Một số phức chất sinh học trong tự nhiên như chlorophyll, hemoglobin, vitamin B12,... có vai trò rất quan trọng đối với cuộc sống. Vai trò của các phức chất sinh học là gì? Các phức chất khác được ứng dụng trong y học, đời sống và sản xuất, hoá học như thế nào?
Nêu vai trò và ứng dụng của phức chất sinh học.
- Vai trò của các phức chất sinh học:
+ Chlorophyll là chất xúc tác quan trọng trong quá trình quang hợp của cây xanh và một số loài sinh vật.
+ Heme B là một phần không thể thiếu của protein heme trong hồng cầu. Heme B đảm bảo sự trao đổi khí hiệu quả giữa phổi và các tế bào khác trong cơ thể.
+ Vitamin B12 là một loại vitamin thuộc nhóm B rất quan trọng đối với cơ thể nguời.
- Ứng dụng của phức chất trong y học, đời sống và sản xuất, hoá học:
+ Phức chất có hoạt tính sinh học ngày càng được sử dụng nhiều trong hoá dược để phát triển các loại thuốc trị các bệnh cụ thể. Chẳng hạn một số phức chất của platinum được sử dụng để sản xuất thuốc điều trị bệnh ung thư như cisplatin, carboplatin và một số loại khác. Các hoạt chất này được sử dụng để tấn công DNA trong tế bào ung thư.
+ Phức chất được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực đời sống và sản xuất. Nhiều phức chất cũng được dùng làm chất tạo màu trong kĩ nghệ nhuộm, thuộc da hoặc gốm như các phức chất của sắt, cobalt, chromium, ... Trong nông nghiệp, người ta đã sử dụng các phức chất dễ tan để cung cấp nguyên tố vi lượng nhằm tăng năng suất và chất lượng của cây trồng.
+ Một trong những ứng dụng quan trọng của phức chất trong hoá học là sử dụng chúng làm xúc tác. Nhiều phức chất là xúc tác có độ chọn lọc cao được sử dụng trong các phản ứng tổng hợp hữu cơ. Ví dụ, phức chất Rh-phosphine (còn gọi là xúc tác Wilkinson) được sử dụng làm xúc tác trong phản ứng cộng hydrogen vào alkene, phức chất HRh(CO)[P(C6H5)3]3 được sử dụng làm xúc tác trong phản ứng chuyển hoá propene thành butanal. Nhiều phức chất được sử dụng trong phân tích định tính, định lượng hoặc các kĩ thuật phân tích sắc kí, quang phổ và điện hoá.
Các bài tập cùng chuyên đề
Phức chất có vai trò gì đối với sinh vật? Trong đời sống và sản xuất, phức chất có những ứng dụng nào?
Chlorophyll là một phức chất rất phổ biến trong tự nhiên, có nhiều trong lá cây, một số loài tảo,…Hãy tìm hiểu và cho biết một số ứng dụng của chlorophyll trong lĩnh vực sức khỏe.
Trong phức chất heme B, chlorophyll và vitamin B12, phức chất nào được ứng dụng trong mục đích sau:
a. Giúp chuyển hóa năng lượng mặt trời cho quá trình quang hợp?
b. Giúp vận chuyển oxygen trong cơ thể?
c. Điều trị một số bệnh liên quan đến thần kinh?
Tìm hiểu khả năng kết hợp của heme B với khí O2 và của heme B với khí CO, từ đó giải thích nguy cơ khi sử dụng máy phát điện hoặc đốt than tổ ong trong phòng ngủ kín để sưởi ấm.
Nhờ có chloropyll, quá trình quang hợp diễn ra ở cây xanh. Quá trình này mang đến những lợi ích cơ bản nào cho con người?
Theo em, nếu liên kết giữa heme B với O2 bền thì tế bào sẽ khó hay dễ nhận O2?
a) Chlorophyll (hay chất diệp lục) là phức chất có nhiều trong lá cây. Hãy cho biết vai trò của phức chất này đối với thực vật.
b) Hãy nêu ứng dụng của một số phức chất mà em đã biết.
Em hãy tìm hiểu thông tin và giới thiệu về một loại phân bón vi lượng chứa phức chất, được sử dụng trong nông nghiệp.
Phức chất bát diện [Ru(bipy)3]Cl2.6H2O là một trong những phức chất phổ biến được sử dụng trong phân tích quang phổ, đặc biệt là trong phổ huỳnh quang.
Trong đó bipy là viết tắt của bipyridine, có cấu tạo:
a) Xác định dung lượng phối trí của phối tử bipy. Giải thích.
b) Xác định số phối trí của nguyên tử trung tâm.
Cardiolite được ứng dụng trong y học. Tìm hiểu thông tin và cho biết cardiolite được ứng dụng trong y học như thế nào?
Tìm hiểu từ các nguồn thông tin để lấy ví dụ phức chất được ứng dụng trong hóa học.
Tra cứu trong sách, báo và trên internet, lấy ví dụ phức chất được ứng dụng trong đời sống và sản xuất.
Tìm hiểu trên internet hoặc trong sách, báo, hãy trình bày một số ứng dụng của phức chất trong y học.
Tìm hiểu thông tin từ sách, báo và trên internet, hãy cho biết 3 loại thực phẩm giàu vitamin B12 có lợi cho sức khoẻ con người.
Tìm hiểu và cho biết vai trò của vitamin B12 đối với cơ thể.
Tìm hiểu và cho biết vai trò chính của heme B đối với cơ thể người.
Tìm hiểu và cho biết vai trò sinh học của chlorophyll.
