Chủ đề 5. Ôn tập tục ngữ, thành ngữ - Văn 7

Lý thuyết

1. Lý thuyết tục ngữ, thành ngữ

2. Khái quát nội dung chính của các văn bản

Bài tập

Câu 1. Giải thích ý nghĩa của câu tục ngữ: “Đói cho sạch, rách cho thơm.”

Câu 2. Em hãy tìm một câu tục ngữ trong bài nói về vai trò của người thầy trong học tập, và nêu suy nghĩ của em về câu tục ngữ đó.

Câu 3. Câu tục ngữ “Nhất nước, nhì phân, tam cần, tứ giống” thể hiện điều gì về kinh nghiệm sản xuất nông nghiệp của người xưa? Theo em, bài học rút ra từ câu này còn phù hợp trong thời đại ngày nay không? Vì sao?

Câu 4. Từ các câu tục ngữ đã học, em hãy viết đoạn văn ngắn (5–7 câu) nêu cảm nhận về giá trị của tục ngữ trong đời sống dân tộc ta.

Câu 5. Hãy chọn một thành ngữ Việt Nam mà em yêu thích, viết đoạn văn khoảng 8–10 câu trình bày ý nghĩa của thành ngữ đó và bài học mà em rút ra trong cuộc sống.

Hướng dẫn giải

Câu 1:

Phương pháp:

- Tách nghĩa đen: đói/rách → hoàn cảnh khó khăn, sạch/thơm → sự trong sạch, nhân cách.

- Chuyển sang nghĩa bóng: Dù nghèo vẫn giữ được phẩm chất đạo đức

Lời giải chi tiết:

Câu tục ngữ khuyên con người dù trong hoàn cảnh nghèo khó vẫn phải giữ gìn nhân cách, sống trung thực, trong sạch, không làm điều xấu hổ hay trái đạo đức.

Câu 2:

Phương pháp:

Đọc kỹ các câu tục ngữ, tìm câu chứa từ “thầy” hoặc liên quan đến việc học tập.

Lời giải chi tiết:

Câu tục ngữ: “Không thầy đố mày làm nên.”
→ Câu này nhấn mạnh tầm quan trọng của người thầy trong việc truyền đạt tri thức, định hướng cho người học trong hành trình tiếp thu kiến thức và rèn luyện bản thân.

Câu 3:

Phương pháp:

Phân tích từng yếu tố

Lời giải chi tiết:

Câu tục ngữ thể hiện sự đúc kết của người nông dân về các yếu tố quyết định năng suất cây trồng, cho thấy sự hiểu biết thực tiễn sâu sắc.
→ Bài học này vẫn phù hợp vì dù hiện đại, sản xuất nông nghiệp vẫn cần hiểu rõ quy trình, kỹ thuật và chăm sóc kỹ lưỡng.

Câu 4:

Phương pháp:

- Mở đoạn: Giới thiệu vai trò của tục ngữ trong đời sống.

- Thân đoạn: Nêu 2–3 câu tục ngữ tiêu biểu (về đạo lý, kinh nghiệm sống…).

- Kết đoạn: Tình cảm, suy nghĩ của bản thân (tự hào, trân trọng…).

Lời giải chi tiết:

Tục ngữ là kho tàng trí tuệ và kinh nghiệm sống quý báu của ông cha ta. Qua các câu tục ngữ, em cảm nhận được sự sâu sắc trong cách nhìn nhận về thiên nhiên, lao động và con người. Những câu như “Ăn quả nhớ kẻ trồng cây” hay “Một cây làm chẳng nên non…” không chỉ dạy em cách sống đạo đức mà còn nhấn mạnh tinh thần đoàn kết, biết ơn. Tục ngữ ngắn gọn, dễ nhớ, dễ hiểu nhưng lại mang ý nghĩa giáo dục to lớn. Nhờ đó, em thấy yêu hơn tiếng Việt và văn hóa dân tộc mình.

Câu 5:

Phương pháp:

- Chọn thành ngữ mà em yêu thích

- Giải thích ý nghĩa

- Nêu bài học rút ra

Lời giải chi tiết:

Gợi ý: Em rất yêu thích thành ngữ “Lá lành đùm lá rách”. Câu thành ngữ này gợi hình ảnh chiếc lá lành che chở cho chiếc lá rách, từ đó nói lên tinh thần tương thân tương ái trong cuộc sống. Khi thấy ai gặp khó khăn, ta nên giúp đỡ họ bằng tấm lòng nhân ái. Đó có thể là giúp đỡ bạn bè khi học bài, chia sẻ đồ dùng học tập, hay tham gia quyên góp ủng hộ người nghèo. Thành ngữ này nhắc em nhớ rằng sống phải biết yêu thương và san sẻ. Nếu ai cũng biết “đùm bọc” nhau, xã hội sẽ ngày càng tốt đẹp hơn. Em sẽ cố gắng rèn luyện bản thân để trở thành người sống có tình nghĩa như câu thành ngữ đã dạy.