Bài 16: Đất nước đổi mới - SGK Lịch sử và Địa lí 5 Cánh diều

Khởi động

Quan sát hình 1 và kể tên các đồ vật trong hình

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã biết và tham khảo trên mạng 

- Chỉ ra những đồ vật có trong hình

Lời giải chi tiết:

Trong hình là không gian phòng khách, trong đó: ảnh Bác Hồ được treo ở vị trí trang trọng nhất và những huân, huy chương kháng chiến; bên dưới là chiếc tủ ly được bày biện ti vi, lọ hoa, đài cát sét, đồng hồ...; bên cạnh là bộ ghế băng dài để tiếp khách, trên bàn có bộ ấm tích chè xanh

Khám phá 1

a. Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy mô tả hiện vật có trong hình 

b. Đọc thông tin và quan sát các hình 3,4, em hãy kể lại một số câu chuyện về thời bao cấp ở Việt Nam

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 1. Việt Nam thời bao cấp (SGK trang 76) 

- Chỉ ra được hiện vật có trong hình và kể lại một số câu chuyện về thời bao cấp ở Việt Nam

Lời giải chi tiết:

a. Trong hình 2 là một chiếc quạt con cóc. Đây là một trong những vật dụng được người dân ưa chuộng vì sự nhỏ gọn, tiện lợi, tiết kiệm điện. Gọi là quạt con cóc vì thân quạt gồm 2 mảnh nhựa ốp vào nhau, bọc lấy phần lõi đồng khiến hình dáng quạt trông như con cóc. Quạt con cóc có 3 cánh bằng nhựa, đế bằng sắt uốn chắc chắn

b. Kí ức thời sổ gạo

Thầy giáo Nguyễn Văn Hàng kể lại: vào những năm 1980, ông thêm bát cơm trắng và những thứ như: cây bút, tờ giấy trắng, chiếc lốp xe chưa bị và.... Năm ấy, vợ ông sinh con đầu lòng, tiêu chuẩn gạo hằng tháng được 13kg/khẩu, nhưng thường chỉ được lĩnh 3 kg. còn lại quy đối lúc thì bột mì, lúc mì sợi vụn, lúc khoai lang.... Cả tiêu chuẩn của ông cũng dành cho vợ. Mấy tháng trời, ông quên mất trên đời còn có môn cơm trắng. Còn thịt thì chỉ là thứ ông mơ ước

Khám phá 2

Em hãy sưu tầm và mô tả một hiện vật thời bao cấp

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã biết và tham khảo trên mạng

- Chỉ ra thông tin về một hiện vật thời bao cấp

Lời giải chi tiết:

Trong hình là chiếc xe đạp Favorit của Tiệp Khắc. Ngày trước, nó có giá 1.000 đồng với đầy đủ biển số, bơm xe, có cả chiếc mũ rơm treo trên ghi đông. Có thể coi nó là một tài sản cực kỳ lớn thời bao cấp.

Khám phá 3

Đọc thông tin và quan sát các hình 5,6,7,8, em hãy: 

a. Nêu một số thành tựu về kinh tế - xã hội của Việt Nam trong thời kì đổi mới

b. Mô tả hiện vật trong hình

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2. Việt Nam thời kì đổi mới (SGK trang 77)

- Chỉ ra một số thành tựu về kinh tế - xã hội của Việt Nam trong thời kì đổi mới và hiện vật trong hình

Lời giải chi tiết:

a. Một số thành tựu về kinh tế - xã hội của Việt Nam trong thời kì đổi mới:

Sau gần 40 năm đổi mới, đất nước đạt được nhiều thành tựu to lớn, Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Hàng tiêu dùng đa dạng, phong phú. Đời sống của người dân được cải thiện rõ rệt. Uy tín và vị thế của Việt Nam được nâng cao trên trường quốc tế.

b. Mô tả hiện vật 

Đó là chiếc quạt điện cơ với màu trắng và đã cũ. Chiếc quạt không có thân dài như quạt hiện đại mà chỉ có thân ngắn

Khám phá 4

Em hãy mô tả hình ảnh một hiện vật thời kì đổi mới mà em sưu tầm được

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã biết và tham khảo trên mạng

- Chỉ ra được hình ảnh một hiện vật thời kì đổi mới

Lời giải chi tiết:

- Phiếu tem thực phẩm thời kỳ Đổi mới

Bên trong ngăn tủ gỗ cũ kỹ của nhà bà, tôi tìm thấy cuốn sổ nhỏ, bìa giấy đã ố màu theo thời gian. Đó là cuốn sổ tem thực phẩm mà gia đình tôi sử dụng trong thời kỳ Đổi mới. Sổ tem được làm bằng giấy bìa cứng mỏng, kích thước khoảng 15x20 cm. Bìa ngoài in hình lá cờ đỏ sao vàng cùng dòng chữ "Cộng hòa Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam" màu đen nổi bật. Mở cuốn sổ ra, từng trang giấy trắng ngả màu ghi chép cẩn thận số lượng tem thực phẩm được phát cho từng thành viên trong gia đình theo từng tháng.

Luyện tập 1

Viết những cụm từ vào ô phù hợp với thời bao cấp hoặc thời kì Đổi mới theo gợi ý dưới đây vào và ghi.

Cụm từ: tem phiếu, siêu thị, số gạo, xuất khẩu gạo, quạt con cóc, xếp hàng.

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2. Việt Nam thời kì đổi mới (SGK trang 77)

- Chỉ ra những cụm từ vào ô phù hợp với thời bao cấp hoặc thời kì Đổi mới

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Vì sao Việt Nam lại tiến hành đổi mới? Công cuộc đổi mới đã mang lại thành tựu gì về kinh tế - xã hội?

Phương pháp giải:

- Đọc kĩ phần 2. Việt Nam thời kì đổi mới (SGK trang 77) 

- Chỉ ra lí do Việt Nam lại tiến hành đổi mới và những thành tựu gì về kinh tế - xã hội

Lời giải chi tiết:

a, Việt Nam phải tiến hành đổi mới vì hoàn cảnh lúc đó buộc nước ta phải làm vậy. Vào đầu những năm 1980, cơ chế quản lý tập trung quan liêu, bao cấp của các nước xã hội chủ nghĩa trên thế giới bắt đầu bộc lộ sự lạc hậu. Thực tiễn đó, đặt ra yêu cầu các nước xã hội chủ nghĩa trên thế giới, trong đó, có Việt Nam phải tiến hành cải cách, đổi mới đất nước toàn diện.

b, Những thành tựu về kinh tế - xã hội:

- Về kinh tế: Việt Nam trở thành nước xuất khẩu gạo hàng đầu thế giới. Hàng tiêu dùng đa dạng, phong phú. Đời sống của người dân được cải thiện rõ rệt. Uy tín và vị thế của Việt Nam được nâng cao trên trường quốc tế. 

- Về văn hoá- xã hội

+ Nhận thức về văn hóa, xã hội, con người ngày càng toàn diện, sâu sắc

+ Thực hiện có hiệu quả chính sách xã hội, chính sách dân tộc, tôn giáo

+ Bảo đảm cơ bản an sinh xã hội, quan tâm nâng cao phúc lợi xã hội cho người dân

Vận dụng

Sưu tầm và kể lại một câu chuyện về thời bao cấp ở Việt Nam cho mọi người

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã biết và tham khảo trên mạng

- Chỉ ra lý do Việt Nam lại tiến hành đổi mới và những thành tựu gì về kinh tế - xã hội

Lời giải chi tiết:

Chuyện chiếc áo dài mẹ may

Thời bao cấp, cuộc sống còn nhiều khó khăn, thiếu thốn. Nhà tôi cũng vậy, 5 anh chị em sống quây quần trong căn nhà nhỏ, bữa ăn hàng ngày chỉ có cơm trắng, rau dưa và có thêm thịt kho tàu.

Nhớ nhất là những ngày Tết đến. Mẹ thường tự tay may cho anh chị em mỗi đứa một chiếc áo dài mới. Mẹ dành dụm từng đồng lương ít ỏi để mua vải, rồi tỉ mỉ cắt may từng đường kim mũi chỉ. Chiếc áo dài tuy đơn giản, chỉ có hai màu xanh hoặc trắng, nhưng nó là món quà vô cùng quý giá đối với chúng tôi.

Ngày mùng Một Tết, được mặc chiếc áo dài mới do mẹ may, anh chị em tung tăng đi chúc Tết khắp xóm. Nụ cười rạng rỡ trên môi chúng tôi như xua tan đi mọi khó khăn, thiếu thốn của cuộc sống.

Chiếc áo dài mẹ may không chỉ là một bộ trang phục, mà còn là biểu tượng cho tình yêu thương và sự hy sinh cao cả của mẹ. Nó là kỷ niệm đẹp đẽ của tuổi thơ, nhắc nhở chúng tôi về những giá trị truyền thống tốt đẹp của gia đình Việt Nam.