Nêu và phân tích các cách hiểu có thể có về những câu thơ sau, từ đó cho biết các các câu thơ ấy có mắc lỗi câu mơ hồ hay không.
Anh mang tình em đi
Qua những đèo lẻ nắng
Những dòng sông trưa không đò
Những đường mưa ngẩn trăng
(Lê Đạt, Sáng soi)
Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng
(Thanh Thảo, Đàn ghi-ta của Lor-ca)
Đất đá ong khô nhiều suối lệ
Em đã bao ngày lệ chứa chan?
(Quang Dũng, Mắt người Sơn Tây)
Nhận biết được lỗi mơ hồ, đọc kĩ phần lí thuyết và ví dụ được nêu trong sách SGK để hoàn thành bài tập.
Phân tích các cách hiểu và lỗi câu mơ hồ trong các câu thơ:
1. "Anh mang tình em đi / Qua những đèo lẻ nắng / Những dòng sông trưa không đò / Những đường mưa ngẩn trăng" (Lê Đạt, Sáng soi)
Cách hiểu:
- Cách hiểu 1: "Anh" là chủ thể trữ tình, mang theo tình yêu của người em qua những địa danh hoang vắng, heo hút.
- Cách hiểu 2: "Tình em" là chủ thể ẩn dụ, được "anh" mang đi qua những địa danh, thể hiện sự trân trọng, nâng niu.
Phân tích:
- Cả hai cách hiểu đều phù hợp với ngữ cảnh và logic của bài thơ.
- Câu thơ sử dụng nhiều hình ảnh ẩn dụ, gợi cảm giác bâng khuâng,惆怅.
Lỗi câu mơ hồ:
- Không có lỗi câu mơ hồ.
2. "Giọt nước mắt vầng trăng / Long lanh trong đáy giếng" (Thanh Thảo, Đàn ghi-ta của Lor-ca)
Cách hiểu:
- Cách hiểu 1: "Giọt nước mắt" được so sánh với "vầng trăng", long lanh và sáng ngời.
- Cách hiểu 2: "Vầng trăng" soi bóng xuống đáy giếng, tạo nên hình ảnh long lanh như giọt nước mắt.
Phân tích:
- Cả hai cách hiểu đều có thể chấp nhận được, nhưng cách hiểu thứ nhất phù hợp với ngữ cảnh và chủ đề bài thơ hơn.
- Câu thơ sử dụng phép so sánh độc đáo, thể hiện sự tinh tế trong cảm nhận của tác giả.
Lỗi câu mơ hồ:
- Không có lỗi câu mơ hồ.
3. "Đất đá ong khô nhiều suối lệ / Em đã bao ngày lệ chứa chan?" (Quang Dũng, Mắt người Sơn Tây)
Cách hiểu:
- Cách hiểu 1: "Đất đá ong" khô cằn, nứt nẻ, thấm đẫm nước mắt, thể hiện sự gian khổ, vất vả của người dân.
- Cách hiểu 2: "Suối lệ" là ẩn dụ cho những giọt nước mắt của người dân, chảy dài trên mảnh đất khô cằn.
Phân tích:
- Cả hai cách hiểu đều có thể chấp nhận được, nhưng cách hiểu thứ hai phù hợp với ngữ cảnh và chủ đề bài thơ hơn.
- Câu thơ sử dụng phép ẩn dụ và nhân hóa, thể hiện sự đồng cảm với nỗi đau khổ của người dân.
Lỗi câu mơ hồ:
- Không có lỗi câu mơ hồ.
Các bài tập cùng chuyên đề
Chỉ ra lỗi logic trong các câu sau và sửa lại:
a. Là nhà thơ mới nhất trong các nhà Thơ mới, Vội vàng của Xuân Diệu như một bản tuyên ngôn về cách sống của cái tôi cá nhân.
b. Sử dụng điện gió vừa bảo vệ được môi trường, vừa không tốn nhiên liệu như nhà máy nhiệt điện.
c. Loan không thích nghệ thuật, vì cô ấy không biết làm thơ.
Trong các câu sau, có câu mắc lỗi về ngữ pháp, có câu mắc lỗi về logic. Hãy phân tích loại lỗi của từng câu và sửa lại.
a. Không chỉ say mê làm thơ, ông tôi còn rất thích sáng tác bằng thể thơ lục bát và song thất lục bát.
b. Ăn nhiều rau quả vừa tốt cho sức khỏe lại vừa giảm nguy cơ mắc một số bệnh.
c. Hoàng Phủ Ngọc Tường – một cây bút viết kí được Nguyễn Tuân đánh giá rất cao.
d. Bên cạnh từ đơn và từ ghép, tiếng Việt còn có bộ phận từ Hán Việt.
Đọc câu văn sau và thực hiện yêu cầu:
a. Nêu những khả năng hiểu khác nhau về từng câu và lí giải căn cứ của mỗi cách hiểu.
b. Sửa lại để mỗi câu chỉ được hiểu theo một nghĩa.
- Các cảnh sát truy tìm tên tội phạm không để lại dấu vết.
- Trong vườn hoa cúc nở rộ rực một màu vàng.
- Bầu trời in xuống dòng sông xanh ngắt một màu
- Doanh nghiệp làm ăn có lãi rất nhiều.
Trong vở kịch Người lái buôn thành Vơ-ni-dơ (Sếch-xpia), nhân vật Sai-lốc cho An-tô-ni-ô vay 3000 duy-ca không tính lãi với điều kiện: Sau ba tháng, nếu người vay không hoàn trả số tiền đúng ngày và nơi quy định thì người cho vay sẽ được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể người vay. Theo em, giao ước ấy mắc lỗi gì khiến Sai-lốc phải chịu thua trước lập luận sắc bén của Poóc-xi-a?
Những câu dưới đây mắc lỗi gì? Hãy phân tích nguyên nhân mắc lỗi và sửa những lỗi đó
a. Anh ta mở khóa, ngồi vào ghế, khởi động xe, mở cửa và lên đường
b. Tìm thêm những ví dụ trong thơ của Hồ Xuân Hương, “ Truyện Kiều”, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan,… để chứng minh rằng tiếng Việt từ thế kỉ XVI đã đạt tới độ tinh tế, uyển chuyển.
c. Ngồi đây suốt buổi sáng mà tôi chỉ câu được vô số con cá chép, thật phí công.
d. Từ trong tù, U- thát tiếp tục kêu vô tội. Vậy, ai đã nói dối? Kẻ nào đã bỏ thuốc độc vào chén trà của hoàng thân? Khi tất cả vụ việc này kết thúc, Cha-la sai tuyên bố sẽ kết hôn với chàng U-thát của mình ( Dẫn theo Nguyễn Minh Tuyết, Nguyễn Văn Hiệp
Phân tích mơ hồ của những câu văn dưới đây. Hãy viết lại để mỗi câu chỉ có một cách hiểu
a. Đây là dung dịch độc nhất
b. Áp dụng phương pháp học tập mới là quan trọng
c. Cả nhà hát say sưa theo ca sĩ
d. Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem đánh nhau
Khảo sát và viết báo cáo kết quả khảo sát về lỗi lô gích và lỗi diễn đạt mơ hồ trên một hoặc một số trang báo điện tử
Phân tích lỗi câu mơ hồ trong các trường hợp sau và nêu cách sửa:
a.Chiếc xe đạp nặng quá.
b.Chị ấy đã gặp con.
c.Cả nhà hát say sưa theo tiếng đàn vĩ cầm.
d.Nó khoe với tôi chiếc xe đạp mới mua hôm qua.
e.Tuần trước, tôi nhìn thấy anh ấy trên đường đến thư viện.
f. Hôm qua, tôi rất bất ngờ về món quà của cô ấy.
Chỉ ra điểm chung về lỗi mơ hồ trong những câu dưới đây và đề xuất phương án sửa phù hợp:
a.Đây là phương thuốc độc nhất trên đời.
b.Cây khế đầu hè đã chết rồi.
Sưu tầm ít nhất ba câu mơ hồ về nghĩa và nêu cách sửa
Đọc đoạn trích sau:
Lơ thơ cồn nhỏ gió đìu hiu,
Đâu tiếng làng xa vãn chợ chiều.
Nắng xuống, trời lên sâu chót vót.
Sông dài, trời rộng, bến cô liêu
a. Theo bạn, dòng thơ in đậm ở trên có thể được hiểu theo những cách nào?
b. Đây có phải là lỗi câu mơ hồ không? Vì sao?
Viết đoạn văn (khoảng 150 chữ) trình bày suy nghĩ của bạn về vai trò của ước mơ trong cuộc sống con người. Sau đó kiểm tra lại để đảm bảo đoạn văn không mắc lỗi câu mơ hồ.
Chỉ ra lỗi logic trong các câu dưới đây và nêu cách sửa:
a. Trong truyện truyền kì nói chung và bài học này nói riêng, thế giới con người có sự kết nối với thế giới cõi âm.
b. Người viết đã lấy các ví dụ trong thơ Nôm của Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều để chứng minh cho nhận định này.
c. Em đã được học nhiều thể loại văn học như tiểu thuyết, kịch và các thể thơ khác.
d. Trong rạp chiếu phim chỉ còn lại hai người: một người cao, gầy và một người mặc áo trắng, quần xanh.
đ. Mặc dù đến muộn nhưng nó không kịp lên chiếc xe buýt cuối cùng.
e. Mẹ tôi muốn tôi trở thành một nhà trí thức hoặc một nhà khoa học.
ê. Vì quá đói, nó xúc từng muỗng nhai ngấu nghiến và mở hộp cơm trưa ra.
g. Thần Núi luôn là người chiến thắng nên sau các cuộc giao tranh, đền đài của ngài cũng có phần bị tổn hại.
h. Mặc dù sinh ra trong một gia đình giàu có nhưng Lan lại là một cô gái xinh đẹp và rất giản dị.
Hãy tìm ít nhất ba câu sai logic trên báo chí hoặc trong lời nói hằng ngày và nêu cách sửa.
Trao đổi với bạn cùng bàn một bài văn nghị luận các bạn đã từng viết, sau đó sửa lỗi logic trong bài viết của bạn mình (nếu có).
Viết đoạn văn (khoảng 200 chữ) bàn về sức hấp dẫn của yếu tố kì ảo trong tác phẩm văn học.
Trong vở kịch Người lái buôn thành Vơ ni do (Sếch-xpia) nhân vật Sai- lốc cho An- tô- ni- ô vay khoảng 3000 đuy- ca không tính lãi với điều kiện: “Sau ba tháng, nếu người vay không hoàn trả số tiền đúng ngày và nơi quy định thì người cho vay sẽ được quyền lấy một cân thịt trên cơ thể người vay.”. Theo em, lời giao ước ấy mắc lỗi gì khiến Sai- lốc phải chịu thua trước lập luận sắc bén của Pooc- xi- a?
Phân tích mơ hồ của những câu dưới đây. Hãy sửa lại để mỗi câu chỉ có một cách hiểu.
a, Đây là dung dịch độc nhất.
b, Áp dụng phương pháp học tập mới là quan trọng.
c, Cả nhà hát say sưa theo ca sĩ.
d, Trong trận đấu bóng, hàng trăm người xem đánh nhau.
Những câu dưới đây mắc lỗi gì? Hãy phân tích nguyên nhân mắc lỗi và sửa những lỗi đó.
a, Anh ta mở khoá, ngồi vào ghế, khởi động xe, mở cửa và lên đường.
b, Tôi mới gặp bác ấy hai lần, một lần ở Hội An, một lần vào năm ngoái.
c, Tìm thêm những ví dụ trong thơ của Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều, Nguyễn Du, Bà Huyện Thanh Quan,… để chứng minh rằng, tiếng Việt từ thế kỉ XVI đã đạt tới độ tinh tế, uyển chuyển.
Nhận xét về tính mơ hồ của những tiêu đề dưới đây (trích từ một số trang báo điện tử):
a, Phim dài chỉ còn ít phút giết chết ngành điện ảnh.
b, Bà chủ khách sạn cao nhất Phú Yên vừa được rao bán 500 tỉ là ai?
c, Sai lầm khi nấu thịt người Việt làm hằng ngày vừa mất chất lại gây ung thư.
Theo sách giáo khoa Ngữ Văn 12, tập một, trường hợp nào dưới đây không phải là loại câu sai logic thường gặp:
A. Câu có quan hệ ngữ nghĩa giữa các thành phần, các vế câu không logic do dùng sai từ ngữ liên kết.
B. Câu chữa các thành phần đẳng lập không cùng phạm trù ngữ nghĩa.
C. Câu có quan hệ ngữ giữa các thành phần, các vế không logics do dùng sai từ ngữ liên kết.
D. Câu có các hành động được sắp xếp không theo một trật tự hợp lí.
Chỉ ra lỗi logic trong các câu dưới đây và nêu cách sửa:
a. Người viết đã lấy các ví dụ trong thơ Nôm của Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Truyện Kiều để chứng minh cho nhận định này.
b.Mặc dù đến muộn nhưng nó không kịp lên chiếc xe buýt cuối cùng.
c. Vì quá đói, nó xúc từng muỗng nhai ngấu nghiến và mở hộp cơm trưa ra.
Hãy tìm ít nhất ba câu sai logic trên báo chí hoặc trong lời nói hằng ngày và nêu cách sửa.
Theo bạn, lỗi sai logic có phải chỉ xuất hiện trong nội bộ một câu hay không? Vì sao?
Chỉ ra điểm chung về lỗi sai logic trong các trường hợp sau và nêu cách sửa:
a. Sách không chỉ giúp chúng ta nâng cao kiến thức mà còn là kho tàng tri thức vô tận về mọi lĩnh vực trong cuộc sống.
b. Tôi muốn học nhạc cụ dân tộc hoặc đàn tranh.