Định hướng và hướng dẫn thảo luận về một vấn đề văn học có ý kiến khác nhau - Văn 10

- Nêu được vấn đề văn học có những ý kiến khác nhau. 

- Phân tích được ưu điểm và nhược điểm của những ý kiến khác nhau về vấn đề. 

- Trình bày được quan điểm của bản thân về vấn đề, làm rõ sự tương đồng và khác biệt giữa ý kiến của bản thân với các ý kiến đã có. 

- Tạo được sự đồng thuận tích cực giữa bản thân với những người tham gia thảo luận.

* Chuẩn bị nói

- Lựa chọn đề tài

Trước một tác phẩm truyện, sự đánh giá của người đọc về các khía cạnh nội dung hoặc hình thức nghệ thuật thường khác nhau. Vì thế, có thể nêu vấn đề từ các văn bản đọc trong bài học này. Có thể tham khảo một số vấn đề có những ý kiến khác nhau sau:

+ Truyện ngắn không có cốt truyện li kì, hấp dẫn có thể là một truyện hay được không?

+ Để hiểu đúng nhân vật Huấn Cao, có nhất thiết phải biết tường tận về Cao Bá Quát – một nhân vật lịch sử được Nguyễn Tuân chọn làm nguyên mẫu?

+ Quản ngục trong Chữ người tử tù của Nguyễn Tuân có thực sự là một người quyền uy, tự do?

* Tìm ý và sắp xếp ý

+ Trước một vấn đề văn học có những ý kiến khác nhau, phải tự xác định cho mình một cách hiểu, cách lí giải.

+ Muốn tạo ra tiếng nói chung qua cuộc thảo luận, mỗi người nói cần nêu được các ý xác đáng, thuyết phục, có lí lẽ sắc bén và bằng chứng tiêu biểu 

+Để tìm ý, cần tự đặt ra các câu hỏi, chẳng hạn: Bản chất vấn đề là gì?  Đâu là chỗ gây ra những cách hiểu khác nhau? Có những cách lí giải khác nhau như thế nào về vấn đề này.

-Xác định từ ngữ then chốt

+ Để thảo luận về vấn đề văn học có những ý kiến khác nhau, có thể sử dụng một số từ ngữ sau: mặc dù,… nhưng…; về vấn đề này, theo ý tôi,…

+ Chuẩn bị nghe:

Tìm hiểu các thông tin cần thiết xung quanh vấn đề nêu ra để thảo luận

Ghi vắn tắt ý kiến của bản thân về vấn đề thảo luận

Sẵn sàng tham gia thảo luận để cùng đi đến cách hiểu thoả đáng về vấn đề

* Người nói

- Nêu sự hướng ứng đối với đề tài của cuộc thảo luận

- Tóm tắt và đánh giá các ý kiến đã có về vấn đề; nêu cách nhìn nhận riêng của mình và làm rõ căn cứ của cách nhìn nhận đó

- Tóm tắt lại ý kiến của bản thân, nêu những điểm cần được đồng thuận, nhấn mạnh sự bổ ích của cuộc thảo luận,…

* Người nghe

- Nghe trên tinh thần sẵn sàng đưa ra ý kiến hồi đáp của mình để thúc đẩy cuộc thảo luận đạt kết quả tích cực

- Ghi vắn tắt những điểm cần tranh luận với người nói

* Tìm ý và sắp xếp ý

1 Tìm ý

Bài nói cần có các ý sau: 

• Giới thiệu về truyện ngắn “Chữ người tử tù” (Nguyễn Tuân)
• Giới thiệu nhân vật Huấn Cao và nguyên mẫu Cao Bá Quát.
• Trình bày một số quan điểm khác nhau về nhận định này.
• Trình bày quan điểm của bản thân và đưa ra một số lí lẽ, dẫn chứng trong tác phẩm.

2 Dàn ý

Mở bài:

Giới thiệu vấn đề cần nghị luận: Trình bày ý kiến về nhận định “Truyện ngắn không có cốt truyện li kì, hấp dẫn không phải là một truyện hay”.

Thân bài:

Giải thích

• “cốt truyện”, “truyện không có cốt truyện”
• Sẽ ra sao nếu “truyện không có cốt truyện”
• Chứng minh, bàn luận thông qua truyện “Dưới bóng hoàng lan” – Thạch Lam.

Kết bài:

Khái quát lại vấn đề.

* Xác định từ ngữ then chốt

Có thể sử dụng các cụm từ phù hợp với kiểu bài nói này như: xoay quanh vấn đề này, có rất nhiều cách hiểu; về vấn đề này, theo ý tôi; từ góc nhìn khác, ta có thể thấy; có thể khẳng định rằng…