Lý thuyết Cơ cấu nền kinh tế, một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế - Địa lí 10 Chân trời sáng tạo

Cơ cấu kinh tế là tập hợp các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế hợp thành tổng thể nền kinh tế.

Gửi góp ý cho Loigiaihay.com và nhận về những phần quà hấp dẫn

Bài 24: Cơ cấu nền kinh tế, một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế

I. Cơ cấu kinh tế

1. Khái niệm cơ cấu kinh tế

Cơ cấu kinh tế là tập hợp các ngành, lĩnh vực, bộ phận kinh tế hợp thành tổng thể nền kinh tế. Nội dung chủ yếu của cơ cấu kinh tế là:

- Tập hợp các bộ phận (thành phần) hợp thành.

- Các bộ phận có mối quan hệ hữu cơ tương đối ổn định theo một tương quan hay tỉ lệ nhất định.

2. Phân loại cơ cấu kinh tế

Cơ cấu nền kinh tế gồm ba bộ phận cơ bản hợp thành: Cơ cấu ngành kinh tế, cơ cấu thành phần kinh tế, cơ cấu lãnh thổ.

a. Cơ cấu ngành kinh tế

- Cơ cấu ngành kinh tế là tập hợp tất cả các ngành hình thành nền kinh tế và các mối quan hệ tương đối ổn định giữa chúng với nhau.

- Đặc điểm:

+ Là bộ phận cơ bản nhất của cơ cấu kinh tế.

+ Phản ánh trình độ phân công lao động xã hội.

+ Phản ánh trình độ phát triển của lực lượng sản xuất.

- Dựa vào tính chất của hoạt động sản xuất, chia ra thành ba nhóm ngành: nông nghiệp, lâm nghiệp, thuỷ sản; công nghiệp và xây dựng; dịch vụ.

b. Cơ cấu thành phần kinh tế

- Cơ cấu thành phần kinh tế được hình thành dựa trên cơ sở chế độ sở hữu về tư liệu sản xuất.

- Các thành phần kinh tế có tác động qua lại với nhau, vừa hợp tác lại vừa cạnh tranh trên cơ sở bình đẳng trước pháp luật.

- Việt Nam có các thành phần:

+ Kinh tế trong nước (Kinh tế Nhà nước, kinh tế tập thể, kinh tế tư nhân).

+ Kinh tế có vốn đầu tư nước ngoài.

c. Cơ cấu lãnh thổ

- Cơ cấu lãnh thổ là một bộ phận của nền kinh tế, là sản phẩm của quá trình phân công lao động theo lãnh thổ.

- Những sự khác biệt về điều kiện tự nhiên, điều kiện kinh tế - xã hội, lịch sử,... đã dẫn đến sự phát triển không giống nhau giữa các vùng.

- Dựa vào quy mô lãnh thổ sẽ có các cấp: toàn cầu và khu vực, quốc gia, các vùng lãnh thổ trong phạm vi quốc gia.

II. Một số tiêu chí đánh giá sự phát triển kinh tế

* Đặc điểm của GDP và GNI:

Đặc điểm	GDP	GNI
Khái niệm	Tổng sản phẩm trong nước là tổng giá trị của tất cả hàng hóa và dịch vụ cuối cùng được sản xuất ra trong phạm vi lãnh thổ lãnh thổ quốc gia trong một khoảng thời gian.	Tổng thu nhập quốc gia là tổng giá trị của tất cả các sản phẩm và dịch vụ cuối cùng do tất cả công dân của một quốc gia tạo ra trong năm.
Đối tượng đóng góp	Không phân biệt người trong nước hay người nước ngoài làm ra ở một thời kì nhất định tại lãnh thổ trong nước đó.	Công dân của một quốc gia có thể tạo ra các giá trị ở cả trong và ngoài lãnh thổ quốc gia đó.
Đo lường	Trong một thời kì nhất định (thường là 1 năm).	Trong một thời kì nhất định (thường là 1 năm).
Ý nghĩa	Thể hiện nguồn của cải tạo ra bên trong quốc gia và tiêu chí quan trọng để đánh giá sự tăng trưởng kinh tế.	Chỉ số GNI thường được dùng để đánh giá thực lực kinh tế ở mỗi quốc gia.