Truyện - Từ điển môn Văn 6 1. Truyện là gì?
Truyện là một loại tác phẩm văn học, sử dụng phương thức kể chuyện, bao gồm các yếu tố chính như: cốt truyện, bối cảnh, nhân vật,...
2. Khái niệm nhân vật văn học
Nhân vật là đối tượng (thần tiên, ma quỷ, con vật, đồ vật,…) có hình dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ, cảm xúc, suy nghĩ,… được nhà văn khắc hoạ trong tác phẩm.
3. Nhân vật và tính cách nhân vật trong truyện
Tính cánh nhân vật là những đặc điểm riêng tương đối ổn định của nhân vật, được bộc lộ qua mọi hành động, cách ứng xử, cảm xúc, suy nghĩ,… Tính cách nhân vật còn được thể hiện qua các mối quan hệ, qua lời kể và suy nghĩ của nhân vật khác.
Ví dụ: Nhân vật Võ Tòng trong văn bản Người đàn ông cô độc giữa rừng (trích Đất rừng phương Nam – Đoàn Giỏi) không chỉ được mô tả, thể hiện qua ngoại hình, ngôn ngữ, hành dộng, suy nghĩ của nhân vật này mà còn được hiện lên qua lời của người kể chuyện xưng “tôi” và lời của các nhân vật khác trong truyện.
4. Ngôi kể, tác dụng của việc thay đổi ngôi kể
Trong truyện, ngôi kể có thể được tác giả thay đổi để nội dung phong phú hơn và cách kể linh hoạt hơn.
Ví dụ: Phần mở đầu đoạn trích Người đàn ông cô độc giữa rừng được kể theo lời cậu bé An (ngôi thứ nhất, xưng “tôi”), kể lại những gì cậu bé đã chứng kiến khi gặp chú Võ Tòng ở căn lều giữa rừng U Minh. Nhưng khi muốn nói về cuộc đời trước đây của Võ Tòng thì tác giả không thể kể theo lời cậu bé An được nữa mà phải chuyển sang kể theo ngôi thứ ba, bắt đầu bằng câu: “Không ai biết tên thật của gã là gì.”. Đến phần cuối đoạn trích, tác giả lại chuyển về kể theo ngôi thứ nhất: “Chú Võ Tòng vẫn ngồi đó, đối diện với tía nuôi tôi, bên bếp lửa.”.
5. Các tác phẩm tiêu biểu
- “Chí Phèo”, “Lão Hạc”, “Đời thừa”, “Vợ nhặt”, “Sống mòn” của Nam Cao
- “Gió lạnh đầu mùa”, “Hai đứa trẻ” của Thạch Lam
- “Chiếc thuyền ngoài xa”, “Bến quê”, “Vàng lửa” của Nguyễn Minh Châu
- “Một chuyện đùa”, “Dế mèn phiêu lưu ký” của Tô Hoài
- “Số đỏ” của Vũ Trọng Phụng
…
