Giải chuyên đề học tập Lí 10 Kết nối tri thức với cuộc sống

Chuyên đề 2: Trái Đất và bầu trời

Bài 4. Xác định phương hướng - Chuyên đề học tập Lí 10 Kết nối tri thức

Nêu căn cứ xác định phương hướng khi quan sát bầu trời sao

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Câu hỏi tr 34 CH

Nêu căn cứ xác định phương hướng khi quan sát bầu trời sao

Lời giải chi tiết:

Căn cứ vào vị trí của các ngôi sao sáng quan sát được trên bầu trời, người ta có thể xác định được các mùa và phương hướng trên mặt đất

Câu hỏi tr 36 CH 1

1. Các chòm sao thay đổi vị trí trên bầu trời như thế nào?

2. Tìm hiểu trên Internet, sách báo tên các chòm sao và sự hiện các chòm sao theo mùa như thế nào.

3. Hãy tìm hiểu trên internet, sách, báo để làm bản đồ sao quay cho địa phương của em

Lời giải chi tiết:

1. Các chòm sao luôn chuyển động trên bầu trời theo hướng từ Đông sang Tây khi ta quan sát từ Trái Đất, nhưng sao Bắc Cực ở gần phía cực Bắc của Trái Đất gần như không thay đổi vị trí. Vì vậy, một người đứng trên bán cầu Bắc chỉ cần tìm được sao Bắc Cực là sẽ biết hướng Bắc của Trái Đất

* Mùa xuân

- Chòm sao Đại Hùng (Ursa Major) hay còn được gọi là Gấu Lớn

- Chòm sao Mục Phu (Bootes)

- Chòm sao Xử Nữ (Virgo)

- Chòm sao Sư tử (Leo)

- Chòm sao Trường Xà (Hydra)

* Mùa hè

- Chòm sao Thiên Cầm

- Chòm sao Thiên Ưng

- Chòm sao Thiên Nga

- Chòm sao Xà Phu

* Mùa thu

- Pegasus

- Chòm sao Casiopeia – Chòm sao cổ đại

- Chòm sao Bạch Dương

* Mùa đông

- Chòm sao thợ săn

- Chòm sao Kim Ngưu và chòm sao Ngự Phu

- Chòm sao Đại Khuyển và chòm sao Tiểu Khuyển

- Chòm sao Song Tử

- Bản đồ sao quay là một trong những dụng cụ hỗ trợ quán át thiên văn khá đắc lực cho những người mới làm quen với bầu trời. Ưu điểm của nó là dễ dàng xác định được vị trí và hình dạng các chòm sao trên bầu trời dựa các tham số như độ cao, phương hướng và thời điểm quan sát. Bản đồ sao quay còn có ưu điểm là nhỏ gọn thích hợp cho những chuyến du lịch dã ngoại có thể dễ dàng mang theo trong hành lí

- Bản đồ sao quay mô phỏng sự quay của thiên cầu theo thời gian

- Nguyên tắc của bản đồ sao quay: là sự phối hợp giữa tọa độ cực và tọa độ chân trời

- Bản đồ sao quay có 2 phần:

+ Phần đĩa thể hiện bầu trời có thể xoay được quanh tâm là cực Nam hay cực Bắc

+ Phần cố định bao phía bên ngoài thể hiện ranh giới bầu trời và được trang trí thêm hình ảnh các thông tin

- Hướng dẫn cách làm bản đồ sao quay ở địa phương (ví dụ địa phương em là khu vực Miền Bắc Hà Nội)

+ Khu vực miền Bắc Hà Nội có vĩ độ là khoảng 21 độ, chúng ta có thể làm các hình tương ứng với 20 độ

+ Phần chính bản đồ sao: chúng ta dán 2 hình bản đồ sao lên 2 mặt của 1 tấm bìa cứng tròn (2 mặt ứng 2 bán cầu)

+ Phần bên ngoài: Dán ghép các phần với nhau, với các miếng ghép chêm (spacer) ở giữa sao cho có thể xoay bên trong nó

+ Ráp lại các phần với nhau

- Video hướng dẫn cách làm bản đồ sao quay:

https://www.youtube.com/watch?v=bcf4zScR1Sk&ab_channel=HCPSPlanetarium

Câu hỏi tr 36 CH 2

1. Xác định chòm sao Gấu Lớn trên bản đồ sao Hình 4.4

2. Hãy kể tên dụng cụ lao động của nước ta có hình dạng giống hình nối 7 ngôi sao chính của chòm sao Gấu Lớn

Lời giải chi tiết:

1. Các em tự quan sát hình và tìm tên “Ursa Major” trên hình 4.4

2. Tên dụng cụ lao động của nước ta có hình dạng giống hình nối 7 ngôi sao chính của chòm sao Gấu Lớn là cái gàu tát nước

Câu hỏi tr 37 CH 1

1. Hãy xác định chòm Gấu Bé trên bản đồ sao Hình 4.4

2. Mô tả sự khác nhau của chòm sao Gấu Lớn và Gấu Bé

Lời giải chi tiết:

1. Các em quan sát trên hình và tìm tên “Ursa Minor” trên hình 4.4

2. Hai chòm sao đều có 7 ngôi sao chính, độ sáng tương đương nhau, nhưng chòm Gấu Bé nhỏ hơn chòm Gấu Lớn và chúng ngược chiều nhau

Câu hỏi tr 37 CH 2

Hãy kể tên các chữ có hình dạng giống hình 5 ngôi sao sáng chính trong chòm sao Thiên Hậu

Lời giải chi tiết:

Các chữ có hình dạng giống hình 5 ngôi sao sáng chính trong chòm sao Thiên Hậu là: chữ M và W.

Câu hỏi tr 39 CH

1. Xác định sao Bắc Cực trên bầu trời sao

2. Tìm hiểu trên Internet và sách báo để xác định sao Bắc Cực thông qua các chòm sao

Lời giải chi tiết:

1. Các em tự xác định sao Bắc Cực trên bản đồ sao bầu trời

Có 2 cách xác định sao Bắc Cực trên bầu trời sao:

- Cách 1: Xác định sao Bắc Cực thông qua chòm sao Gấu Lớn. Lấy đoạn có độ dài bằng 5 lần khoảng cách giữa hai ngôi sao α và β trog chòm Gấu Lớn thì gặp sao Bắc Cực

- Cách 2: Xác định sao Bắc Cực thông qua chòm sao Thiên Hậu. Kẻ đoạn thẳng vuông góc với γδ của chòm sao Thiên hậu. Trên đoạn thẳng vừa kẻ, lấy một đoạn có độ dài bằng khoảng 7 lần đoạn γδ thì sẽ gặp sao Bắc Cực.