Bài 19. Quy trình nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VIETGAP trang 101, 102, 103, 104 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Câu hỏi tr101 MĐ

Trả lời câu hỏi Mở đầu trang 101 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Hãy kể tên các tiêu chuẩn của Việt Nam và quốc tế được áp dụng trong thủy sản.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức thực tế.

Lời giải chi tiết:

Tiêu chuẩn Việt Nam (TCVN):

• TCVN 11931:2017: Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt (VietGAP).

• TCVN 12631:2018: Chế biến và bảo quản thủy sản - Yêu cầu về quản lý môi trường.

• TCVN 13212:2019: Nuôi trồng thủy sản hữu cơ.

• TCVN 13213:2019: Thực hành sản xuất giống thủy sản tốt (VietGAP).

• TCVN 13214:2019: Thực hành sản xuất thức ăn thủy sản tốt (VietGAP).

Tiêu chuẩn quốc tế:

• ASC (Aquaculture Stewardship Council): Tiêu chuẩn nuôi trồng thủy sản bền vững.

• BAP (Best Aquaculture Practices): Tiêu chuẩn thực hành nuôi trồng thủy sản tốt nhất.

• GLOBALG.A.P.: Tiêu chuẩn thực hành nông nghiệp tốt toàn cầu.

• Naturland: Tiêu chuẩn sản xuất nông nghiệp hữu cơ.

• Organic Aquaculture: Tiêu chuẩn nuôi trồng thủy sản hữu cơ của Mỹ.

Câu hỏi tr102 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 102 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Cơ sở hạ tầng của cơ sở nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP phải đảm bảo những yêu cầu nào?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Cơ sở hạ tầng của đơn vị nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP phải đảm bảo các yêu cầu sau:

1. Xây dựng bờ ao bằng vật liệu không gây ô nhiễm môi trường, không gây độc hại cho thủy sản nuôi, không rò rỉ nước.

2. Có hệ thống nước cấp, nước thải riêng biệt.

3. Có nơi chứa và xử lý nước thải, bùn thải từ ao nuôi.

4. Có nơi chứa và xử lý nước thải, chất thải sinh hoạt nếu có người lao động ở tại cơ sở nuôi.

5. Bố trí nơi chứa rác thải nguy hại riêng biệt với nơi chứa, xử lý thủy sản chết; tách biệt với khu nuôi trồng và không làm ảnh hưởng đến môi trường.

6. Bố trí nơi chứa vật tư đầu vào theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất, đảm bảo không có sự xâm nhập của địch hại và tránh nhầm lẫn khi sử dụng.

7. Có sơ đồ chỉ dẫn khu nuôi thủy sản phù hợp với thực tế và có biển báo cho từng khu vực (Hình 19.2).

8. Có các biện pháp đảm bảo ngăn ngừa địch hại và các vật nuôi khác (chó, mèo, vịt, gà,...) xâm nhập vào cơ sở nuôi.

Câu hỏi tr102 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 102 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

 Hãy nêu các yêu cầu về trang thiết bị, máy móc, dụng cụ của cơ sở nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Cơ sở nuôi phải chuẩn bị các trang thiết bị, máy móc, dụng cụ phù hợp với đối tượng nuôi và phải đảm bảo các yêu cầu sau:

• Phù hợp với yêu cầu sản xuất của nuôi trồng thủy sản và phù hợp để xử lí các sự cố xảy ra trong quá trình nuôi trồng.

• Được làm bằng vật liệu dễ vệ sinh, không gây ô nhiễm môi trường, không gây mất an toàn thực phẩm đối với thủy sản nuôi.

• Được vận hành, bảo dưỡng, bảo quản theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Câu hỏi tr103 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 103 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Nhân sự trong cơ sở nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP phải đáp ứng những yêu cầu nào?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Nhân sự trong cơ sở nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP phải đáp ứng các yêu cầu sau:

1. Người quản lý cơ sở nuôi:

Có kiến thức về nuôi trồng thủy sản.

Được tập huấn và có chứng chỉ về thực hành nuôi trồng thủy sản tốt theo tiêu chuẩn VietGAP.

2. Người lao động làm việc tại cơ sở nuôi:

Đủ 16 tuổi trở lên.

Được trang bị bảo hộ lao động phù hợp, đảm bảo điều kiện làm việc an toàn.

Được tập huấn về:

Nuôi trồng thủy sản.

Thực hành nuôi trồng thủy sản tốt theo tiêu chuẩn VietGAP.

An toàn lao động theo đúng vị trí làm việc.

Câu hỏi tr103 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 103 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Giống thuỷ sản cần đảm bảo những yêu cầu nào theo tiêu chuẩn VietGAP?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Giống thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP cần:

1. Nguồn gốc rõ ràng: Từ cơ sở sản xuất giống được chứng nhận, có hồ sơ đầy đủ.

2. Chất lượng: Đạt tiêu chuẩn, không mang mầm bệnh, khỏe mạnh, đồng đều.

3. Vận chuyển: An toàn, tránh gây sốc, có biện pháp phòng bệnh.

4. Bảo quản: Phù hợp với từng loài, đảm bảo chất lượng và sức sống.

5. Thả giống: Đúng kỹ thuật, mật độ và thời điểm, có biện pháp phòng bệnh.

Câu hỏi tr103 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 103 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Việc sử dụng thức ăn phải đảm bảo những yêu cầu gì?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Việc sử dụng thức ăn phải đảm bảo những yêu cầu sau:

• Phù hợp: Thức ăn phải phù hợp với nhu cầu dinh dưỡng và độ tuổi của đối tượng nuôi.

• An toàn: Thức ăn không chứa chất cấm theo quy định của pháp luật, không sử dụng hormone và chất kích thích sinh trưởng.

• Chất lượng: Không sử dụng sản phẩm hết hạn, không rõ nhãn, không đảm bảo chất lượng.

• Bảo quản: Thức ăn phải được bảo quản theo hướng dẫn của nhà sản xuất.

Câu hỏi tr104 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 104 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Môi trường nuôi thuỷ sản được kiểm soát như thế nào trong tiêu chuẩn VietGAP?

Phương pháp giải:

 Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Việc kiểm soát môi trường nuôi thủy sản trong tiêu chuẩn VietGAP:

- Nước cấp vào ao nuôi phải được xử lí và kiểm soát các chỉ tiêu về an toàn thực phẩm.

- Chất lượng nước nuôi phải thích hợp với loài thuỷ sản và không là mối nguy gây mất an toàn thực phẩm, an toàn dịch bệnh. 

- Cơ sở nuôi cần định kì kiểm tra chất lượng nước ao nuôi về một số chỉ tiêu lí – hoá phù hợp với - loài thuỷ sản và hình thức nuôi trồng.

- Các chỉ tiêu môi trường theo dõi bao gồm: pH, hàm lượng oxygen hoà tan, lượng chất rắn lơ lửng, hàm lượng ammonia, hydro sulfide, độ mặn

Câu hỏi tr104 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 104 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Việc quản lí dịch bệnh trong quy trình nuôi thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP được thực hiện như thế nào?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Việc quản lí dịch bệnh trong quy trình nuôi thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP được thực hiện như sau:

- Thường xuyên theo dõi, kịp thời phát hiện dấu hiệu bị sốc, bị bệnh, nghi ngờ bị bệnh, các dấu hiệu bất thường khác trên thuỷ sản nuôi và thực hiện các biện pháp cần thiết để ngăn ngừa phát sinh dịch bệnh.

- Thực hiện cách lì, ngăn chặn sự lây lan dịch bệnh giữa các ao nuôi và từ ao nuôi ra bên ngoài.

- Nếu mắc bệnh thuộc Danh mục bệnh thuỷ sản phải công bố dịch thì phải báo cáo ngay cho các cơ quan có trách nhiệm nơi gần nhất.

- Sử dụng thuốc thú y thuỷ sản nằm trong danh mục thuốc được lưu hành theo phác đồ của cán bộ chuyên môn, không sử dụng thuốc trong danh mục cấm và phải tuân thủ thời gian ngừng sử dụng thuốc thú y thuỷ sản, kháng sinh trước khi thu hoạch theo khuyến cáo của nhà sản xuất hoặc cơ quan quản lí.

Câu hỏi tr104 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 104 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Trong quy trình nuôi thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP, chất thải được thu gom và xử lí như thế nào?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Theo quy trình nuôi thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP, chất thải được thu gom và xử lí như sau:

- Thu gom và xử lí đạt tiêu chuẩn theo quy định trước khi xả ra môi trường.

- Đối với chất thải rắn: thu gom, lưu giữ, vận chuyển đến nơi quy định bằng phương tiện, thiết bị chuyên dụng.

- Đối với chất thải nguy hại: phân loại, thu gom, lưu giữ và xử lí theo quy định về quản lí chất thải nguy hại.

- Đối với thủy sản bị chết, bị nhiễm bệnh, nghi nhiễm bệnh trong Danh mục bệnh thuỷ sản: công bố dịch phải được xử lí đúng cách tránh gây lây lan dịch bệnh.

- Cơ sở nuôi phải thực hiện đầy đủ các quy định về vệ sinh, phải thực hiện tẩy trùng, cải tạo ao sau mỗi vụ nuôi trồng.

Câu hỏi tr105 LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 105 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Vì sao nuôi trồng thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP không gây ô nhiễm môi trường?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Nuôi trồng thủy sản theo VietGAP không gây hại cho môi trường vì:

1. Con giống khỏe mạnh: Nguồn gốc rõ ràng, ít bệnh tật, không cần dùng nhiều thuốc.

2. Thức ăn vừa đủ: Đảm bảo chất lượng, không dư thừa, không gây ô nhiễm nước.

3. Ít dùng thuốc: Chỉ dùng khi cần thiết, theo đúng hướng dẫn, không ảnh hưởng môi trường.

4. Xử lý chất thải: Có hệ thống xử lý riêng, không xả ra môi trường.

5. Môi trường sạch: Kiểm tra thường xuyên, vệ sinh ao nuôi, giữ nước sạch.

Câu hỏi tr105 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 105 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Việc lưu trữ hồ sơ trong quy trình nuôi thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP nhằm mục đích gì?

Phương pháp giải:

 Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Việc lưu trữ hồ sơ trong quy trình nuôi thuỷ sản theo tiêu chuẩn VietGAP nhằm mục đích:

- Để truy xuất nguồn gốc sản phẩm thủy sản, từ con giống, thức ăn, thuốc thú y, đến quá trình nuôi trồng, thu hoạch và chế biến giúp đảm bảo an toàn thực phẩm, bảo vệ thương hiệu và uy tín của sản phẩm.

- Để các cơ quan chức năng đánh giá và kiểm tra việc tuân thủ các quy định của VietGAP giúp đảm bảo sản phẩm thủy sản được sản xuất theo đúng tiêu chuẩn, an toàn cho người tiêu dùng.

- Để người nuôi thủy sản ghi chép, theo dõi và đánh giá quá trình sản xuất giúp họ xác định được những điểm mạnh, điểm yếu và đưa ra các biện pháp cải tiến để nâng cao hiệu quả sản xuất.

- Để cung cấp bằng chứng cho các tuyên bố về chất lượng sản phẩm.

- Giúp đáp ứng yêu cầu của thị trường và nâng cao khả năng cạnh tranh của sản phẩm.

Câu hỏi tr105 HTKT

Trả lời câu hỏi Hình thành kiến thức trang 105 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Vì sao quy trình truy xuất nguồn gốc phải được vận hành thử trước khi chính thức thực hiện?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Trước khi áp dụng quy trình truy xuất nguồn gốc chính thức, cần có thời gian chạy thử để đảm bảo quy trình hoạt động hiệu quả.

Việc chạy thử giúp:

• Phát hiện lỗi: Kiểm tra xem quy trình có hoạt động đúng như mong muốn không, có thiếu sót hoặc sai sót ở bước nào không. Ví dụ: thông tin ghi chép về thức ăn cho tôm không đầy đủ.

• Đánh giá tính khả thi: Xem quy trình có thực tế và áp dụng được không, có gặp khó khăn gì trong quá trình thực hiện không. Ví dụ: nhân viên gặp khó khăn khi sử dụng phần mềm quản lý thông tin.

• Điều chỉnh và cải thiện: Dựa trên kết quả chạy thử, có thể điều chỉnh và cải thiện quy trình để hoạt động tốt hơn khi áp dụng chính thức. Ví dụ: đào tạo lại nhân viên, chỉnh sửa giao diện phần mềm.

Câu hỏi tr106 LT

Trả lời câu hỏi Luyện tập trang 106 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Bảng 19.1 – 19.3 được sử dụng để ghi chép, theo dõi lưu trữ thông tin cho bước nào trong quy trình nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP.

Phương pháp giải:

 Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Bảng 19.1 – 19.3 được sử dụng để ghi chép, theo dõi lưu trữ thông tin cho bước ghi chép nhật ký sản xuất trong quy trình nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP.

Cụ thể, các thông tin được ghi chép bao gồm:

• Bảng 19.1: Kết quả kiểm tra định kỳ chất lượng nước trong ao nuôi (DO, pH, nhiệt độ, NH3, H2S, độ mặn).

• Bảng 19.2: Thông tin về giống thả nuôi (cơ sở sản xuất, mã số chứng nhận, tên giống, số lượng, cỡ giống, giá giống, kết quả kiểm tra, ngày thả, mật độ thả).

Bảng 19.3: Quản lý vật tư đầu vào (tên vật tư, mã số vật tư, tên và khối lượng thức ăn, tên sản phẩm xử lý cải tạo môi trường, tên thuốc, liều lượng thuốc, triệu chứng, biểu hiện, lý do sử dụng, điều kiện bảo quản).

Câu hỏi tr106 VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 106 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Hãy tìm hiểu một số cơ sở nuôi thủy sản mà em biết. Các cơ sở nuôi đó đã đảm bảo được những tiêu chí nào của quy trình thủy sản theo tiêu chuẩn VietGAP? Vì sao?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Hợp tác xã Nông nghiệp Thủy sản Hòa Bình 

• Con giống: Hợp tác xã sử dụng con giống chất lượng cao từ các cơ sở sản xuất uy tín.

• Thức ăn: Sử dụng thức ăn tự nhiên và thức ăn công nghiệp chất lượng cao, không sử dụng chất cấm.

• Quản lý môi trường: Áp dụng các biện pháp bảo vệ môi trường như xử lý nước thải, sử dụng chế phẩm sinh học.

• Quản lý cộng đồng: Hợp tác xã chú trọng đến việc xây dựng cộng đồng nuôi trồng thủy sản bền vững, nâng cao nhận thức của người dân về bảo vệ môi trường.

Câu hỏi tr106 VD

Trả lời câu hỏi Vận dụng trang 106 SGK Công nghệ 12 Cánh diều

Nuôi thủy sản theo tiêu chuẩn VIETGAP mang lại lợi ích gì cho người nuôi?

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức về tiêu chuẩn VIETGAP.

Lời giải chi tiết:

Lợi ích của VietGAP:

• Người nuôi: Thu nhập cao hơn, sản phẩm dễ bán, được hỗ trợ từ nhà nước.

• Người tiêu dùng: An tâm về chất lượng sản phẩm, góp phần bảo vệ sức khỏe.

• Môi trường: Giảm thiểu ô nhiễm, bảo vệ nguồn nước và hệ sinh thái.

• Cộng đồng: Tạo công ăn việc làm, phát triển kinh tế địa phương.