Lý thuyết hệ quả địa lí các chuyển động của Trái Đất

BÀI 5. HỆ QUẢ ĐỊA LÍ CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT

I. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT

1. Sự luân phiên ngày, đêm

- Do Trái Đất hình cầu nên trong 1 thời điểm chỉ được Mặt trời chiếu sáng 1 nửa. Nửa được chiếu sáng là ban ngày và nửa không được chiếu sáng là ban đêm.

- Trái Đất không đứng yên mà tự quay quanh trục tưởng tượng của nó.

=> Sự luân phiên ngày, đêm trên Trái Đất.

2. Giờ trên Trái Đất

- Giờ địa phương (giờ Mặt Trời): các địa điểm thuộc các kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau do Trái Đất hình cầu và tự quay quanh trục từ tây – đông, ở các kinh tuyến khác nhau sẽ thấy Mặt Trời ở độ cao khác nhau.

=> Giờ địa phương không thuận tiện trong các hoạt động kinh tế - xã hội.

- Giờ múi:

+ Người ta chia Trái Đất thành 24 múi giờ, mỗi múi giờ rộng 15 độ kinh tuyến. Các địa phương trong cùng 1 múi sẽ thống nhất 1 giờ.

+ Giờ ở múi số 0 được lấy làm giờ quốc tế (GMT). Việt Nam nằm trong múi giờ số 7.

- Tuy nhiên, ranh giới các múi giờ không hoàn toàn chạy dọc theo kinh tuyến mà thường được quy định theo đường biên giới quốc gia.

- Trên Trái đất luôn có mùi giờ mà ở đó, có hai ngày lịch khác nhau, vì vậy kinh tuyến 180o qua giữa múi giờ số 12 làm đường chuyển ngày quốc tế. Nếu đi từ tây sang đông qua kinh tuyến 180o thì lùi một ngày lịch; còn nếu từ đông sang tây qua kinh tuyến trên thì tăng một ngày lịch.

II. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG QUANH MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT

1. Các mùa trong năm

- Mùa là một phần thời gian của năm, có những đặc điểm riêng về thời tiết và khí hậu.

- Nguyên nhân: do trục Trái Đất luôn nghiêng so với mặt phẳng quỹ đạo của Trái Đất và không dodoir phương khi chuyển động quanh Mặt Trời, nên có thời kì bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời, có thời kì bán cầu Nam ngả về phía Mặt Trời => lượng bức xạ nhận được mỗi bán cầu thay đổi quanh năm.

2. Ngày và đêm dài ngắn theo vĩ độ

- Do trục Trái Đất nghiêng và không đổi phương trong khi chuyển động quanh Mặt Trời nên tùy vào vị trí của Trái Đất trên quỹ đạo mà độ dài ngày đêm thay đổi theo mùa, theo vĩ độ.

- Ở xích đạo có ngày và đêm bằng nhau, càng về hai cực, độ dài ngày đêm càng chênh lệch.