Khi đọc bài thơ lục bát, các em cần chú ý: Bài thơ có được chia khổ không? Gồm bao nhiêu khổ? Mỗi khổ có bao nhiêu dòng? Vần trong bài thơ được gieo như thế nào? Các dòng thơ được ngắt nhịp ra sao?
Đọc lại bài thơ, đêm số chữ và xem cách ngắt nhịp, gieo vần trong bài.
Cách 1
- Bài thơ được chia làm 6 khổ:
+ Khổ 1: 2 dòng
+ Khổ 2,3,4: 4 dòng
+ Khổ 5: 2 dòng
+ Khổ 6: 4 dòng
- Cách gieo vần:
+ Ở khổ 2 dòng: chữ thứ 6 của dòng đầu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng sau (sa - qua, mầu - dầu)
+ Ở khổ 4 dòng:
+ Chữ thứ 6 của dòng 6 câu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng 8 câu (dàng - vàng, tròn - còn, đời - trời - mòn -còn, thu -mù,...)
+ Chữ thứ 8 của dòng 8 câu sẽ vần với chữ thứ 6 dòng 6 câu (ngon - tròn, con - non, cây - đầy,...)
- Cách ngắt nhịp: Các em có thể ngắt theo nhịp 4/2, 4/4
Cách 2- Khi đọc bài thơ lục bát:
+ Bài thơ được chia thành 6 khổ thơ. Số dòng thơ:
- Khổ 1, 5: Hai dòng thơ.
- Khổ 2, 3, 4, 6: Bốn dòng thơ.
+ Cách gieo vần trong bài thơ: Tiếng thứ sáu của dòng lục gieo vần xuống tiếng thứ sáu của dòng bát, tiếng thứ tám của dòng bát gieo vần xuống tiếng thứ sau của dòng lục tiếp theo. (sa – qua; màng – dàng – vàng; ngon – tròn – còn; nôi – đời – Trời; con – mòn – còn; ru – thu – mù; cây – đầy – ngày; nhau – mầu – dầu; thôi – bồi – ngồi; khâu – đau – câu)
+ Các dòng ngắt nhịp chẵn 4/2 hoặc 4/4.
Cách 3- Bài thơ có được chia khổ. Gồm 6 khổ. Khổ 1 và khổ 5 có 2 dòng, các khổ còn lại có 4 dòng.
- Vần:
- Khổ có 2 dòng thơ: chữ thứ 6 của câu đầu sẽ vần với chữ thứ 6 câu sau (sa - qua, mầu- dầu...)
- Khổ có 4 dòng thơ: Tiếng thứ 6 của câu 6 vần với tiếng thứ 6 của câu 8, tiếng thứ 8 của câu 8 vần với tiếng thứ 6 của câu 6 tiếp theo. (Ví dụ trong khổ 2 có các vần là dang - vàng, ngon - tròn, tròn - còn...)
- Các dòng thơ được ngắt nhịp: 4/2 hoặc 4/4.
Các bài tập cùng chuyên đề
Bài thơ À ơi tay mẹ viết về ai và về điều gì?
Bài thơ À ơi tay mẹ sử dụng các biện pháp nghệ thuật nào? Từ ngữ trong bài thơ có gì độc đáo? Việc sử dụng các từ ngữ và biện pháp nghệ thuật đó đem lại tác dụng ra sao?
Ai là người đang bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ trong bài thơ À ơi tay mẹ? Người đó bày tỏ cảm xúc, tình cảm, suy nghĩ gì?
Đọc trước văn bản À ơi tay mẹ; tìm hiểu thêm về tác giả Bình Nguyên.
Em đã lần nào nghe bà hoặc mẹ ru chưa? Hãy chia sẻ cảm nhận của em về lời ru ấy.
Nhan đề và tranh minh họa văn bản À ơi tay mẹ gợi cho em cảm nhận gì?
Chú ý các biện pháp tu từ, cách gieo vần và ngắt nhịp trong bài thơ À ơi tay mẹ.
Hãy chú ý các “phép nhiệm mầu" từ tay mẹ thể hiện trong các khổ thơ À ơi tay mẹ như thế nào.
Những từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần trong bài thơ À ơi tay mẹ?
Những từ ngữ nào được lặp lại nhiều lần trong bài thơ À ơi tay mẹ?
Tìm hình ảnh, chỉ tiết thể hiện “phép nhiệm mầu” của bàn tay mẹ trong bài thơ À ơi tay mẹ. Những dòng thơ nào nói lên đức hi sinh của người mẹ?
Em nhỏ trong bài thơ À ơi tay mẹ được gọi bằng những từ ngữ nào? Cách gọi đó nói lên điều gì về tình cảm mẹ dành cho con?
Trong bài thơ À ơi tay mẹ, cụm từ “à ơi” được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
Đọc văn bản À ơi tay mẹ, có chi tiết: “Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi”. Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
Hình ảnh “bàn tay mẹ” trong bài thơ À ơi tay mẹ tượng trưng cho điều gì?
Em thích khổ thơ nào nhất trong bài thơ À ơi tay mẹ? Vì sao?
Hãy chỉ ra các tiếng được gieo vần với nhau trong khổ thơ sau. Vần nào là vần chân? Vần nào là vần lưng?
Vẫn bàn tay mẹ dịu dàng
À ơi này cái trăng vàng ngủ ngon
À ơi này cái trăng tròn
À ơi này cái trăng còn nằm nôi ...
Chỉ ra cách ngắt nhịp phù hợp của khổ thơ sau đây:
Bàn tay mẹ chắn mưa sa
Bàn tay mẹ chặn bão qua mùa màng.
Trong bài thơ À ơi tay mẹ, cụm từ “à ơi" được lặp lại nhiều lần. Hãy phân tích tác dụng của sự lặp lại ấy.
“Bàn tay mang phép nhiệm mầu / Chắt chiu từ những dãi dầu đấy thôi.” Em có đồng ý với tác giả không? Vì sao?
Hình ảnh “bàn tay mẹ" trong bài thơ À ơi tay mẹ tượng trưng cho điều gì?
Hãy thiết kế một tấm bưu thiếp và ghi những lời em muốn dành tặng mẹ sau khi học xong bài thơ À ơi tay mẹ.
Đọc bài thơ Tóc của mẹ tôi (Phan Thị Thanh Nhàn), chỉ ra những điểm giống nhau giữa bài thơ này và bài thơ À ơi tay mẹ (Bình Nguyên).
TÓC CỦA MẸ TÔI
Mẹ tôi hong tóc buổi chiều
Quay quay bụi nước bay theo gió đồng
Tóc dài mẹ xoã sau lưng
Bao nhiêu sợi bạc chen cùng sợi đen.
Tóc sâu của mẹ, tôi tìm
Ngón tay lần giữa ẩm mềm yêu thương
Bao nhiêu sợi bạc màu sương
Bấy nhiêu lần mẹ lo buồn vì tôi.
Con ngoan rồi đấy mẹ ơi
Ước gì tóc mẹ bạc rồi lại xanh.
(Phan Thị Thanh Nhàn, Con muốn mặc áo đỏ đi chơi, NXB Kim Đồng, Hà Nội, 2016)
