian trong lời kể

Theo em, Sự tích Hồ Gươm thể hiện những đặc điểm nào của thể loại truyền thuyết?

Phương án nào nêu đúng điểm giống nhau giữa truyện Sự tích Hồ Gươm và truyện Thánh Gióng?

A. Kể về tinh thần yêu nước, chống giặc ngoại xâm

B. Kể về những người anh hùng trong cuộc chiến chống quân Minh

C. Kể về chuyện chống giặc Ân trong buổi đầu dựng nước

D. Kể về sự tích vì sao có Hồ Gươm giữa Thủ đô Hà Nội

Em hiểu thế nào là “sự tích”? Nhan đề Sự tích Hồ Gươm cho em biết trước được điều gì?

Trong truyện Sự tích Hồ Gươm, nhân vật nào nổi bật? Nhân vật ấy có đặc điểm gì?

Những chi tiết nào trong Sự tích Hồ Gươm liên quan đến lịch sử? Theo em, những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo?

Truyện Sự tích Hồ Gươm muốn ca ngợi hay giải thích điều gì? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào?

Đọc văn bản sau và trả lời các câu hỏi:

SỰ TÍCH THÀNH CỔ LOA

    Khi đã có được đất Văn Lang, An Dương Vương đổi tên nước là Âu Lạc, đóng đô ở Phong Khê.

    Khu đất chọn để đắp thành là một quả đồi đất rắn như đá. Đám đông người hì hục đào đất, khuân đất hết ngày nọ sang ngày kia, tòa thành cao dần. An Dương Vương cùng đoàn tuỳ tùng đến xem rất lấy làm hài lòng, cho là một toà thành có thể đứng vững muôn đời, sấm sét không lay chuyển, mưa bão không làm sạt được và quân giặc cũng không thể phá nổi.

    Nhưng một đêm, cả bức tường thành quanh co đều đổ sập xuống như đất bằng. Vua An Dương Vương đến xem rất lấy làm tức giận. Ngài hỏi dò dân chúng gần đó, họ kể lại: Ban đêm, họ nghe thấy tiếng những bước chân rầm rập ở khắp các ngả kéo đến với những tiếng xì xào có thể là ma quỷ. Người đâu mà lại đông đến thế! Họ sợ quá nên không dám nhìn ra. Rồi họ lại nghe những tiếng đổ ầm ầm như sấm dậy.

    An Dương Vương sai người đi hỏi dân chúng ở gần đó thì họ lại nói như trước. Ban đêm, họ cũng nghe thấy những bước chân rầm rập như thiên binh vạn mã trẩy qua rồi lại những tiếng huỳnh huỵch, tiếp đến là những tiếng ẩm ẩm như sấm động. An Dương Vương lại xem chỗ địa thành để cầu trời phù hộ mình đắp cho xong toà thành. Vua đi vòng quanh chân tường, vừa đi vừa suy nghĩ. Đột nhiên, vua thấy một ông già râu tóc bạc từ phía xa đi lại. Đến gần An Dương Vương, ông tự xưng mình là Thổ thần của vùng đất này, nói với vua rằng:

– Nhà vua đừng lo, sáng mai nhà vua ra đợi ở bờ sông sẽ có sứ giả Thanh Giang đến giúp nhà vua đắp thành.

    Nói xong, ông già biến mất.

    Hôm sau, mới tờ mờ sáng, An Dương Vương đã ra tận bờ sông để đợi Giang sứ. Vừa bắt đầu tan sương thì có một con rùa vàng rất lớn nổi lên mặt sông từ phía đông bơi vào bờ đến gần nhà vua, rùa tự xưng mình là thần Kim Quy, sứ giả của vua Thuỷ Tề. An Dương Vương sai đặt Giang sứ lên một chiếc mâm vàng và khiêng vào cung.

    Vua hỏi kế đắp thành, thần Kim Quy bảo rằng:

- Ở núi Thất Diệu có một con gà trắng sống lâu năm thành tinh, có phép biến hoá khôn lường. Nó thường hãm hại khách qua đường và khách ngủ ở quán trọ trong vùng này. Các vua thời trước cùng bọn nhạc công chết đi đều chôn ở núi Thất Diệu, những u hồn ấy từ lâu không tan, lẩn khuất trong khe đá ở hang sâu. [...] Con tinh gà trắng đã dẫn những u hồn ấy đến chân thành, dùng phép ma phá đổ tường thành rồi gần sáng lại bay về núi. [...]

    Nghe lời thần mách bảo, vua sai mấy viên tướng đem quân vào rừng mai phục rồi vua cải trang cùng thần Kim Quy giả làm khách bộ hành đến quán xin ngủ trọ. Chủ quán từ chối, lấy cớ là trong núi có nhiều yêu quái hay làm hại khách đi đường. Nhưng An Dương Vương và thần Kim Quy nhất định xin ở. Chủ quán phải chiều theo ý hai người. [...]

Gần sáng lại có những tiếng chân rầm rập ở ngoài, thần Kim Quy bảo An Dương Vương mở cửa phên ra gọi quân mai phục đuổi theo đám yêu tinh đang rút lui về núi Thất Diệu, quân lính vừa đuổi vừa giương nỏ bắn theo. Cứ một loạt tên bay đi là lại nổi lên những tiếng ma kêu quỷ khóc rùng rợn. […]

    An Dương Vương và thần Kim Quy trở về quán trọ bảo chủ quán hiến cho mình con gà trắng để tạ trời đất. [...] Giữa lúc ấy, có một con chim từ trong nhà bay vụt ra, thần Kim Quy biết đó là con yêu tinh đang tìm đường chạy trốn, liền tung phép giết chết. [...]

    Yêu ma đã trừ xong, thần Kim Quy lại hiện nguyên hình là con rùa vàng rất lớn. Thần rút một cái móng của mình trao cho An Dương Vương, dặn rằng:

– Nhà vua giữ lấy móng chân này để làm lẫy nỏ. Khi có giặc thì đem ra bắn, một phát có thể giết được hàng nghìn quân giặc.

    Nói xong, thần biến mất. Nhờ có thần Kim Quy trừ hết yêu ma, An Dương Vương ra lệnh cho quân lính và nhân dân xây lại thành. Chẳng bao lâu, tòa thành đắp xong, rộng tới ngàn trượng, vừa dày vừa cao xoáy vòng như hình con ốc, nên gọi là Loa thành

                                                                                            (Theo cotich.vn)

a) Tại sao truyện Sự tích thành Cổ Loa là một truyền thuyết?

b) Thành Cổ Loa có ý nghĩa như thế nào?

c) Truyền thuyết này có gì giống với truyền thuyết Sự tích Hồ Gươm?

- Xem lại hướng dẫn nêu trong mục Chuẩn bị ở bài Thánh Gióng để vận dụng vào đọc hiểu văn bản này.

- Đọc trước truyện Sự tích Hồ Gươm, hãy tưởng tượng và miêu tả nơi cất giữ thanh gươm mà Rùa vàng nhận từ tay Lê Lợi

Ba lần kéo lưới của Lê Thận trong Sự tích Hồ Gươm có điều gì đáng chú ý?

Tranh minh họa nhân vật và sự việc gì của truyện Sự tích Hồ Gươm?

Chú ý những chi tiết kì ảo trong văn bản Sự tích Hồ Gươm.

Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?

Gươm thần giúp cho nghĩa quân Lê Lợi những gì?

Em hãy nêu những sự kiện chính trong truyện Sự tích Hồ Gươm.

Trong truyện Sự tích Hồ Gươm, nhân vật nào nổi bật? Nhân vật ấy có đặc điểm gì?

Những chi tiết nào trong Sự tích Hồ Gươm liên quan đến lịch sử? Theo em, những chi tiết nào là hoang đường, kì ảo?

Truyện Sự tích Hồ Gươm muốn ca ngợi hay giải thích điều gì? Điều ấy có ý nghĩa như thế nào?

Trong văn bản Sự tích Hồ Gươm, con vật nào thay Long Quân nhận lại gươm thần?