Bài 13. Cố đô Huế - SGK Lịch sử và Địa lí 4 Cánh diều

Khởi động

Năm 1993, UNESCO đã ghi danh quần thể di tích cố đô Huế là di sản văn hóa thế giới. Vậy cố đô Huế có cảnh quan thiên nhiên, những công trình tiêu biểu và có câu chuyện lịch sử liên quan nào?

Lời giải chi tiết:

- Vẻ đẹp của Cố đô Huế là sự kết hợp hài hoà giữa các công trình kiến trúc cổ kính như: Kinh thành Huế, chùa Thiên Mụ, lăng của các vua nhà Nguyễn,... với cảnh quan thiên nhiên tươi đẹp như: sông Hương, núi Ngự,...

- Một số câu chuyện lịch sử liên quan:

+ Thái hậu Từ Dũ dạy con

+ Vua Tự Đức đổi tên lăng

Khám phá 1

Đọc thông tin và quan sát hình 2, em hãy xác định vị trí địa lí của Quần thể di tích Cố đô Huế.

Lời giải chi tiết:

- Quần thể di tích Cố đô Huế gồm hệ thống các công trình kiến trúc liên quan đến triều Nguyễn, phân bố ở thành phố Huế, thị xã Hương Trà, thị xã Hương Thuỷ và các huyện Phú Vang, Phú Lộc, thuộc tỉnh Thừa Thiên Huế.

Khám phá 2

1.  Đọc thông tin và quan sát các hình 3, 4, em hãy mô tả vẻ đẹp thiên nhiên của Cố đô Huế qua hình ảnh sông Hương, núi Ngự.

Lời giải chi tiết:

1.

- Sông Hương:

+ Sông Hương chảy qua thành phố Huế.

+ Nước sông Hương có màu xanh ngọc, chảy lững lờ qua thành phố, qua các làng mạc yên bình, các di tích lịch sử cổ kính kết hợp với cảnh quan thiên nhiên hai bên bờ sông tạo nên vẻ đẹp huyền bí mà thơ mộng.

+ Nối hai bờ sông Hương có nhiều cây cầu nhưng nổi tiếng nhất là cầu Trường Tiền.

- Núi Ngự:

+ Núi Ngư (hoặc núi Ngự Bình) nằm cách trung tâm thành phố Huế khoảng 4 km về phía nam.

+ Trước đây, núi Ngự được coi như hệ thống thành luỹ tự nhiên đồ sộ, kiên cố, bảo vệ Kinh thành Huế.

+ Ngày nay, núi Ngự vẫn rợp bóng thông xanh ngát. Từ trên đỉnh núi, có thể nhìn ngắm sông nước, cung điện, chùa chiền, lăng tẩm và vẻ đẹp thơ mộng của Cố đô Huế.

Khám phá 3

Đọc thông tin, em hãy kể lại câu chuyện Hoàng Thái hậu Từ Dữ dạy con và câu chuyện Vua Tự Đức đổi tên lăng.

Lời giải chi tiết:

- Câu chuyện Hoàng Thái hậu Từ Dũ dạy con: Hoàng Thái hậu Từ Dũ, mẹ của vua Tự Đức nổi tiếng là người dạy dỗ con nghiêm khắc. Có lần vua Tự Đức mải vui mà bỏ việc triều chính, khi trở về có đến xin lỗi mẹ, nhưng bà sai người đóng cửa cung Diên Thọ không cho vào. Nhà vua phải đứng chờ rất lâu, sau bà cho gọi vào và dạy: “Nước đang có nhiều việc rối, Hoàng đế đã không lo lắng mà còn vui chơi được sao? Biết lỗi với ta chỉ là phụ, biết lỗi với dân mới là chính. Thôi, hãy mau trở về cùng các quan bàn quốc kế”.

- Câu chuyện Vua Tự Đức đổi tên lăng: Ban đầu, vua Tự Đức lấy tên lăng là Vạn Niên Cơ với mong muốn được trường tồn. Nhưng trong quá trình xây dựng lăng, thợ thuyền, dân phu và binh lính phải lao động vất và trong điều kiện khắc nghiệt, khổ cực. Đó là một trong những nguyên nhân dẫn đến cuộc khởi nghĩa Chảy Vôi. Cuộc khởi nghĩa tuy thất bại nhưng vua đã đổi tên Vạn Niên Cơ thành Khiêm Cung (chữ Khiêm nghĩa là cung kính, nhún nhường).

Khám phá 4

Đọc thông tin và quan sát hình các 9, 10, em hãy đề xuất một số biện pháp bảo tồn và gìn giữ giá trị của Cố đô Huế.

Lời giải chi tiết:

- Một số biện pháp bảo tồn và gìn giữ giá trị của Cố đô Huế:

+ Sử dụng khoa học, công nghệ trong bảo tồn, tu bổ, phục hồi di tích;

+ Hạn chế các phương tiện vào Đại Nội;

+ Trồng thêm cây xanh;

+ Tích cực quảng bá hình ảnh Cố đô Huế đến du khách trong và ngoài nước.

Luyện tập 1

Kể tên các công trình kiến trúc, cảnh đẹp hoặc câu chuyện về Cố đô Huế mà em yêu thích.

Lời giải chi tiết:

- Một số công trình kiến trúc trong quần thể di tích Cố đô Huế: chùa Thiên Mụ; Đại Nội; Lăng Minh Mạng; Lăng Tự Đức; Cung Diên Thọ,…

- Một số câu chuyện về Cố đô Huế:

+ Thái hậu Từ Dũ dạy con

+ Vua Tự Đức đổi tên lăng

+ Vua Bảo Đại thoái vị.

Luyện tập 2

Tại sao phải bảo tồn và giữ gìn giá trị của Cố đô Huế?

Lời giải chi tiết:

- Cần phải bảo tồn và giữ gìn giá trị của Cố đô Huế vì:

+ Cố đô Huế là quần thể di tích chứa đựng nhiều giá trị lớn về lịch sử và văn hóa của dân tộc Việt Nam.

+ Do thời gian và quá trình đô thị hoá cùng với những ảnh hưởng của thiên tai đã khiến nhiều di tích ở Cố đô Huế bị xuống cấp.

Vận dụng

Lựa chọn một trong hai nhiệm vụ dưới đây:

Nhiệm vụ 1. Đề xuất các ý tưởng để quảng bá hình ảnh của Cố đô Huế đến du khách trong và ngoài nước.

Nhiệm vụ 2. Thiết kế bưu thiếp chủ đề Cố đô Huế theo gợi ý dưới đây.

- Bưu thiếp có chiều dài 12 cm, chiều rộng 9 cm.

- Mặt trước có hình ảnh về công trình kiến trúc hoặc cảnh đẹp của Cố đô Huế.

- Mặt sau có thông tin về công trình hoặc cảnh đẹp đó.

Lời giải chi tiết:

(*) Lựa chọn: Thực hiện nhiệm vụ 2

(*) Tham khảo: Bưu thiếp về chùa Thiên Mụ