Lý thuyết về khí quyển, sự phân bố nhiệt độ không khí trên Trái Đất

BÀI 8. KHÍ QUYỂN, SỰ PHÂN BỐ NHIỆT ĐỘ KHÔNG KHÍ TRÊN TRÁI ĐẤT

I. KHÁI NIỆM

- Khái niệm: là lớp không khí bao quanh Trái Đất, luôn chịu ảnh hưởng của Vũ Trụ, trước tiên là Mặt Trời.

- Cấu trúc gồm 5 tầng: tầng đối lưu, tầng bình lưu, các tầng cao khí quyển (tầng trung lưu, tầng điện li, tầng ngoài).

- Thành phần: 78% nitơ + 21% oxi + 1% khí khác.

II. SỰ PHÂN BỐ NHIỆT ĐỘ KHÔNG KHÍ TRÊN TRÁI ĐẤT

Nhiệt độ trung bình trên bề mặt Trái Đất phân bố không giống nhau, phụ thuộc vào góc chiếu của tia sáng Mặt Trời, đặc điểm bề mặt đệm, địa hình,...

1. Phân bố theo vĩ độ

- Nguyên nhân: Nhiệt độ trung bình năm khác nhau ở các vĩ độ là do Trái đất có dạng hình cầu, nên góc chiếu của tia sáng Mặt Trời đến các vĩ độ khác nhau.

- Biểu hiện: Càng về hai cực, góc chiếu của tia sáng càng nhỏ, lượng nhiệt nhận được càng ít, biên độ nhiệt năm càng lớn.

2. Phân bố theo lục địa và đại dương

- Nguyên nhân: do lục địa hấp thụ và phản xạ nhiệt nhanh, còn đại dương thì ngược lại hoặc do sự xuất hiện của các dòng biển nóng và lạnh ven bờ.

- Biểu hiện: Nhiệt độ trung bình năm cao nhất và thấp nhất đều ở lục địa. Đại dương có biên độ nhiệt nhỏ, lục địa có biên độ nhiệt lớn.

3. Phân bố theo lục địa và đại dương

- Biểu hiện:

+ Ở tầng đối lưu, nhiệt độ không khí giảm dần theo độ cao, trung bình cứ lên cao 100m thì nhiệt độ giảm 0,6oC.

+ Sườn núi có độ dốc lớn, góc nhập xạ nhỏ nên nhận được lượng nhiệt ít hơn và ngược lại. Sườn đón ánh sáng Mặt Trời có nhiệt độ cao hơn sườn khuất ánh sáng Mặt Trời.

- Nguyên nhân: 

+ Càng lên cao, không khí càng loãng, không hấp thụ và giữ được nhiều nhiệt.

+ Độ dốc, hướng phơi của sườn núi.