Bài 4: Bảo vệ cái đúng, cái tốt SGK Đạo đức 5 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời Câu hỏi trang 25 Khởi động SGK Đạo đức 5

Em hãy kể về một việc làm đúng, tốt của các bạn trong lớp, trường mà em đã chứng kiến. Theo em, chúng ta cần ứng xử như thế nào với những việc làm đó?

Phương pháp giải:

Chia sẻ về việc làm đúng, tốt và cách ứng xử.

Lời giải chi tiết:

Em đã chứng kiến bạn Hải (học sinh cùng lớp em) giúp một cụ già băng qua đường. Theo em, việc đó rất đáng để biểu dương, khích lệ, làm tấm gương cho các bạn trong lớp noi theo.

Khám phá 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 25 Khám phá SGK Đạo đức 5

Quan sát tranh và thực hiện yêu cầu:

- Hãy chỉ ra những cái đúng, cái tốt cần bảo vệ trong những tranh trên.

 - Em hãy kể thêm những cái đúng, cái tốt cần bảo vệ khác mà em biết.

Phương pháp giải:

Quan sát kĩ tranh để thực hiện yêu cầu.

Lời giải chi tiết:

- Những cái đúng, cái tốt:

 + Tranh 1: Bạn nữ không cho bạn mình chép bài, khuyên bạn nên cố gắng làm bài.

 + Tranh 2: Chị gái khuyên em trai nên đội mũ bảo hiểm khi đi xe máy, dù là đi gần hay xa.

 + Tranh 3: Dù sắp muộn giờ học nhưng Lan vẫn giúp cụ già qua đường, bạn nam gần đấy cũng ủng hộ hành động của Lan.

 + Tranh 4: Anh trai khuyên em nên thu dọn bát đũa sau khi ăn cơm, còn anh trai sẽ nhận phần rửa bát.

 - Một vài cái đúng, cái tốt cần bảo vệ mà em biết:

 + Nam ngồi công viên ăn bánh mì, khi ăn xong, bạn không vứt rác ngay ở ghế đá mà cầm theo, tìm thùng rác để vứt.

 + Chị gái nhường đồ chơi cho em bé, dỗ dành, chăm sóc em.

Khám phá 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 26 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc câu chuyện “Bảo vệ như thế là rất tốt” và trả lời câu hỏi:

 - Cái đúng, cái tốt cần phải bảo vệ trong câu chuyện trên là gì? Lời nói của Bác thể hiện điều gì?

 - Theo em, vì sao chúng ta cần bảo vệ cái đúng, cái tốt.

Phương pháp giải:

Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Cái đúng, cái tốt cần bảo vệ trong truyện là: Anh chiến sĩ làm rất đúng nhiệm vụ, canh gác chặt chẽ. Dù có là Bác đi chăng nữa, vẫn phải trình đủ giấy tờ mới được vào.

 - Lời nói của Bác thể hiện đây là hành động đúng đắn. Bác rất tuyên dương hành động đó, và khuyến khích anh bộ đội nên làm như thế.

 - Chúng ta cần bảo vệ cái đúng, cái tốt vì:

 + Điều đó giúp chúng ta xây dựng được một xã hội tốt đẹp, mọi người sống hoà thuận và tôn trọng lẫn nhau.

 + Điều đó giúp bảo vệ quyền lợi và sự công bằng cho mọi người. Nếu chúng ta không bảo vệ cái đúng, cái tốt, người khác có thể bị tổn thương hoặc bị xâm phạm quyền lợi.

Khám phá 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 27 Khám phá SGK Đạo đức 5

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi:

- Trong các trường hợp trên, các bạn đã bảo vệ cái đúng, cái tốt như thế nào?

 - Theo em, có những cách nào để bảo vệ cái đúng, cái tốt?

Phương pháp giải:

Quan sát tranh và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Trong các trường hợp trên, các bạn đã bảo vệ cái đúng, cái tốt:

 + Tranh 1: Hưng nói với cô giáo chuyện bạn nam mặc áo vàng trêu các bạn nữ, khiến bạn nam bị phê bình. Tuy nhiên bạn nữ đã đứng ra bênh Hưng vì đây là điều đúng đắn nên làm

 + Tranh 2: Bạn nam mở vở ra chép bài trong lúc làm bài kiểm tra nên bị bạn nữ ngồi cạnh nhắc nhở

 + Tranh 3: Hai bạn học sinh đang ngăn cản tình trạng bắt nạt học đường

 + Tranh 4: Nhìn thấy bạn mình đang tưới cây một mình, hai bạn nữ rủ nhau qua làm cùng.

 - Theo em, có một số cách để bảo vệ cái đúng, cái tốt:

 + Cần phải có sự hiểu biết để phân biệt được cái đúng, cái tốt. Nên học tập, tìm hiểu thông tin từ những nguồn tin cậy.

 + Đứng lên để bảo vệ cái đúng, cái tốt, không nên thờ ơ vô cảm.

 + Lan toả những thông tin đúng đắn, nêu gương cho các bạn học tập.

Luyện tập 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 30 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em tán thành hay không tán thành với ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a. Bảo vệ cái đúng, cái tốt là những việc làm có ích cho người khác và xã hội.

b. Trẻ em chưa đủ khả năng để bảo vệ cái đúng, cái tốt.

c. Cần ủng hộ, đồng tình với những người thực hiện cái đúng, cái tốt

d. Không quan tâm đến cái đúng, cái tốt nếu điều đó không liên quan đến mình

e. Nếu không bảo vệ cái đúng, cái tốt thì cái sai, cái xấu sẽ lấn át

g. Bảo vệ cái đúng, cái tốt giúp đem lại cuộc sống an toàn, lành mạnh.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ ý kiến để đưa ra quan điểm cá nhân.

Lời giải chi tiết:

a. Em tán thành với ý kiến này. Bảo vệ cái đúng, cái tốt là những việc làm có ích cho người khác và xã hội. Khi chúng ta tuân thủ cái đúng, cái tốt, chúng ta góp phần xây dựng một xã hội tốt đẹp và mang lại lợi ích cho mọi người.

b. Em không tán thành với ý kiến này. Trẻ em cũng có khả năng bảo vệ cái đúng, cái tốt. Dù cho trẻ em còn nhỏ, họ có thể hiểu và tuân thủ các quy tắc và giá trị đúng đắn. Qua sự hướng dẫn và giáo dục, trẻ em có thể hình thành ý thức và trách nhiệm trong việc bảo vệ cái đúng, cái tốt.

c. Em tán thành với ý kiến này. Cần ủng hộ và đồng tình với những người thực hiện cái đúng, cái tốt. Sự đồng lòng và ủng hộ giúp tạo động lực và khích lệ cho những người làm việc tốt. Điều này còn khuyến khích người khác cũng tuân thủ và hành động theo đúng giá trị đó.

d. Em không tán thành với ý kiến này. Chúng ta không nên chỉ quan tâm đến cái đúng, cái tốt chỉ khi nó liên quan đến mình. Bảo vệ cái đúng, cái tốt là trách nhiệm của mỗi người và chúng ta nên quan tâm và hỗ trợ nhau trong việc đảm bảo sự công bằng và xây dựng một xã hội tốt hơn.

e. Em tán thành với ý kiến này. Nếu không bảo vệ cái đúng, cái tốt, thì cái sai, cái xấu có thể trở nên phổ biến và ảnh hưởng đến cuộc sống của mọi người. Bảo vệ cái đúng, cái tốt giúp duy trì sự công bằng và đảm bảo cuộc sống an toàn, lành mạnh cho cả cá nhân và xã hội.

g. Em tán thành với ý kiến này. Bảo vệ cái đúng, cái tốt giúp đem lại cuộc sống an toàn, lành mạnh. Khi chúng ta tuân thủ quy tắc và giá trị đúng đắn, chúng ta xây dựng một môi trường sống tốt hơn và giảm thiểu các rủi ro và nguy hiểm có thể xảy ra.

Luyện tập 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 28 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em lựa chọn cái nào để bảo vệ cái đúng, cái tốt? Vì sao?

a. Chỉ lên án những cái xấu có liên quan đến mình

b. Ủng hộ bạn khi làm theo những cái đúng, cái tốt

c. Bênh vực khi bạn làm theo cái đúng, cái tốt nhưng lại bị chê bai, chỉ trích

d. Không nói ra cái sai của bạn để tránh bị bạn giận

e. Noi gương và học tập theo những bạn thường xuyên làm việc tốt.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp và đưa ra lựa chọn của mình.

Lời giải chi tiết:

- Em lựa chọn b, c và e để bảo vệ cái đúng, cái tốt:

b. Bằng cách ủng hộ bạn bè và người thân khi họ tuân thủ và hành động theo cái đúng, cái tốt, chúng ta tạo ra một môi trường đáng tin cậy và khích lệ nhau tiếp tục thực hiện những việc có ích cho xã hội.

c. Bảo vệ bạn bè và người thân khi họ đang làm theo cái đúng, cái tốt là một hành động quan trọng. Khi chúng ta bênh vực và đứng về phía những người đúng, chúng ta giúp tạo ra sự công bằng và khích lệ người khác tuân thủ và hành động theo điều đúng đắn.

e, Bằng cách noi gương và học tập theo những người đã thường xuyên làm việc tốt, chúng ta có thể học hỏi từ những người có phẩm chất tốt và áp dụng những hành động đó vào cuộc sống của mình, từ đó bảo vệ cái đúng, cái tốt và góp phần xây dựng một xã hội tốt hơn.

Luyện tập 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 29 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Bạn nào biết bảo vệ hoặc chưa biết bảo vệ cái đúng, cái tốt? Vì sao?

a. Lớp Lan đi tham quan trang trại sinh thái. Thấy Lan cầm chiếc túi đựng vỏ bánh kẹo, Bình nói: “Sao bạn không vứt luôn ở gốc cây đi”. Lan trả lời “Lát nữa đến chỗ có thùng rác, tớ sẽ vứt”. Thấy thế, Minh nói với Bình: “Lan làm như vậy là đúng rồi”.

b. Là lớp trưởng, Hoa luôn thẳng thắn phê bình các bạn đi học muộn khiến các bạn đó ghét Hoa. Ngân cảm thấy ái ngại cho Hoa nhưng không dám bênh vực bạn.

c. Nhìn thấy một người phụ nữ đang có ý định vứt rác xuống sông, Thắng liền nhờ chú bảo vệ gần đó đến can thiệp

d. Huy, Hoà và Thức cùng đi học. Trên đường đi, Huy dừng lại để kéo cành cây gãy vào lề đường. Thức cằn nhằn: “Hơi đâu mà cậu làm thế! Đi thôi! Muộn giờ học rồi đấy!”. Thấy vậy, Hoà nói: “Nếu để cành cây như vậy sẽ gây nguy hiểm cho người đi đường. Chúng mình cùng làm cho nhanh đi!”

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp để đưa ra quan điểm.

Lời giải chi tiết:

a. Minh biết bảo vệ cái đúng, cái tốt. Minh nhận thấy rằng Lan đang có ý định vứt vỏ bánh kẹo và đã nhắc nhở Lan để vứt nó vào thùng rác thay vì vứt bừa bãi. Minh đồng ý với hành động của Lan và nói với Bình rằng Lan làm đúng. Minh hiểu rằng việc đổ rác đúng nơi quy định là một hành động có ích cho môi trường và giữ gìn vệ sinh công cộng.

b. Ngân chưa biết bảo vệ cái đúng, cái tốt. Ngân cảm thấy ái ngại cho Hoa trong việc phê bình các bạn đi học muộn. Tuy nhiên, Ngân không dám bênh vực Hoa vì sợ bị bạn bè ghét. Điều này cho thấy Ngân chưa có đủ động lực và tự tin để bảo vệ cái đúng, cái tốt trong tình huống này.

c. Thắng biết bảo vệ cái đúng, cái tốt. Thắng nhìn thấy một người phụ nữ định vứt rác xuống sông và liền nhờ chú bảo vệ gần đó can thiệp. Hành động của Thắng cho thấy ý thức trong việc bảo vệ môi trường và ngăn chặn hành vi vứt rác bừa bãi, đồng thời đảm bảo sự trong sạch và an toàn của môi trường nước.

d. Hoà biết bảo vệ cái đúng, cái tốt. Khi Huy dừng lại để kéo cành cây gãy ra khỏi đường, Thức lên án và nói rằng điều đó chỉ làm mất thời gian và làm muộn giờ học. Tuy nhiên, Hoà nhận thấy rằng việc để cành cây gãy trên đường có thể gây nguy hiểm cho người đi qua, và anh ấy đề nghị cùng nhau làm cho nhanh.

Luyện tập 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 30 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Xử lí tình huống:

Xử lí tình huống

Tình huống 1: Tối nay có một trận bóng đá mà Tiến rất yêu thích. Trận bóng sắp bắt đầu, nhưng Tiến chưa ôn bài xong, Tiến rất phân vân

Nếu là Tiến, em sẽ làm gì

Tính huống 2: Hoa xin bố mẹ đi học đàn ghi ta vì rất thích bộ môn này. Tuy nhiên sau một thời gian luyện tập, cảm thấy không tiến bộ, các ngón tay bị đau nhức, nên Hoa rất chán nản và muốn bỏ học

Nếu là Hoa, em sẽ vượt qua khó khăn trên như thế nào?

Tình huống 3: Để chuẩn bị ngày hội thể thao của trường, thấy A Lử có năng khiếu thể thao nên cô giáo đề xuất em tham gia môn chạy. Tuy nhiên A Lử lại thích tham gia môn nhảy cao hơn. Bạn muốn bày tỏ nguyện vọng của mình, nhưng lại ngại ngùng mỗi khi giao tiếp với cô.

Nếu là A Lử, em sẽ vượt qua khó khăn trên như thế nào?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các tình huống để đưa ra cách xử lí.

Lời giải chi tiết:

a. Nếu em có mặt ở đó, em sẽ ủng hộ Dũng và đồng ý với quyết định của bạn ấy. Em sẽ thuyết phục Phong hiểu rằng việc chui qua hàng rào và hái ổi của người khác là một hành không đúng đắn. Khi đó, em hy vọng Phong sẽ thay đổi quan điểm và cùng Dũng ngăn chặn các bạn khác.

b. Nếu em chứng kiến các bạn chế giễu và trêu chọc Nhung vì sở thích tái chế, em sẽ bênh vực Nhung và đứng về phía bạn ấy. Em có thể nói lên rằng việc tái chế và chăm sóc môi trường là một hành vi đáng khâm phục và cần được khích lệ. Em có thể khuyến khích các bạn khác tham gia vào hoạt động tái chế và giải thích tầm quan trọng của việc bảo vệ môi trường.

c. Nếu là bạn của Nga và Hà, em sẽ lên tiếng và nói với Nga rằng việc trả lại tiền cho bà là một hành động đúng đắn và đạo đức.

Vận dụng 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 30 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Hãy viết về một việc em đã hoặc sẽ làm để bảo vệ cái đúng, cái tốt. Chia sẻ cảm xúc, suy nghĩ của em về việc đó.

Phương pháp giải:

Chia sẻ những việc làm của em và cảm xúc của em về việc đó.

Lời giải chi tiết:

- Một việc em đã làm để bảo vệ cái đúng, cái tốt là khi em thấy một nhóm bạn đang phân biệt đối xử và kỳ thị một người bạn mới trong lớp: Em đã nói chuyện với bạn đó nhiều hơn để giúp đỡ bạn những điều khó khăn. Em cảm thấy rất tức giận khi các bạn đối xử phân biệt như vậy.

Vận dụng 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 30 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy sưu tầm một tấm gương bảo vệ cái đúng, cái tốt trong cuộc sống và chia sẻ điều em học hỏi được từ tấm gương đó.

Phương pháp giải:

Chia sẻ về tấm gương bảo vệ cái đúng.

Lời giải chi tiết:

Đức là một người rất tận tụy và luôn đứng về phía cái đúng và công lý. Một lần, trong lớp học bị mất một chiếc bút chì, ai cũng nói là chính Nga lấy cắp. Tuy nhiên, Đức đã nhận ra rằng bạn đó bị hiểu lầm.

Thay vì im lặng và chấp nhận, Đức đã đứng ra chỉ ra rằng, chính mắt em đã thấy việc Nga vô tình để cặp sách lên bàn, không may cây bút chì rơi vào cặp sách của bạn ấy. Nhờ sự quyết tâm và công bằng của Đức, sự thật đã được phơi bày. Giáo viên đã rất hoan nghênh hành động của Đức.

Từ tấm gương này, em học được rằng việc bảo vệ cái đúng và cái tốt đòi hỏi sự quyết tâm, công bằng và sẵn lòng đứng lên để nói lên điều em tin là đúng.