Phân loại văn bản nghị luận - Văn 10

- Văn bản nghị luận là loại văn bản thực hiện chức năng thuyết phục thông qua một hệ thống luận điểm, lí lẽ và bằng chứng được tổ chức chặt chẽ. 

- Một số văn bản nghị luận:

Căn cứ vào đề tài được đề cập và nội dung triển khai, có thể chia văn bản nghị luận thành nhiều tiểu loại, trong đó nghị luận xã hội và nghị luận văn học là hai tiểu loại phổ biến, quen thuộc. 

(1) Nghị luận về một tư tưởng, đạo lý

Dạng bài này yêu cầu nghị luận về một vấn đề mang tính chất đạo đức, triết lý sống hoặc giá trị nhân văn, nhân sinh quan. Người viết cần phân tích, đánh giá và bàn luận về những tư tưởng hoặc quan điểm này.

- Ví dụ: “Lòng kiên trì là chìa khoá dẫn đến thành công,” “Lòng nhân ái và sự sẻ chia trong cuộc sống,” “Tự lập là yếu tố quan trọng trong việc xây dựng bản thân.”

- Cấu trúc:

+ Giới thiệu tư tưởng, đạo lý cần nghị luận.

+ Giải thích khái niệm.

+ Phân tích và chứng minh bằng các dẫn chứng thực tế.

+ Bàn luận về giá trị và ý nghĩa của tư tưởng trong cuộc sống.

+ Nêu quan điểm cá nhân, rút ra bài học cho bản thân.

(2) Nghị luận về một hiện tượng đời sống

Đây là dạng bài viết xoay quanh một hiện tượng thực tế đang diễn ra trong xã hội, có thể là tích cực hoặc tiêu cực. Người viết cần đưa ra ý kiến, phân tích và đánh giá hiện tượng đó.

- Ví dụ: “Hiện tượng nghiện mạng xã hội của giới trẻ hiện nay,” “Phong trào bảo vệ môi trường trong đời sống hiện đại,” “Tình trạng bạo lực học đường.”

- Cấu trúc:

+ Giới thiệu hiện tượng đời sống cần nghị luận.

+ Mô tả hiện tượng, đưa ra thực trạng cụ thể.

+ Phân tích nguyên nhân dẫn đến hiện tượng.

+ Hậu quả và tác động của hiện tượng đối với cá nhân, cộng đồng.

+ Đề xuất giải pháp hoặc bày tỏ ý kiến cá nhân về cách cải thiện tình hình.

(3) Nghị luận về một vấn đề xã hội được đặt ra trong tác phẩm văn học

Dạng này yêu cầu liên hệ từ một tác phẩm văn học, từ đó rút ra một vấn đề xã hội cần thảo luận. Người viết phải kết hợp cả kỹ năng phân tích văn học và nghị luận xã hội.

- Ví dụ: “Bàn về tình yêu thương và sự hy sinh qua tác phẩm Chiếc lá cuối cùng của O. Henry,” “Sự đối lập giữa thiện và ác trong Truyện Kiều của Nguyễn Du.”

- Cấu trúc:

+ Giới thiệu tác phẩm và vấn đề xã hội được gợi ra từ tác phẩm.

+ Phân tích tình huống, nhân vật hoặc chi tiết trong tác phẩm có liên quan đến vấn đề.

+ Đưa ra ý kiến về vấn đề xã hội, liên hệ thực tế đời sống.

+ Nêu quan điểm cá nhân về ý nghĩa và bài học từ tác phẩm đối với vấn đề xã hội.