Tìm đọc bài thơ Thu vịnh (Nguyễn Khuyến). Chỉ ra và lí giải sự khác biệt giữa hai bài Thu vịnh và Tiếng thu ở các khía cạnh sau:
a. Cách cảm nhận và gợi tả bức tranh mùa thu.
b. Cách thể hiện tình cảm, tâm trạng của chủ thể trữ tình.
- Đọc kĩ nội dung bài thơ
- Tìm đọc bài thơ Thu vịnh (Nguyễn Khuyến)
|
Phương diện so sánh |
Thu vịnh |
Tiếng thu |
|
Từ ngữ |
gợi tả, ước lệ |
giản dị, quen thuộc, tả thực |
|
Nhịp điệu |
chậm rãi với âm hưởng trang nhã, nhịp 4/3 ; 2/2/3 |
âm điệu thổn thức, nhịp 3/2 |
|
Hình tượng |
mùa thu thanh cao và tĩnh lặng với trời xanh, nước xanh, cây xanh |
Lá vàng, hơi hướng tả thực, mới lạ |
|
Cảm xúc, tâm trạng của chủ thể trữ tình |
Những rung động của tâm hồn Nguyễn Khuyến trước cảnh đẹp mùa thu, ngập ngừng bày tỏ một nỗi niềm thầm kín trước thời cuộc. |
Những rung động của tâm hồn khi thấy mùa thu mơ màng bất tận của người thi sĩ đồng thời cũng cho chúng ta thấy được nỗi lòng của người cô phụ đối người chồng nơi chinh chiến. |
a. Cách cảm nhận và gợi tả bức tranh mùa thu
- Bài thơ Thu vịnh cái thanh, cái nhẹ, cái cao của nhà thơ. Nó mang cả tinh thần và cả cảnh mùa thu của miền Bắc và cũng chất chứa trong đó là nỗi u uẩn của thi nhân.
- Bài thơ Tiếng thu, mùa thu cũng khiến cho Lưu Trọng Lư có rất nhiều cảm xúc. Tác giả đã chọn cho mình một góc riêng để ngắm thu để mơ mẩn vè thu để rồi đứng ngồi không yên khi cảm xúc ùa về và để rồi viết lên những trang thu tuyệt diệu.
b. Cách thể hiện tình cảm, tâm trạng của chủ thể trữ tình.
* Bài thơ Tiếng thu:
+ Bức tranh mùa thu được gợi mở trong câu hỏi thứ nhất: Mùa thu với ánh “trăng mờ” thơ mộng đã về nhưng lại khiến cho chúng ta thấy buồn man mác và mơ hồ
+ Hình ảnh người cô phụ nhớ chồng đang chinh chiến nơi xa khiến cho chúng ta hiểu được sao mùa thu lại man mác buồn, vì mùa thu lãng mạn là vậy nhưng hạnh phúc của người cô phụ đang không được trọn vẹn
+ Khung cảnh mùa thu thật đẹp hiện ra rõ nét nhưng lại không còn lãng mạn vì tiếng lá thu “xào xạc” và hình ảnh chú nai vàng đang đứng một mình ngơ ngác thật cô đơn giống nàng cô phụ và như tâm hồn tác giả vậy
* Bài thơ Thu vịnh:
- Phân tích 2 câu thơ đầu:
+ Trời thu xanh ngắt mấy từng cao là một hình ảnh mô tả màu sắc của trời thu, với màu xanh ngắt và cao vút.
+ Sự rung chuyển nhẹ của những ‘’cần trúc’’ càng làm tăng thêm sự tĩnh lặng và sâu lắng của bầu trời
+ Nhà thơ miêu tả một khung cảnh mùa thu vừa có cảnh thật, vừa có không khí mùa thu
+ Từ "lơ phơ" có thể ám chỉ sự nhẹ nhàng và mềm mại của trúc khi chịu đựng sức ép từ gió.
- Phân tích 2 câu tiếp:
+ Nước biếc trông như tảng khói phủ" là một hình ảnh mô tả màu sắc của nước, với màu biếc như một tảng khói mờ mịt
+ Từ "mặc" ở đây có nghĩa là để cho ánh trăng tự nhiên chiếu vào, tạo ra một hiệu ứng ánh sáng đặc biệt trên mặt nước biếc.
+ Chỉ một vài tô điểm nhỏ của mùa thu khiến mùa thu có vẻ trìu mến.
- Phân tích 2 câu tiếp:
+ Cả hai câu thơ này tạo ra một hình ảnh về cảnh vật mùa thu với những chùm hoa trước gương nước.
+ Hình ảnh này mang đến một cảm giác thần tiên và lãng mạn, và có thể tượng trưng cho sự tĩnh lặng và sự kỳ diệu của thiên nhiên
- Phân tích 2 câu cuối:
+ "Nhân hứng cũng vừa toan cất bút" là một câu mô tả tâm trạng của người viết khi cảm thấy khó khăn trong việc viết.
+ Có lẽ cụ Nguyễn “thẹn với ông Đào'' là về khí tiết.
+ Cả hai câu thơ này tạo ra một hình ảnh về tâm trạng của người viết khi gặp khó khăn trong việc viết và cảm thấy xấu hổ trước người khác.
Các bài tập cùng chuyên đề
Xác định chủ thể trữ tình của bài thơ và cho biết chủ thể ấy xuất hiện theo dạng thức nào (có từ nhân xưng rõ ràng, hoá thân vào nhân vật, một chủ thể ẩn)
Bạn hiểu thế nào về nhan đề “Tiếng thu"? Bài thơ là lời của ai nói với ai, nói về điều gì và bằng thái độ, giọng điệu như thế nào?
Bài thơ được sáng tác theo thể thơ nào? Nêu một số biểu hiện về sự phù hợp giữa các yếu tố hình thức như thể thơ, từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ… với chủ đề và cảm hứng chủ đạo của tác phẩm
Tiếng thu được sáng tác theo phong cách nào? Nêu một số biểu hiện của phong cách sáng tác được thể hiện qua văn bản
