- Tinh bột và cellulose đều là polysaccharide (polymer thiên nhiên) có công thức phân tử: (C6H10O5)n nhưng không phải là đồng phân vì giá trị n ở hai chất khác nhau.
- Tinh bột được cấu tạo từ nhiều gốc α – glucose liên kết tạo 2 dạng mạch:
+ Amylose không phân nhánh, xoắn chỉ có liên kết-1,4-glycoside.
Liên kết α – 1,4 – glycoside
+ Amylopectin phân nhánh, xoắn có liên kết -1,4-glycoside và -1,6-glycoside (tạo nhánh).
- Cellulose được cấu tạo từ nhiều gốc β – glucose không phân nhánh, xoắn chỉ có liên kết β – 1,4 – glycoside.
Tính chất |
Tinh bột |
Cellulose |
1. Phản ứng thuỷ phân |
Tinh bột và cellulose đều bị thuỷ phân bởi acid hoặc enzyme tạo glucose. (C6H10O5)n + n H2O
|
|
2. Phản ứng màu với dung dịch iodine |
Tinh bột + I2 → hợp chất màu xanh tím → đun nóng mất màu xanh tím → để nguội xuất hiện lại màu xanh tím. Giải thích: mạch tinh bột xoắn lại tạo các lỗ rỗng, các lỗ rỗng này hấp phụ I2 tạo nên hợp chất màu xanh tím.Khi đun nóng mạch tinh bột duỗi ra không còn lỗ rỗng và I2 được giải phóng nên mất màu xanh tím. Khi để nguội lại thì mạch tinh bột xoắn lại và I2 ngưng tụ được hấp phụ lại vào các lỗ rỗng nên xuất hiện màu xanh tím trở lại.
|
|
3. Phản ứng với nitric acid |
|
Cellulose có phản ứng với HNO3 đặc tạo thuốc súng không khói cellulose trinitrate
|
4. Nước Schweizer |
|
Cellulose tan trong nước Schweizer |
|
TINH BỘT |
CELLULOSE |
Tính chất vật lí |
chất rắn màu trắng, hầu như không tan trong nước lạnh. Trong nước nóng, tinh bột tan tạo dung dịch keo nhớt, gọi là hồ tinh bột. |
Chất rắn, dạng sợi, màu trắng, không tan trong nước kể cả đun nóng,các dung môi thông thường nhưng tan trong nước Schweizer = Cu(OH)2 + NH3 |
Trạng thái tự nhiên |
-Trong cây xanh tạo tinh bột qua quá trình quang hợp -Sự chuyển hoá tinh bột trong cơ thể: |
Gỗ khô khoảng 50% khối lượng. Sợi bông khoảng 90% khối lượng.
|
Ứng dụng |
- Là một trong những chất dinh dưỡng cơ bản của người và động vật. - Trong CN dùng sản xuất bánh kẹo, glucose, ethanol và hồ dán. |
-Vật liệu xây dựng (đồ gỗ). - Sản xuất sợi tự nhiên và sợi nhân tạo. - Sản xuất ethanol và cellulose trinitrate (dùng chế tạo thuốc súng không khói). |