Giải mục 2 trang 42, 43, 44 Chuyên đề học tập Toán 10 - Kết nối tri thức

HĐ2

Cho Elip có hai tiêu điểm ${F_1}( - c;0),{F_2}(c;0)$ và độ dài trục lớn bằng 2a và điểm $M(x;y)$.

a) Tính $M{F_1}^2 - M{F_2}^2$

b) Khi điểm M thuộc Elip ($M{F_1} + M{F_2} = 2a$), tính $M{F_1} - M{F_2},M{F_1},M{F_2}.$

Lời giải chi tiết:

a) Tính $M{F_1}^2 - M{F_2}^2$

Ta có: $\overrightarrow {M{F_1}} ( - c - x; - y);\overrightarrow {M{F_2}} (c - x; - y)$

$\Rightarrow M{F_1}^2 = {( - c - x)^2} + {( - y)^2};M{F_2}^2 = {(c - x)^2} + {( - y)^2}$

$\Rightarrow M{F_1}^2 - M{F_2}^2 = {( - c - x)^2} - {(c - x)^2} = 4cx$

b) Khi điểm M thuộc Elip ($M{F_1} + M{F_2} = 2a$),

 $\begin{array}{l}M{F_1} - M{F_2} = \frac{{M{F_1}^2 - M{F_2}^2}}{{M{F_1} + M{F_2}}} = \frac{{2c}}{a}x\\M{F_1} = \frac{{2a + \frac{{2c}}{a}x}}{2} = a + \frac{c}{a}x\\M{F_2} = \frac{{2a - \frac{{2c}}{a}x}}{2} = a - \frac{c}{a}x\end{array}$

Luyện tập 3

Cho elip $\frac{{{x^2}}}{{36}} + \frac{{{y^2}}}{{20}} = 1$, điểm M thay đổi trên elip. Hỏi khoảng cách từ M tới một tiêu điểm của elip lớn nhất bằng bao nhiêu, nhỏ nhất bằng bao nhiêu?

Phương pháp giải:

Cho PTCT: $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$, ${F_1}( - c;0)$ là một tiêu điểm.

Điểm M bất kì thuộc elip, khi đó:

$M{F_1}$ nhỏ nhất bằng $a - c$ khi M trùng ${A_1}( - a;0)$

$M{F_1}$ lớn nhất bằng $a + c$ khi M trùng ${A_2}(a;0)$

Lời giải chi tiết:

Ta có: ${a^2} = 36,{b^2} = 20 \Rightarrow a = 6,b = 2\sqrt 5  \Rightarrow c = \sqrt {{a^2} - {b^2}}  = 4$

Xét tiêu điểm ${F_1}( - 4;0)$

$M{F_1}$ nhỏ nhất bằng $a - c = 2$ khi M trùng ${A_1}( - 6;0)$

$M{F_1}$ lớn nhất bằng $a + c = 10$ khi M trùng ${A_2}(6;0)$

Vận dụng 1

Với thông tin đưa ra trong tình huống mở đầu, lập phương trình chính tắc của elip quỹ đạo của Trái Đất, với 1 đơn vị đo trên mặt phẳng tọa độ ứng với ${10^6}km$ trên thực tế.

Phương pháp giải:

Coi tâm mặt trời là gốc tọa độ trong PTCT $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$

Với M bất kì thuộc Elip, ta luôn có: $b \le OM \le a$

$\begin{array}{l}OM = b \Leftrightarrow M \equiv {B_1}\left( {0; - b} \right);{B_2}\left( {0;b} \right).\\OM = a \Leftrightarrow M \equiv {A_1}\left( { - a;0} \right);{A_2}\left( {a;0} \right).\end{array}$

Lời giải chi tiết:

Coi tâm mặt trời là gốc tọa độ O.

Gọi PTCT của elip quỹ đạo của Trái Đất là (E): $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$

M là vị trí của Trái Đất, rõ ràng $M \in (E)$

Vì $b \le OM \le a$ nên $a = {152.10^6};b = {147.10^6}$

$\Rightarrow$ Phương trình chính tắc của elip quỹ đạo của Trái Đất là (E): $\frac{{{x^2}}}{{{{23104.10}^{12}}}} + \frac{{{y^2}}}{{{{21609.10}^{12}}}} = 1$

Hoạt động 3

Cho elip có phương trình chính tắc $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$, với các tiêu điểm ${F_1}( - c;0),{F_2}(c;0),$ở đây $c = \sqrt {{a^2} - {b^2}}$ (H.3.6). Xét các đường thẳng ${\Delta _1}:x =  - \frac{{{a^2}}}{c}$ và ${\Delta _2}:x = \frac{{{a^2}}}{c}$.

Với điểm M (x; y) thuộc elip, tính các tỉ số $\frac{{M{F_1}}}{{d(M,{\Delta _1})}}$ và $\frac{{M{F_2}}}{{d(M,{\Delta _2})}}$ theo a và c.

Phương pháp giải:

$M{F_1} = a + \frac{c}{a}x;M{F_2} = a - \frac{c}{a}x$

Lời giải chi tiết:

 $M{F_1} = a + \frac{c}{a}x = \frac{{{a^2} + cx}}{a};\;\;M{F_2} = a - \frac{c}{a}x = \frac{{{a^2} - cx}}{a}$

$d(M,{\Delta _1}) = \frac{{{a^2}}}{c} + x = \frac{{{a^2} + cx}}{c}$

$d(M,{\Delta _2}) = \frac{{{a^2}}}{c} - x = \frac{{{a^2} - cx}}{c}$

$\Rightarrow \frac{{M{F_1}}}{{d(M,{\Delta _1})}} = \frac{{{a^2} + cx}}{a}:\frac{{{a^2} + cx}}{c} = \frac{c}{a}$ ; $\frac{{M{F_2}}}{{d(M,{\Delta _2})}} = \frac{{{a^2} - cx}}{a}:\frac{{{a^2} - cx}}{c} = \frac{c}{a}$

Vậy $\frac{{M{F_1}}}{{d(M,{\Delta _1})}} = \frac{{M{F_2}}}{{d(M,{\Delta _2})}} = \frac{c}{a}.$

Luyện tập 4

Cho elip có phương trình chính tắc $\frac{{{x^2}}}{{36}} + \frac{{{y^2}}}{{25}} = 1$. Tìm tâm sai và các đường chuẩn của elip. Tính các bán kính qua tiêu của điểm M thuộc elip và có hoành độ bằng -2.

Phương pháp giải:

Cho elip có phương trình chính tắc $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$.

$c = \sqrt {{a^2} - {b^2}}$

+ Tâm sai của elip: $e = \frac{c}{a}$

+ Đường chuẩn: ${\Delta _1}:x =  - \frac{a}{e}$ và ${\Delta _2}:x = \frac{a}{e}$.

+ Bán kính qua tiêu của M (x; y): $M{F_1} = a + ex,\;M{F_2} = a - ex.$

Lời giải chi tiết:

Ta có phương trình chính tắc của elip là: $\frac{{{x^2}}}{{36}} + \frac{{{y^2}}}{{25}} = 1$.

$\Rightarrow a = 6,b = 5,c = \sqrt {{a^2} - {b^2}}  = \sqrt {11}$

+ Tâm sai của elip: $e = \frac{{\sqrt {11} }}{6}$

+ Đường chuẩn: ${\Delta _1}:x =  - \frac{{36\sqrt {11} }}{{11}}$ và ${\Delta _2}:x = \frac{{36\sqrt {11} }}{{11}}$.

+ Bán kính qua tiêu của M (-2; y): $M{F_1} = 6 + \frac{{\sqrt {11} }}{6}.( - 2) = 6 - \frac{{\sqrt {11} }}{3},\;M{F_2} = 6 - \frac{{\sqrt {11} }}{6}.( - 2) = 6 + \frac{{\sqrt {11} }}{3}.$

Vận dụng 2

Mặt trăng chuyển động theo một quỹ đạo hình elip nhận tâm Trái Đất là một tiêu điểm. Các khoảng cách lớn nhất và nhỏ nhất từ các vị trí của Mặt Trăng đến tâm Trái Đất tương ứng là 400 000 km và 363 000 km (theo nssdc.gsfc.nasa.gov). Tìm tâm sai của quỹ đạo elip.

Phương pháp giải:

Cho PTCT: $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$, ${F_1}( - c;0)$ là một tiêu điểm.

Điểm M bất kì thuộc elip, khi đó:

$M{F_1}$ nhỏ nhất bằng $a - c$ khi M trùng ${A_1}( - a;0)$

$M{F_1}$ lớn nhất bằng $a + c$ khi M trùng ${A_2}(a;0)$

+ Tâm sai của elip: $e = \frac{c}{a}$

Lời giải chi tiết:

Gọi PTCT của quỹ đạo hình elip đó là: $\frac{{{x^2}}}{{{a^2}}} + \frac{{{y^2}}}{{{b^2}}} = 1$,

Giả sử Trái Đất là tiêu điểm ${F_1}( - c;0)$.

Điểm M bất kì thuộc elip là vị trí của Mặt trăng trong quỹ đạo, khi đó:

$M{F_1}$ nhỏ nhất bằng $a - c = 363\;000$

$M{F_1}$ lớn nhất bằng $a + c = 400\;000$

$\Rightarrow a = 381500,\;c = 18500$

$\Rightarrow$Tâm sai của elip là: $e = \frac{{18500}}{{381500}} = \frac{{37}}{{763}}.$