Định hướng và hướng dẫn viết báo cáo nghiên cứu (về một vấn đề văn hoá truyền thống Việt Nam) - Văn 10

* Lựa chọn đề tài

- Dựa vào các văn bản vừa học và kết quả tìm kiếm, khám phá thông tin từ nhiều nguồn, trước hết có thể viết về các đề tài: Hình tượng Xuý Vân qua lớp chèo Xuý Vân giả dại; nhân vật tri huyện qua cảnh tuồng Huyện đường,…

- Đề tài được lựa chọn nên gắn liền với một vấn đề nào đó (tức là câu hỏi nghiên cứu) còn khiến bản thân băn khoăn tìm lời đáp, từng gây ít nhiều khó khăn khi bản thân muốn tìm hiểu về văn hoá truyền thống Việt Nam.

- Đề tài có thể được nảy sinh qua trao đổi với bạn bè hoặc người khác

* Thu thập thông tin

- Để có được những ý tưởng và luận điểm cần thiết cho báo cáo nghiên cứu, cần tìm đọc, xem các tài liệu, sách, báo, các phương tiện thông tin và truyền thông,… có liên quan để nắm được những ý kiến bàn luận đã có. Có thể gặp trực tiếp các chuyên gia nghiên cứu văn hoá Việt Nam, các nghệ nhân, diễn viên sân khấu truyền thống để học hỏi, tham khảo ý kiến.

* Xây dựng đề cương

- Trong đề cương nghiên cứu, thành phần quan trọng nhất là hệ thống luận điểm khái quát. Để xây dựng luận điểm cho báo cáo nghiên cứu, cần tập trung suy nghĩ về các câu hỏi sau:

+ Vấn đề được chọn nghiên cứu có ý nghĩa gì? (Câu đầu tiên trong báo cáo nghiên cứu tham khảo đã khẳng định ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu: ngôn ngữ đối thoại luôn giữ vai trò quan trọng nhất)

+ Cần xác định hướng nghiên cứu như thế nào? 

+ Những khía cạnh nào của vấn đề cần được tập trung phân tích?

+ Những cứ liệu minh hoạ nào có thể huy động?

+ Thái độ nên có trước các đối tượng được đề cập là gì?

- Cần sắp xếp các luận điểm đã có vào đúng vị trí trong bố cục của báo cáo nghiên cứu:

+ Đặt vấn đề: Nêu động cơ, niềm hứng thú, sự thôi thúc ở người viết khi quyết định chọn đề tài nghiên cứu (bao hàm trong đó việc gọi tên vấn đề)

+ Giải quyết vấn đề: Lần lượt đánh giá hay trình bày quan điểm về từng khía cạnh của vấn đề (đánh giá bao quát, phân tích từng mặt của đối tượng, tranh luận với các quan điểm đánh giá khác, nêu khuyến nghị,…)

+ Kết luận: Khái quát ý nghĩa của vấn đề nghiên cứu và kết quả nghiên cứu đạt được

* Viết:

- Bám sát đề cương đã lập để viết. Ngay từ đầu, cần thể hiện thái độ trân trọng đối với kho báu văn hoá truyền thống mà ông cha để lại

- Mỗi luận điểm cần được triển khai thành một đoạn văn, trong đó có câu chủ đề, những ý nhỏ, các cứ liệu phù hợp. Các cứ liệu được trích dẫn, phân tích phải đảm bảo độ chính xác tối đa, có xuất xứ rõ ràng.

- Cần chọn hình thức diễn đạt khách quan, cô đọng; tránh dùng các thán từ và lối kể lể lan man, không xoáy vào các luận điểm then chốt.

- Để tăng tính thuyết phục của báo cáo nghiên cứu cần chọn đưa vào một số sơ đồ, biểu đồ, hình ảnh,… phù hợp.

* Chỉnh sửa:

Đọc lại báo cáo nghiên cứu, đối chiếu với yêu cầu của kiểu bài và đề cương đã lập để chỉnh sửa, hoàn thiện trên các mặt chủ yếu sau:

- Sự tường minh của lí do chọn đề tài

- Sự nhất quán trong cách nhìn nhận, đánh giá vấn đề

- Sự khách quan, chặt chẽ trong lập luận

- Sự tinh gọn và đầy đủ của các cứ liệu, bằng chứng

- Sự minh bạch trong việc dẫn nguồn tài liệu hay ghi chú xuất xứ của các ý kiến được trích dẫn

- Sự tuân thủ các quy tắc ngữ pháp và những quy định về chính tả, cách trình bày văn bản