Văn bản nghị luận là gì? Một số văn bản nghị luận - Văn 10

1. Văn bản nghị luận là gì? Một số văn bản nghị luận

- Văn bản nghị luận là loại văn bản thực hiện chức năng thuyết phục thông qua một hệ thống luận điểm, lí lẽ và bằng chứng được tổ chức chặt chẽ.

- Một số văn bản nghị luận:

Ý nghĩa văn chương (Hoài Thanh)

Đức tính giản dị của Bác Hồ (Phạm Văn Đồng)

Tinh thần yêu nước của nhân dân ta (Hồ Chí Minh)

Phân tích bài Tinh thần yêu nước của nhân dân ta của Chủ tịch Hồ Chí

2. Phân loại văn bản nghị luận

Căn cứ vào đề tài được đề cập và nội dung triển khai, có thể chia văn bản nghị luận thành nhiều tiểu loại, trong đó nghị luận xã hội và nghị luận văn học là hai tiểu loại phổ biến, quen thuộc.

3. Đặc điểm của văn bản nghị luận

- Tạo ra từ phương thức lập luận, phản ánh những đặc điểm về mục đích và cách thức biểu đạt nghị luận, xuất hiện ở bài nói hay bài viết.

- Là sản phẩm của tư duy logic, vẻ đẹp của mỗi áng văn nghị luận không chỉ thể hiện ở hình thức lập luận phong phú, lí lẽ đanh thép, giọng điệu thuyết phục mà còn thể hiện thái độ của tác giả trước vấn đề nghị luận.

- Ở những bối cảnh văn hoá và thời đại khác nhau, văn bản nghị luận có những đặc điểm riêng.

- Khi viết văn bản nghị luận, tuỳ vào tính chất của thể văn được chọn (hịch, cáo, tựa, bạt, phiếm luận,...) và nội dung bàn luận, các tác giả có thể sử dụng cả yếu tố biểu cảm và tự sự để làm tăng hiệu quả thuyết phục cho văn bản.

4. Mục đích và quan điểm của người viết trong văn bản nghị luận

- Mục đích: Mỗi văn bản được viết ra đều nhằm một mục đích nhất định. Mục đích của văn bản nghị luận là thuyết phục người đọc về ý kiến, tư tưởng của người viết trước một vấn đề, hiện tượng trong đời sống.

- Quan điểm của người viết: là cách người viết nhìn nhận, đánh giá vấn đề, hiện tượng cần bàn luận; thể hiện ý kiến khen, chê, đồng tình, phản đối trước vấn đề, hiện tượng ấy.

5. Các thao tác cơ bản trong văn nghị luận

- Phân tích: Thao tác này yêu cầu người viết chia nhỏ đối tượng nghị luận (tác phẩm văn học, nhân vật, hình ảnh, v.v.) thành từng yếu tố cụ thể, giúp làm rõ nội dung và ý nghĩa của từng phần. Việc phân tích đi từ những yếu tố nhỏ lẻ đến cái nhìn tổng thể, nhằm mang lại sự thấu hiểu sâu sắc về nội dung và cấu trúc của đối tượng.

- Chứng minh: Đây là thao tác đưa ra bằng chứng, ví dụ từ tác phẩm hoặc những luận điểm đã được công nhận để làm rõ và củng cố cho ý kiến của mình. Việc chứng minh cần có dẫn chứng cụ thể và hợp lý, giúp lập luận trở nên thuyết phục và chính xác hơn.

- So sánh: Thao tác này giúp làm nổi bật đặc điểm của đối tượng đang phân tích bằng cách đặt nó trong mối quan hệ với đối tượng khác. Việc so sánh cần tập trung vào những điểm tương đồng hoặc khác biệt đáng chú ý, từ đó làm rõ ý nghĩa của từng đối tượng.

- Bình luận: Bình luận là thao tác bày tỏ nhận xét, đánh giá cá nhân về một hiện tượng, vấn đề trong tác phẩm văn học. Người viết cần đưa ra quan điểm rõ ràng, giải thích lý do vì sao mình đồng tình hoặc phản đối, và cung cấp dẫn chứng để thuyết phục người đọc.

- Bác bỏ: Thao tác bác bỏ sử dụng các lý lẽ và dẫn chứng để phản biện lại một quan điểm hoặc nhận định sai lệch. Mục đích của bác bỏ là loại bỏ những luận điểm thiếu chính xác và làm nổi bật luận điểm của người viết.