Bài 5. Hệ quả địa lí các chuyển động của Trái Đất SGK Địa lí 10 Kết nối tri thức

? mục 1

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 17 SGK Địa lí 10

Dựa vào hình 5.1 và kiến thức đã học, hãy trình bày chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất (chiều tự quay, độ nghiêng của trục, chu kì tự quay,…).

Hình 5.1. Chuyển động tự quay và hiện tượng ngày đêm trên Trái Đất

Phương pháp giải:

? mục 2

Trả lời câu hỏi mục 2 trang 19 SGK Địa lí 10

Dựa vào hình 5.3 và kiến thức đã học, hãy mô tả chuyển động của Trái Đất quanh Mặt Trời (quỹ đạo, hướng chuyển động, hướng và độ nghiêng của trục Trái Đất, thời gian hoàn thành 1 vòng chuyển động).

Phương pháp giải:

Phương pháp giải:

Dựa vào thông tin trong mục a (hiện tượng ngày đêm dài ngắn khác nhau) và hình 5.4.

Lời giải chi tiết:

Phương pháp giải:

Dựa vào thông tin trong mục b (các mùa trong năm) và hình 5.3.

Lời giải chi tiết:

Luyện tập

Giải bài luyện tập 1 trang 20 SGK Địa lí 10

Ngày và giờ Mê-hi-cô là bao nhiêu khi Việt Nam là 7 giờ sáng ngày 1-1-2022?

Phương pháp giải:

- Xác định múi giờ của Mê-hi-cô và Việt Nam => chênh lệch múi giờ giữa 2 nước.

- Xác định Mê-hi-cô nằm phía đông hay phía tây của Việt Nam => nếu nằm phía đông, có giờ sớm hơn (+); nếu nằm phía tây, có giờ muộn hơn (-).

- Kinh tuyến 180^o được coi là đường chuyển ngày quốc tế => nếu đi từ phía tây sang phía đông qua kinh tuyến 180^o thì lùi lại 1 ngày lịch; nếu đi từ phía đông sang phía tây qua kinh tuyến 180^o thì tăng thêm 1 ngày lịch.

Lời giải chi tiết:

- Lãnh thổ Mê-hi-cô thuộc 2 khu vực giờ là -6 và -7, Việt Nam múi giờ số 7.

=> Mê-hi-cô cách Việt Nam 13 múi giờ (đối với lãnh thổ thuộc khu vực giờ số -6) và 14 múi giờ (đối với lãnh thổ thuộc khu vực giờ số -7).

- Mê-hi-cô nằm ở phía tây Việt Nam (có giờ muộn hơn) => Việt Nam là 7 giờ sáng ngày 1-1-2022 thì giờ ở Mê-hi-cô là:

+ Phần lãnh thổ thuộc múi giờ -6: (7 + 24) - 13 = 18 giờ (31-12-2021).

+ Phần lãnh thổ thuộc múi giờ -7: (7 + 24) - 14 = 17 giờ (31-12-2021).

Giải bài luyện tập 2 trang 20 SGK Địa lí 10

Hiện tượng ngày đêm chênh lệch diễn ra như thế nào ở vùng nhiệt đới, ôn đới và hàn đới?

Phương pháp giải:

+ Vùng nhiệt đới: hầu như quanh năm nóng.

+ Vùng ôn đới: một năm chia thành 4 mùa (xuân, hạ, thu, đông).

+ Vùng hàn đới: hầu như quanh năm lạnh.

Vận dụng

Giải bài vận dụng 1 trang 20 SGK Địa lí 10

Giải thích tại sao người hâm mộ bóng đá ở Việt Nam muốn theo dõi trực tiếp các trận bóng của giải ngoại hạng Anh thường phải thức đêm để xem, trong khi thực tế các trận bóng bên Anh thường được bắt đầu vào buổi chiều.

Phương pháp giải:

- Nguyên nhân: Do chuyển động tự quay quanh trục của Trái Đất.

- Hệ quả: Giờ trên Trái Đất và đường chuyển ngày quốc tế. Cùng một thời điểm, các địa điểm thuộc kinh tuyến khác nhau sẽ có múi giờ khác nhau.

Lời giải chi tiết:

- Việt Nam: khu vực giờ số 7, Anh: khu vực giờ số 0

=> Việt Nam cách Anh: 7 múi giờ.

- Việt Nam có giờ sớm hơn Anh (do Trái Đất chuyển động quay quanh Mặt Trời theo hướng từ tây sang đông).

=> Các trận bóng đá ở Anh bắt đầu vào buổi chiều, Việt Nam đang là buổi tối/đêm.

Chú ý: Để biết Việt Nam đang là mấy giờ, lấy số giờ bắt đầu trận bóng ở Anh + 7 giờ.

Giải bài vận dụng 2 trang 20 SGK Địa lí 10

Giải thích câu ca dao:

Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng

Ngày tháng mười chưa cười đã tối

Câu ca dao đó đúng với những khu vực nào trên Trái Đất.

Phương pháp giải:

Vận dụng kiến thức đã học về hiện tượng ngày – đêm dài ngắn khác nhau theo mùa (đối với bán cầu Bắc).

- Sau ngày 21 – 3 đến trước ngày 23 – 9, bán cầu Bắc ngả về phía Mặt Trời nhiều hơn (mùa nóng) => ngày dài, đêm ngắn.

- Sau ngày 23 – 9 đến trước ngày 21 – 3, bán cầu Bắc chếch xa Mặt Trời (mùa lạnh) => ngày ngắn, đêm dài.

Lời giải chi tiết:

(Ông bà ta thường sử dụng lịch âm => Tháng 5 âm lịch trùng với khoảng tháng 6 dương lịch; tháng 10 âm lịch trùng với khoảng tháng 11 dương lịch).

- Tháng 6, bán cầu Bắc đang ngả về phía Mặt Trời, góc chiếu của tia sáng Mặt Trời lớn (nhận được nhiều nhiệt và ánh sáng) => Ngày dài, đêm ngắn (Đêm tháng năm chưa nằm đã sáng).

- Tháng 11, bán cầu Bắc chếch xa Mặt Trời, góc chiếu của tia sáng Mặt Trời nhỏ (nhận được ít nhiệt và ánh sáng) => Ngày ngắn, đêm dài (Ngày tháng mười chưa cười đã tối).

=> Câu ca dao đúng với các khu vực ở bán cầu Bắc (trừ vùng Xích đạo và từ vòng cực – cực).

Chú ý:

- Vùng Xích đạo quanh năm có ngày = đêm.

- Vùng từ vòng cực – cực có 6 tháng là ban ngày (mùa nóng) và 6 tháng là ban đêm (mùa lạnh).

Lý thuyết

>> Xem chi tiết: Lý thuyết về hệ quả địa lí các chuyển động của Trái Đất