Truyện cười là thể loại tự sự dân gian chứa đựng yếu tố gây cười, nhằm mục đích giải trí, hoặc phê phán, châm biếm, đả kích những thói hư, tật xấu trong cuộc sống.
=> Truyện cười là một trong những biểu hiện sinh động cho tính lạc quan, trí thông minh sắc sảo của tác giả dân gian.
Truyện cười là một thể loại có dung lượng nhỏ, thường là truyện dân gian. Tuy nhiên, cũng có cả ở hình thức truyện kể của văn học viết.
Cốt truyện thường xoay quanh những tình huống, hành động có tác dụng gây cười. Cuối truyện thường có sự việc bất ngờ, đẩy mâu thuẫn đến đỉnh điểm, lật tẩy sự thật, từ đó tạo ra tiếng cười.
=> Nói cách khác, cốt truyện tập trung vào sự việc có yếu tố gây cười, tình huống trớ trêu, những nghịch lý trong cuộc sống.
Bối cảnh thường không được miêu tả cụ thể, tỉ mỉ, có thể là bối cảnh không xác định, cũng có thể là bối cảnh gần gũi, thân thuộc thể hiện đặc điểm thiên nhiên, văn hoá, phong tục gắn với từng truyện.
=> Bối cảnh thường bị cường điệu so với thực tế, có yếu tố bất ngờ.
Các thủ pháp gây cười khá đa dạng, linh hoạt. Một số thủ pháp thường gặp:
- Tạo tình huống trào phúng bằng một trong hai cách sau hoặc kết hợp cả hai cách:
+ Tô đậm mâu thuẫn giữa bên trong và bên ngoài, giữa thật và giả, giữa lời nói và hành động…
+ Kết hợp khéo léo lời người kể chuyện và lời nhân vật hoặc lời của các nhân vật, tạo nên những liên tưởng, đối sánh bất ngờ, hài hước, thú vị
- Sử dụng các biện pháp tu từ giàu tính trào phúng (lối nói khoa trương, phóng đại, chơi chữ,…)
- Trí Thông Minh và Tiền Bạc. ...
- Câu chuyện cười Ba trọc. ...
- Truyện cười Ngạo mạn. ...
- Truyện cười Câu chuyện chủ tịch huyện. ...
- Câu chuyện trầu và sự keo kiệt. ...
- Chuyện Tam đại con gà ...
- Chuyện Rao làng. ...
- Trò ăn trấu.
…