Từ điển môn Văn lớp 9 Thơ song thất lục bát - Từ điển môn Văn 9

So sánh thơ song thất lục bát và thơ lục bát - Văn 9

1. Thơ song thất lục bát là gì?

Thơ song thất lục bát là thể thơ gồm cặp song thất (bảy tiếng) và cặp lục bát (sáu – tám tiếng) luân phiên kế tiếp nhau trong toàn bài.

2. Sự khác biệt giữa thơ song thất lục bát và thơ lục bát

Phương diện so sánh

Thơ lục bát

Thơ song thất lục bát

Số chữ, dòng chữ

Một cặp lục bát gồm một dòng lục và một dòng bát.

Mỗi khổ thơ bốn dòng được cấu trúc bằng hai dòng thất kết nối với hai dòng lục bát.

Vần

Tiếng thứ sáu của dòng lục vần với tiếng thứ sáu của dòng bát kế nó, tiếng thứ tám của dòng bát vần với tiếng thứ sáu của dòng lục tiếp theo.

Hiệp vần ở mỗi cặp, cặp song thất có vần trắc, cặp lục bát có vần bằng; giữa cặp song thất và cặp lục bát có vần liền.

Nhịp

Thường ngắt nhịp chẵn, ví dụ: 2/2/2, 2/4/2,…

Thường ngắt nhịp 3/4 ở hai dòng thất, 2/2/2 và 2/2/2/2 ở cặp lục bát

Hài thanh

Các tiếng ở vị trí 1, 3, 5, 7 có thể phối thanh tự do. Riêng các tiếng ở vị trí 2, 4, 6, 8 phải tuân thủ chặt chẽ theo quy định: Tiếng thứ hai là thanh bằng; tiếng thứ tư là thanh trắc; riêng trong dòng bát, nếu tiếng thứ sáu là thanh bằng (ngang) thì tiếng thứ tám phải là thanh bằng (huyền) và ngược lại.

Cặp song thất lấy tiếng ở vị trí thứ ba làm chuẩn, có thể có thanh bằng hoặc thanh trắc nhưng không bắt buộc. Cặp lục bát thì sự đối xứng bằng - trắc chặt chẽ hơn (giống như thơ lục bát).

3. Một số tác phẩm tiêu biểu của thơ song thất lục bát

- Chinh phụ ngâm (Đoàn Thị Điểm)

- Ai tư vãn (Lê Ngọc Hân)

- Văn tế thập loại chúng sinh (Nguyễn Du)

- Cung oán ngâm khúc (Nguyễn Gia Thiều)

- Khóc Dương Khuê (Nguyễn Khuyến)

- Hải Ngoại huyết thư (Phan Bội Châu)

….