Giải Mục III. Đô thị hóa ở các nước đang phát triển - Chuyên đề Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo

Câu 1

Trả lời câu hỏi trang 18 Chuyên đề Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo

Dựa vào hình 1, hình 3, bảng 5, bảng 6, thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy: 

- Phân tích đặc điểm đô thị hóa ở các nước đang phát triển. 

- Xác định vị trí một số siêu đô thị của các nước đang phát triển trên bản đồ.

Lời giải chi tiết:

* Đặc điểm đô thị hóa ở các nước đang phát triển

- Lịch sử đô thị hóa

+ Quá trình đô thị hóa ở các nước đang phát triển diễn ra muộn và gắn liền với sự bùng nổ dân số.

+ Ở một số nước, quá trình Công nghiệp hóa cũng góp phần đẩy nhanh quá trình đô thị hóa.

+ Một số đô thị có quy mô dân số lớn là Thượng Hải (Trung Quốc), Mê-hi-cô Xi-ti (Mê-hi-cô), Mum-bai (Ấn Độ),…

- Tỉ lệ dân thành thị

+ Ở các nước đang phát triển, tỉ lệ dân thành thị tăng nhanh nhưng vẫn còn thấp. 

+ Nguyên nhân do sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế và quá trình CNH ở phần lớn các nước còn chậm, sản xuất nông nghiệp vẫn là ngành kinh tế chủ đạo của nhiều quốc gia.

+ Bên cạnh một số quốc gia có tỉ lệ dân thành thị cao, còn nhiều quốc gia có tỉ lệ dân thành thị rất thấp.

- Quy mô đô thị

+ Có nhiều cách phân loại quy mô đô thị. Mỗi nước có sự phân loại khác nhau tùy theo đặc điểm phát triển riêng.

+ Ở nước ta hiện nay, dựa trên quy mô về dân số, quy mô đô thị được phân loại (Đô thị loại đặc biệt, loại I, II, III, IV, V).

+ Nhìn chung, số lượng và quy mô đô thị ở các nước đang phát triển tăng nhanh.

+ Các nước đang phát triển có nhiều siêu đô thị hơn các nước phát triển. Năm 2020, có đến 28/34 siêu đô thị trên thế giới ở các nước đang phát triển.

- Chức năng đô thị

+ Các đô thị có quy mô lớn thường gắn với chức năng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hóa,... của quốc gia và khu vực. 

+ Một số đô thị có tầm ảnh hưởng lớn như Hồng Kông, Thượng Hải, Bắc Kinh,…

- Lối sống đô thị

+ Lối sống đô thị ngày càng phổ biến rộng rãi và có ảnh hưởng đến lối sống của dân cư nông thôn về nhiều mặt. 

+ Vẫn còn sự chênh lệch lớn giữa lối sống của dân cư thành thị và dân cư nông thôn. 

* Vị trí một số siêu đô thị của các nước đang phát triển trên bản đồ

Câu 2

Trả lời câu hỏi trang 21 Chuyên đề Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo

Dựa vào bảng 7, bảng 8, thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy nhận xét và giải thích xu hướng đô thị hóa ở các nước đang phát triển.

Lời giải chi tiết:

- Số dân thành thị và tỉ lệ dân thành thị vẫn tiếp tục gia tăng

+ Số dân thành thị và tỉ lệ dân thành thị ở các nước đang phát triển tiếp tục tăng nhưng tốc độ chậm lại.

+ Tốc độ gia tăng dân số thành thị ở các nước đang phát triển có xu hướng chậm lại.

+ Giải thích: Do mức gia tăng dân số tự nhiên ở nhiều thành phố còn cao, dân cư nông thôn vẫn tiếp tục nhập cư vào các thành phố.

- Số lượng các đô thị lớn và rất lớn vẫn tiếp tục tăng nhanh

+ Số lượng các đô thị lớn và rất lớn vẫn tiếp tục tăng nhanh.

+ Giải thích: Do nhiều quốc gia đang phát triển tiếp tục thực hiện quá trình công nghiệp hóa, kinh tế ở các đô thị tiếp tục phát triển nhanh,...

- Phát triển các đô thị vệ tinh quanh đô thị lớn, phát triển các đô thị có quy mô trung bình và nhỏ

+ Dần chuyển hướng sang hình thành các đô thị vệ tinh, đô thị có quy mô dân số trung bình và nhỏ.

+ Giải thích: Do sự phát triển các đô thị lớn và rất lớn gây sức ép trong việc giải quyết các vấn đề xã hội, môi trường. 

- Phát triển đô thị theo hướng bền vững

+ Các đô thị phát triển theo hướng bền vững, như đô thị sinh thái, đô thị xanh,...

+ Các thành phố có vai trò quan trọng trong bảo vệ môi trường và ứng phó với biến đổi khí hậu,...

+ Giải thích: Tại nhiều quốc gia đang phát triển, môi trường đô thị bị ô nhiễm do dân cư ngày càng đông đúc và các chất thải từ các hoạt động kinh tế, nhất là sản xuất công nghiệp ngày càng nhiều. 

Câu 3

Trả lời câu hỏi trang 23 Chuyên đề Địa Lí 10 Chân trời sáng tạo

Dựa vào thông tin trong bài và hiểu biết của bản thân, em hãy phân tích tác động tích cực và tiêu cực của quá trình đô thị hóa đến dân số, kinh tế, xã hội và môi trường ở các nước đang phát triển.

Lời giải chi tiết:

* Tác động tích cực 

- Tác động đến dân số

+ Ở các thành phố, quá trình đô thị hóa góp phần làm thay đổi quá trình sinh, tử.

+ Thay đổi cơ cấu dân số theo hướng gia tăng số dân trong độ tuổi lao động,…

- Tác động đến kinh tế

+ Góp phần đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế và chuyển dịch cơ cấu kinh tế.

+ Các đô thị là thị trường tiêu thụ sản phẩm hàng hóa lớn và đa dạng nên thúc đẩy sự phát triển của các ngành kinh tế.

+ Tăng cường thu hút vốn đầu tư trong nước và quốc tế.

+ Các đô thị sản xuất ra khối lượng hàng hóa lớn phục vụ trong nước và xuất khẩu.

+ Các đô thị thúc đẩy sự phát triển kinh tế của các khu vực lân cận và cả nước.

- Tác động đến lĩnh vực xã hội

+ Tạo việc làm, nâng cao thu nhập cho người lao động.

+ Nâng cao chất lượng nguồn lao động và năng suất lao động.

+ Nâng cao đời sống của người dân thành thị.

+ Phổ biến lối sống tích cực ở thành thị vào dân cư nông thôn.

- Tác động đến môi trường: Góp phần tạo cảnh quan, môi trường ngày càng văn minh, hiện đại.

b. Tác động tiêu cực

- Tác động đến dân số: Tuổi kết hôn ở đô thị thường muộn hơn ở vùng nông thôn.

- Tác động đến kinh tế - xã hội

+ Làm tăng sự chênh lệch trong phát triển kinh tế giữa thành thị và nông thôn.

+ Tăng tỉ lệ thất nghiệp, thiếu việc làm ở đô thị; suy giảm nguồn lao động ở nông thôn.

+ Gia tăng đáng kể sự phân hóa giàu nghèo giữa thành thị và nông thôn.

+ Gây sức ép lên vấn đề nhà ở và làm nảy sinh nhiều vấn đề về an ninh, trật tự xã hội,... 

- Tác động đến môi trường

+ Làm gia tăng các tác động tiêu cực đến tài nguyên và môi trường khu vực đô thị.

+ Làm sự suy giảm lớp phủ thực vật và đa dạng sinh học; tăng ô nhiễm không khí,...