Đề bài

Qua hai câu thơ đầu bài thơ Cảnh khuya, cảnh khuya của núi rừng Việt Bắc hiện lên như thế nào? Cảnh khuya ấy thể hiện được điều gì trong tâm hồn nhà thơ?

Phương pháp giải

Đọc kĩ 2 câu thơ đầu

Lời giải của GV Loigiaihay.com

Cách 1 

Qua hai câu thơ đầu, núi rừng Việt Bắc hiện lên rất đẹp vừa có suối, có trăng, có hoa chốn non xanh nước biếc hữu tình.

 Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

-> Cảnh vật sống động, tầng lớp lung linh, quấn quýt, có đường nét, hình khối đa dạng với 2 mảng màu sáng, tối.

=>Vẻ đẹp lung linh huyền ảo, vừa cổ kính vừa trang nghiêm. Thể hiện tình yêu thiên nhiên của tác giả.

Cách 2

- Núi rừng Việt Bắc hiện lên rất đẹp vừa có suối, có trăng, có hoa chốn non xanh nước biếc hữu tình =>Vẻ đẹp lung linh huyền ảo, vừa cổ kính vừa trang nghiêm.

- Thể hiện tình yêu thiên nhiên của tác giả.

Cách 3

Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

Qua hai câu thơ đầu, cảnh khuya của núi rừng Việt Bắc hiện lên thơ mộng, hữu tình: có suối, có trăng, có hoa chốn non xanh nước biếc.

=> Hai câu thơ vẽ lên một cảnh đêm khuya nơi chiến khu Việt Bắc trong một đêm trăng vô cùng thanh bình êm ả, có âm thanh nhẹ nhàng, có ánh sáng huyền ảo vàng nhẹ nhàng. Nó gợi lên sự bình yên của cuộc sống. Đồng thời qua đó gợi lên tình yêu thiên nhiên của tác giả.

Cách 4

- Qua hai câu thơ đầu, núi rừng Việt Bắc hiện lên rất đẹp vừa có suối, có trăng, có hoa chốn non xanh nước biếc hữu tình.

 Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa

Âm thanh tiếng suối được nhà thơ so sánh như tiếng hát xa. Cảnh được bắt đầu từ âm thanh của suối  tiếng suối êm dịu từ xa vọng lại mơ hồ hư thực  vừa thể hiện sự tĩnh mịch của cảnh. Tiếng suối nơi xa xa vẳng lại nghe những tiếng hát của người con gái đẹp hát trong rừng vọng ra.

Trăng là một hình ảnh tiêu biểu trong thơ Bác, nó lại xuất hiện ở bài thơ này với vẻ đẹp lung linh huyền ảo. Điệp từ  “lồng” được nhắc lại 2 lần nhằm nhấn mạnh vào vẻ đẹp của trăng in trên mặt đất.

+ Lồng 1:  ánh trăng soi vào bóng cây cô thụ lồng vào tán cây.

+ Lồng 2: bóng tán cây được trăng chiếu vào in hình xuống mặt đất thành những bông hoa tuyệt đẹp.

=> Hai câu thơ vẻ lên một cảnh đêm khuya nơi chiến khu Việt Bắc trong một đêm trăng vô cùng thanh bình êm ả, có âm thanh nhẹ nhàng, có ánh sáng huyền ảo vàng nhẹ nhàng. Nó gợi lên sự bình yên của cuộc sống.

- Nhà thơ đã dùng tâm hồn của mình để lắng nghe, đồng điệu với tiếng suối rừng, đến như tiếng nhạc rừng xanh nay có thực thể, đến làm bạn với nhà thơ. Chi tiết này thể hiện sự tinh tế của tác giả.

Các bài tập cùng chuyên đề

Bài 1 :

Đọc trước văn bản Cảnh khuya; tìm hiểu và ghi chép lại những thông tin về Chủ tịch Hồ Chí Minh giúp cho việc đọc hiểu bài thơ này.

Xem lời giải >>
Bài 2 :

Xác định thể loại và các câu mang vần của bài Cảnh khuya. Nêu chủ đề của tác phẩm.

Xem lời giải >>
Bài 3 :

Phân tích hai câu thơ cuối bài thơ Cảnh khuya. Qua đó, em hiểu thêm được gì về con người tác giả?

Xem lời giải >>
Bài 4 :

Tìm biện pháp tu từ so sánh trong bài thơ Cảnh khuya. Nêu tác dụng miêu tả và biểu cảm của biện pháp tu từ đó.

Xem lời giải >>
Bài 5 :

Viết một đoạn văn (khoảng 6 – 8 dòng) nêu cảm nghĩ của em về lí do Bác Hồ không ngủ được thể hiện trong bài thơ Cảnh khuya.

Xem lời giải >>
Bài 6 :

Xác định thể loại và các câu mang vần của bài Cảnh khuya. Nêu chủ đề của tác phẩm.

Xem lời giải >>
Bài 7 :

Qua hai câu thơ đầu bài thơ Cảnh khuya, cảnh khuya của núi rừng Việt Bắc hiện lên như thế nào? Cảnh khuya ấy thể hiện được điều gì trong tâm hồn nhà thơ?

Xem lời giải >>
Bài 8 :

Phân tích hai câu thơ cuối bài Cảnh khuya. Qua đó, em hiểu thêm được gì về con người tác giả?

Xem lời giải >>
Bài 9 :

Đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của bài thơ Cảnh khuya (Hồ Chí Minh) là: 

A. Sử dụng nhiều biện pháp nghệ thuật có giá trị biểu cảm cao

B. Cảnh vật được miêu tả có màu sắc vừa cổ điển vừa hiện đại

C. Tâm hồn thi sĩ kết hợp với phẩm chất người chiến sĩ trước vận mệnh đất nước

D. Cả ba yếu tố trên

Xem lời giải >>
Bài 10 :

Qua nội dung bài thơ Cảnh khuya, hãy trình bày cảm nhận của em về vẻ đẹp tâm hồn của nhà thơ Hồ Chí Minh

Xem lời giải >>
Bài 11 :

Hãy tìm một bài thơ khác của Hồ Chí Minh cũng có hình ảnh trăng. So sánh việc thể hiện hình ảnh trăng trong bài Cảnh khuya và bài thơ vừa tìm được.

Xem lời giải >>
Bài 12 :

Đọc bài thơ sau và thực hiện các yêu cầu bên dưới:

LAI TÂN

Phiên âm:

Giam phòng ban trưởng thiên thiên đổ,

Cảnh trưởng tham thôn giải phạm tiền.

Huyện trưởng thiêu đăng biện công sự,

Lai Tân y cựu thái bình thiên.

Dịch nghĩa:

Ban trưởng nhà giam ngày ngày đánh bạc, 

Cảnh trưởng tham lam ăn tiền phạm nhân bị áp giải.

Huyện trưởng chong đèn làm việc công, 

Lai Tân vẫn thái bình như xưa.

Dịch thơ:

Ban trưởng nhà lao chuyên đánh bạc, 

Giải người, cảnh trưởng kiếm ăn quanh. 

Chong đèn, huyện trưởng làm công việc,

Trời đất Lai Tân vẫn thái bình.

(Hồ Chí Minh, in trong Suy nghĩ mới về “Nhật kí trong tù”, Nguyễn Huệ Chi (Chủ biên), Nam Trân dịch, NXB Giáo dục, 1995)

a) Trình bày hoàn cảnh ra đời bài thơ Lai Tân của Hồ Chí Minh và cho biết bài thơ viết về vấn đề gì.

b) Bài Lai Tân thuộc thể thơ nào? Nêu những dấu hiệu giúp em nhận biết được điều đó.

c) Phân tích hai câu đầu để thấy việc làm của các quan chức được tác giả diễn tả

trong bài thơ.

d) Từ hai câu đầu, hãy cho biết ở câu 3, huyện trưởng đang chong đèn để làm công việc gì?

e) Giọng điệu trào phúng trong câu 3 và đặc biệt ở câu 4 có gì khác biệt so với hai câu đầu? Nhà thơ đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì để tạo nên tiếng cười ở hai câu thơ cuối?

Xem lời giải >>