Bài 10: Triều Trần xây dựng đất nước và kháng chiến chống quân Mông - Nguyên xâm lược - SGK Lịch sử và Địa lí 5 Chân trời sáng tạo

Khởi động

Kể tên một số nhân vật lịch sử tiêu biểu dưới Triều Trần mà em biết.

Phương pháp giải:

- Vận dụng kiến thức đã học và tham khảo trên mạng

- Kể tên một số nhân vật lịch sử tiêu biểu dưới Triều Trần.

Lời giải chi tiết:

- Một số nhân vật lịch sử tiêu biểu dưới Triều Trần mà em biết là: Trần Nhân Tông, Trần Quốc Toản, Trần Quốc Tuấn, Trần Khánh Dư,...

Khám phá 1

Đọc thông tin và quan sát các hình 1, 2, 3, em hãy:

- Trình bày một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần

 - Kể lại câu chuyện về một nhân vật Triều Trần mà em có ấn tượng

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần 1. Triều Trần và công cuộc xây dựng đất nước (SGK trang 40, 41)

- Kể ra một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần và kể lại câu chuyện về một nhân vật Triều Trần.

Lời giải chi tiết:

- Một số nét chính về công cuộc xây dựng đất nước dưới Triều Trần:

 + Tiến hành công cuộc xây dựng đất nước, củng cố bộ máy chính quyền

 + Có nhiều chính sách để phát triển kinh tế như đắp đê, khuyến khích sản xuất

 - Kể lại câu chuyện về thầy giáo Chu Văn An:

 + Văn hoá, giáo dục được quan tâm và có bước phát triển mới. Thi cử đặt lệ lấy đỗ Tam Khôi, tuyển được nhiều người tài giúp vua cai trị nước

 + Chu Văn An là người có tính cương trực, học vấn tinh thông, giữ mình trong sạch, không cầu lợi lộc

 + Học trò của ông đỗ đạt cao, có công giúp nước. Nhờ đó, Chu Văn An được mời giữ chức Tư nghiệp ở Quốc Tử Giám, trực tiếp dạy học cho các hoàng tử

 + Dưới thời vua Trần Dụ Tông, Chu Văn An đã dâng sớ đòi chém 7 viên quan nịnh thần nhưng vua không nghe, ông liền từ quan và về quê dạy học.

Khám phá 2

Đọc thông tin và quan sát các hình 4, 5, em hãy:

- Kể tên những chiến thắng và nhân vật lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống quân Mông - Nguyên

- Kể lại chiến thắng của quân dân nhà Trần trên sông Bạch Đằng. Qua đó, cho biết Trần Quốc Tuấn đã sử dụng kế sách nào đánh bại quân Nguyên.

Phương pháp giải:

- Đọc kỹ phần 2. Cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên (SGK trang 42)

- Kể tên những chiến thắng và nhân vật lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên và chiến thắng của quân dân nhà Trần trên sông Bạch Đằng.

- Kế sách mà Trần Quốc Tuấn đã sử dụng để đánh bại quân Nguyên.

Lời giải chi tiết:

- Những chiến thắng và nhân vật lịch sử tiêu biểu trong cuộc kháng chiến chống quân Mông – Nguyên là: Trận thuỷ chiến trên sông Bạch Đằng năm 1288, Phạm Ngũ Lão, Trần Quốc Toản, Trần Quốc Tuấn

- Chiến thắng của quân dân nhà Trần trên sông Bạch Đằng:

 + Năm 1288, thuyền chở lương thực của quân Nguyên bị quân ta đánh chìm, giặc lâm vào tình thế khó khăn buộc phải rút về nước

 + Nhân cơ hội đó, nhà Trần đã bố trí trận địa cọc ở cửa sông Bạch Đằng để mai phục tiêu diệt giặc

 + Khi đoàn thuyền giặc rút gần đến cửa sông thì, quân nhà Trần giả thua bỏ chạy để giặc đuổi theo, lọt vào trận địa mai phục của ta

 + Thuyền giặc vướng vào cọc bị vỡ, đắm rất nhiều, quân Trần giành thắng lợi

 - Trần Quốc Tuấn đã sử dụng kế sách đóng cọc thành trận địa để đánh bại quân Nguyên.

Luyện tập 1

Hoàn thành bảng thông tin về một số thành tựu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước dưới Triều Trần theo mẫu dưới đây vào vở:

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã học và tham khảo trên mạng.

- Hoàn thành bảng thông tin về một số thành tựu trong công cuộc xây dựng và bảo vệ đất nước dưới Triều Trần.

Lời giải chi tiết:

Luyện tập 2

Nêu những điều em đã học được từ một nhân vật lịch sử dưới Triều Trần

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã học và tham khảo trên mạng.

- Bài học từ một nhân vật lịch sử dưới Triều Trần.

Lời giải chi tiết:

- Thông qua nhân vật Trần Quốc Toản, em đã học được về tinh thần quả cảm, dù còn nhỏ tuổi nhưng đã có chí khí, lòng căm thù giặc, sẵn sàng đứng lên chiến đấu để bảo vệ nền độc lập của Tổ quốc.

Vận dụng

Sưu tầm và giới thiệu về một nhân vật lịch sử dưới Triều Trần (gợi ý: Nguyễn Hiền, Mạc Đĩnh Chi, Yết Kiêu, Dã Tượng,...)

Phương pháp giải:

- Vận dụng những kiến thức đã học và tham khảo trên mạng.

- Giới thiệu về một nhân vật lịch sử dưới Triều Trần.

Lời giải chi tiết:

Giới thiệu về nhân vật lịch sử: Nguyễn Hiền

 - Nguyễn Hiền là người làng Nam Định, xuất thân từ một gia đình bình thường, mồ côi cha từ nhỏ

 - Ngay từ lúc nhỏ ông đã rất thông minh, được mệnh danh là "thần đồng". Năm 1247, vua Trần mở khoa thi ở kinh đô, ông thi đỗ, trở thành trạng nguyên trẻ nhất trong lịch sử khoa cử Việt Nam khi chỉ mới 12 tuổi

 - Những năm làm quan trong triều, Nguyễn Hiền có nhiều kế sách hay để phò tá vua giúp nước. Khi nước ta bị giặc Chiêm Thành xâm lược, Nguyễn Hiền được giao trách nhiệm đánh giặc giữ nước và giành chiến thắng

 - Về nông nghiệp, ông cho đắp đê ngăn lũ lụt ở sông Hồng, phát triển sản xuất mùa màng cho nông dân no ấm. Về quân sự, ông mở mang võ đường để rèn quân luyện sĩ, tăng cường sức mạnh quốc phòng

 - Trạng nguyên Nguyễn Hiền đã làm rạng danh thế hệ trẻ của Việt Nam, xứng danh là một tấm gương sáng về năng lực tự học thành tài, về đức độ và lòng yêu nước thương dân.