Bài 2: Tôn trọng sự khác biệt của người khác SGK Đạo đức 5 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời Câu hỏi trang 13 Khởi động SGK Đạo đức 5

Tham gia trò chơi “Bạn ấy là ai?”

Em hãy mô tả nét riêng về ngoại hình, tính cách, sở thích,…của một bạn trong lớp để các bạn khác đoán xem đó là ai?

Phương pháp giải:

Mô tả nét riêng về ngoại hình tính cách để các bạn trong lớp đoán.

Lời giải chi tiết:

- Ngoại hình: Bạn nữ có mái tóc dài và màu đen. Bạn ấy thường để tóc xõa tự nhiên hoặc buộc cao gọn gàng.

- Tính cách: Bạn là một người hòa đồng và vui vẻ. Cô ấy luôn sẵn sàng giúp đỡ bạn bè và là người lắng nghe tốt. Bạn thường mang lại sự yên bình và sự thoải mái cho nhóm bạn bằng tính cách thân thiện và hài hước của mình.

- Sở thích: Bạn ấy thích hát, thường xuyên tham gia vào các chương trình văn nghệ của lớp và trường

Khám phá 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 13 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc các trường hợp dưới đây và thực hiện yêu cầu:

a, Thái có cơ thể mập mạp nên khi được các bạn gọi sân đá bóng, bạn sợ mình chạy không nhanh sẽ khiến đội bị thua. Thấy vậy, Minh động viên: “Đừng lo! Bạn có thể di chuyển không nhanh nhưng lại có khả năng tranh chấp bóng tốt hơn chúng tớ đấy!”.

b, Lớp Nga có một bạn bị khuyết tật ở chân, phải ngồi xe lăn nhưng điều đó không cản trở việc bạn hòa nhập với các bạn trong lớp. Các bạn cũng thường xuyên chơi đùa cùng nhau rất vui vẻ.

c, Trong chuyến du lịch ở vùng cao, Hoa chăm chú nhìn các bạn người dân tộc thiểu số và nói với mẹ: “Con thấy các bạn kia ăn mặc lạ lắm mẹ ạ!”. Nghe mẹ giải thích rằng mỗi dân tộc đều có nét đặc trưng riêng về trang phục, Hoa vui vẻ nói: “Con hiểu rồi ạ! Con đến làm quen và hỏi thêm về trang phục của các bạn, mẹ nhé!”.

d, Lớp 5A tổ chức Đại hội Chi đội. Thấy Huy băn khoăn không biết nên bầu cho bạn nam hay bạn nữ làm Chi đội trưởng, Luân gợi ý: “Nam hay nữ đều có thể làm Chi đội trưởng, miễn là bạn đó gương mẫu, tích cực với hoạt động của lớp”.

- Nêu biểu hiện tôn trọng sự khác biệt của người khác trong mỗi trường hợp trên.

- Kể thêm các biểu hiện tôn trọng sự khác biệt của người khác mà em biết.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ trường hợp và thực hiện câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

 a) Trong trường hợp này, Minh đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt của Thái bằng cách động viên và tìm điểm mạnh của Thái. Thay vì nhìn nhận sự mập mạp của Thái là một hạn chế, Minh đã nhìn thấy khả năng tranh chấp bóng của Thái và khích lệ bạn ấy.

b) Trong trường hợp này, các bạn trong lớp Nga đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt bằng cách chấp nhận bạn bị khuyết tật và không để điều này làm cản trở trong việc hoà nhập và chơi đùa cùng nhau. Họ đã tạo ra một môi trường vui vẻ và chào đón bạn đầy tình yêu thương.

c) Trong trường hợp này, Hoa đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt của người khác bằng cách chủ động học hỏi và hiểu về trang phục đặc trưng của người dân tộc thiểu số. Thay vì chỉ nhìn thấy sự lạ lẫm, Hoa đã thể hiện sự tò mò và sẵn sàng tìm hiểu thêm cũng như tạo mối quan hệ và kết nối với các bạn người dân tộc thiểu số.

d) Trong trường hợp này, Luân đã biểu hiện sự tôn trọng sự khác biệt của người khác bằng cách khuyến khích Huy không quan trọng giới tính mà tập trung vào phẩm chất và tính cách của người được bầu làm Chi đội trưởng. Luân đã nhấn mạnh rằng cả nam và nữ đều có thể đảm nhận vị trí này, miễn là họ là người gương mẫu và tích cực đóng góp cho hoạt động của lớp.

* Các biểu hiện tôn trọng sự khác biệt khác bao gồm:

- Lắng nghe chân thành và tôn trọng quan điểm của người khác.

- Không đánh giá, phê phán hoặc phân biệt đối xử dựa trên ngoại hình, khuyết tật, giới tính, dân tộc hay tôn giáo.

- Tạo cơ hội cho người khác tỏa sáng và phát triển theo cách riêng của họ.

- Đối xử công bằng và công tâm với tất cả mọi người, không thiên vị hay phân biệt đối xử.

- Tôn trọng và chấp nhận sự đa dạng và khác biệt trong xã hội.

Khám phá 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 15 Khám phá SGK Đạo đức 5

Đọc câu chuyện “Cây cọ nhí” và trả lời câu hỏi:

- Thái độ của các cây cọ khác đối với cọ nhí thể hiện điều gì?

- Vì sao các cây cọ khác lại cảm thấy hối hận?

- Nêu những lí do cần phải tôn trọng sự khác biệt giữa mọi người.

Phương pháp giải:

Đọc câu chuyện và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

- Thái độ của các cây cọ khác: coi thường cọ nhí vì thấy cọ nhí có kích thước nhỏ, nghĩ rằng cọ nhí không quan trọng, chỉ dùng để vẽ nét phụ.

- Các cây cọ khác hối hận vì nhận thấy rằng tuy cọ nhí nhỏ bé nhưng cũng có sứ mệnh của riêng mình, dùng để tô điểm những cánh hoa đỏ cho cành đào hoặc những vệt vân nhỏ trên thân đào,..

- Những lí do cần phải tôn trọng sự khác biệt giữa mọi người:

+ Vì ai cũng có những sứ mệnh của riêng mình.

+ Giúp chúng ta học hỏi và khám phá được nhiều hơn, mở rộng tầm hiểu biết.

Luyện tập 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 16 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Em tán thành hay không tán thành với các ý kiến nào dưới đây? Vì sao?

a. Sự khác biệt của mỗi người tạo nên sắc màu đa dạng cho cuộc sống.

b. Các bạn nữ không nên chơi cùng các bạn nam.

c. Chỉ nên chơi với những bạn có cùng hoàn cảnh với mình.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ ý kiến để đưa ra quan điểm cá nhân.

Lời giải chi tiết:

- Em tán thành với các ý kiến a, d. Em không tán thành với ý kiến b, c vì:

a. Sự khác biệt của mỗi người là điều tạo nên sắc màu đa dạng cho cuộc sống. Nhờ vào sự khác biệt về ý kiến, tri thức, kỹ năng và trải nghiệm, chúng ta có thể học hỏi và phát triển một cách toàn diện.

b. Chơi cùng với các bạn nam hay nữ không nên bị giới tính gò bó. Mỗi người, bất kể giới tính của họ, có quyền tự do chọn bạn bè và tham gia vào các hoạt động theo sở thích và sở trường của mình.

c. Chơi với những bạn có hoàn cảnh khác nhau là một cách để mở rộng tầm nhìn và hiểu biết của mình. Sự khác biệt về hoàn cảnh có thể mang lại cơ hội học hỏi và khám phá những trải nghiệm mới. Điều này giúp chúng ta trở nên thông cảm, đồng cảm và phát triển không chỉ cá nhân mà còn là cả cộng đồng xung quanh.

d. Mỗi dân tộc đều có những giá trị văn hóa đặc trưng cần được trân trọng và gìn giữ. Bằng cách trân trọng và gìn giữ giá trị văn hóa của mỗi dân tộc, chúng ta có thể bảo tồn và phát triển di sản văn hóa đa dạng trên thế giới. Đồng thời, việc hiểu và tôn trọng giá trị văn hóa của người khác giúp chúng ta xây dựng mối quan hệ tốt đẹp, thúc đẩy sự hòa hợp và tạo nên sự đoàn kết trong xã hội.

Luyện tập 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 16 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Nhận xét việc làm của các bạn trong những trường hợp dưới đây:

a. Mỗi lần bị các bạn trêu chọc vì có vóc dáng nhỏ bé, Tân đều được Phong đứng ra bênh vực, bảo vệ.

b. Vì Vân thích chơi đàn pi-a-nô nên bạn không ủng hộ em gái đăng kí học chơi nhạc cụ dân tộc

c. Nghỉ hè, Tú được bố mẹ cho về quê hương. Thấy các bạn trong xóm đá bóng trên mặt ruộng nhưng Tú vẫn vui vẻ tham gia cùng các bạn.

d. Vì mới từ nơi khác chuyển đến, lại nói giọng địa phương nên Linh ngại tiếp xúc và trò chuyện với các bạn trong lớp. Thấy vậy, Nga chủ động bắt chuyện với Linh để bạn tự tin hơn.

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp và nhận xét việc làm.

Lời giải chi tiết:

a. Việc Phong đứng ra bênh vực và bảo vệ Tân khi bị trêu chọc vì vóc dáng nhỏ bé là một hành động đáng khen ngợi và chứng tỏ lòng hỗ trợ và tôn trọng của Phong đối với bạn. Điều này giúp Tân cảm thấy được tin tưởng và có sự đồng hành trong môi trường bạn bè.

b. Việc không ủng hộ Vân đăng kí học chơi nhạc cụ dân tộc vì sở thích chơi đàn pi-a-nô là một hành động không nên. Hỗ trợ và khích lệ sự đam mê và sở thích của người khác là một cách tôn trọng và khuyến khích sự phát triển cá nhân.

c. Việc Tú vui vẻ tham gia bóng đá cùng các bạn trong xóm khi được về quê hương là một hành động tích cực và thể hiện tinh thần hòa nhập và sẵn sàng tham gia vào hoạt động của cộng đồng. Điều này giúp tạo ra mối quan hệ tốt đẹp với các bạn trong xóm và góp phần xây dựng một môi trường xã hội đoàn kết.

d. Việc Nga chủ động bắt chuyện và khích lệ Linh để bạn tự tin hơn trong việc tiếp xúc và trò chuyện với các bạn trong lớp là một hành động đáng khen ngợi và thể hiện tinh thần hỗ trợ và tôn trọng đối với sự khác biệt và sự thích nghi của Linh. Điều này giúp Linh cảm thấy được chấp nhận và tạo ra một môi trường học tập và giao tiếp tích cực.

Luyện tập 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 17 Luyện tập SGK Đạo đức 5

Đưa ra lời khuyên cho bạn.

a. Mai đang chơi với một nhóm bạn thì thấy Hà đi qua. Mai định rủ Hà vào chơi cùng thì một bạn trong nhóm nói: “Chơi với Hà làm gì! Bạn ấy điệu lắm!”.

b. Cùng là thành viên trong đội văn nghệ của trường, Hương chia sẻ với Lan: “Tớ mong sau này sẽ trở thành nghệ nhân quan họ như bà của tớ”. Lan tỏ vẻ chê bai:”Cậu buồn cười thật! Lẽ ra phải mơ ước thành ca sĩ nổi tiếng chứ!”

c. Cuối tuần, hai chị em Na được mẹ đưa đi mua quần áo mới. Thấy em định chọn chiếc áo màu hồng, Na cằn nhằn: “Sao em có thể thích cái màu này được nhỉ!”.

Em sẽ khuyên Na điều gì? Vì sao?

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các trường hợp để đưa ra lời khuyên.

Lời giải chi tiết:

a. Nếu là Mai, em có thể nói với bạn trong nhóm rằng: "Mỗi người đều có những đặc điểm và sở thích riêng. Chơi cùng Hà không có gì sai cả. Hãy tôn trọng sự khác biệt và cho mọi người cơ hội tham gia và kết bạn."

b. Em có thể khuyên Lan rằng: "Mỗi người có ước mơ và sở thích khác nhau. Hương mong muốn trở thành nghệ nhân quan họ là điều đáng tôn trọng. Hãy khích lệ và ủng hộ nhau trong những ước mơ và sở thích riêng của mỗi người."

c. Em có thể khuyên Na rằng: "Mỗi người có màu sắc yêu thích riêng. Em nên tôn trọng sở thích của em và cũng như sở thích của người khác. Không cần phê phán hoặc chê trách sở thích của người khác."

Luyện tập 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 18 Luyện tập SGK Đạo đức 5

 Xử lí tình huống:

Phương pháp giải:

Đọc kĩ các tình huống để đưa ra hướng xử lí.

Lời giải chi tiết:

a. Nếu là Thái, em có thể thử đề nghị một giải pháp tương đồng có lợi cho cả hai. Thái có thể đề xuất lịch trình linh hoạt, chẳng hạn chơi cờ vua với anh trai sau một khoảng thời gian nhất định và sau đó tham gia đá cầu cùng Ba và các bạn trong xóm. Bằng cách này, cả Thái và Ba đều có thể thỏa mãn sở thích của mình mà không phải bỏ lỡ hoặc xung đột với nhau.

b. Nếu là Thắng, em có thể dùng sự nhạy bén và tình cảm để tạo ra một môi trường thoải mái và chấp nhận cho các bạn trong trung tâm nuôi dạy trẻ khuyết tật. Thắng có thể khám phá sở thích và sở trường của từng bạn và tìm cách tạo cầu nối qua việc chia sẻ chung về những điều mà các bạn đó đam mê hoặc quan tâm. Thắng cũng có thể thể hiện sự đồng cảm và tôn trọng đối với sự khác biệt của các bạn bằng cách lắng nghe và hỗ trợ khi cần thiết.

c. Nếu là An, em có thể cố gắng hiểu quan điểm và lo lắng của anh trai và trò chuyện chân thành với anh. An có thể chia sẻ những trải nghiệm tích cực của mình khi tương tác với các bạn người nước ngoài và nhấn mạnh rằng sự đa dạng trong môi trường sống là điều đáng hoan nghênh và cần được khám phá.

Vận dụng 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 18 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy viết, vẽ, làm video, tranh kí hoạ,…về chủ đề “Tôi khác biệt” để giới thiệu về những điểm đặc biệt của bản thân mình với các bạn.

Phương pháp giải:

Chọn cách thể hiện về chủ đề “Tôi khác biệt” để giới thiệu.

Lời giải chi tiết:

Vận dụng 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 18 Vận dụng SGK Đạo đức 5

Em hãy chia sẻ cảm nhận của mình về sự khác biệt của các bạn trong lớp.

Phương pháp giải:

Chia sẻ cảm nhận về sự khác biệt của các bạn trong lớp.

Lời giải chi tiết:

Đầu tiên, sự khác biệt về ngoại hình của các bạn là điều thể hiện rõ nhất. Mỗi người có một diện mạo và cấu trúc khuôn mặt khác nhau, những đặc điểm đó làm nổi bật cá nhân mỗi người. Nhìn xung quanh lớp, tôi thấy có các bạn có màu da khác nhau, có các bạn có kiểu tóc độc đáo, và có các bạn có vẻ ngoài cá tính.

Tiếp theo, sự khác biệt về sở thích và tài năng cũng là điều làm lớp trở nên thú vị hơn. Mỗi bạn trong lớp có những sở thích riêng, từ âm nhạc, thể thao, nghệ thuật, khoa học, v.v. Điều này tạo ra một môi trường học tập và trao đổi kiến thức rất phong phú. Tôi có thể học hỏi từ bạn có sở thích âm nhạc và khám phá các bài hát mới, hoặc tìm hiểu về môn thể thao mà bạn khác đang nắm vững. Sự khác biệt về tài năng cũng là một nguồn cảm hứng lớn, vì tôi thấy mỗi người đều có điểm mạnh riêng, và chúng ta có thể hỗ trợ và khuyến khích nhau để phát triển tốt hơn.