Hoán dụ - Từ điển môn Văn 6 1. Hoán dụ là gì?
Hoán dụ là biện pháp tu từ dùng từ ngữ vốn chỉ sự vật, hiện tượng này để gọi tên sự vật, hiện tượng khác có mối quan hệ tương cận (gần nhau) nhằm tăng khả năng gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
2. Tác dụng của hoán dụ
Hoán dụ có tác dụng tăng khả năng gợi hình, gợi cảm cho sự diễn đạt
3. Phân loại hoán dụ
Có 4 loại hoán dụ:
- Lấy một bộ phận thay thế cho toàn thể, cụ thể người nói, người viết thường lấy các bộ phận của vật thể, ví dụ như: tay, chân,... để thay thế toàn bộ cơ thể; dùng một mùa để thay thế cho cả năm hoặc dùng số ít để chỉ số nhiều; dùng thành phần để chỉ tổng thể kết cấu.
- Lấy vật chứa thay cho vật bị chứa: người nói, người viết thường sử dụng các sự vật có tính bao quát hơn để nói về các sự vật, hiện tượng được bao trùm trong đó.
- Lấy dấu hiệu thay cho vật mang dấu hiệu: được hiểu là dựa trên sự tương cận, gần gũi giữa hai sự vật để giúp cho ý của câu văn, câu nói đó được biểu hiện một cách truyền cảm hơn, ấn tượng hơn. Từ đó mới làm tăng giá trị của đối với chi tiết, ý văn hoặc lời nói.
- Lấy cái cụ thể thay cho cái trừu tượng: cách sử dụng này dựa trên sự gần gũi giữa các sự vật, hiện tượng được nhắc đến nhưng lấy cái cụ thể, dễ hiểu, dễ cảm nhận được để chỉ những thứ mơ hồ, trừu tượng, chưa rõ nghĩa với mục đích giúp người đọc, người nghe cảm thấy dễ hiểu hơn.
4. Cách nhận biết hoán dụ
Đọc hai dòng thơ sau, chú ý nghĩa của áo chàm:
(Tố Hữu, Việt Bắc)
Ở đây áo chàm được dùng với nghĩa hoán dụ, chỉ những người dân Việt Bắc với trang phục đặc trưng là áo nhuộm màu chàm. Quan hệ giữa trang phục với người mang trang phục đó được coi là quan hệ tương cận (gần nhau). Ngoài ra, quan hệ tương cận có thể là quan hệ toàn thể – bộ phjan, vật chứa – vật được chứa, sự vật – chất liệu,…
