1. Giải thích hiện tượng nhiễm điện ở quả bóng bay khi cọ xát với áo len và nhiễm điện ở áo len khi cởi áo len.

2. Nêu và giải thích một số ví dụ về hiện tượng nhiễm điện do cọ xát trong thực tế.

Vì sao những ngày hanh khô, khi chải tóc bằng lược thì nhiều sợi tóc bị lược nhựa hút kéo thẳng ra?

Chuẩn bị:

Một chiếc đũa bằng nhựa, một chiếc đũa bằng thuỷ tinh.

Một mảnh vải len (hoặc dạ) và một mảnh vải lụa.

Một số mẩu giấy vụn.

Tiến hành: 

Đưa chiếc đũa nhựa lại gần các mẩu giấy (Hình 20.1), có hiện tượng gì xảy ra không? 

Cọ chiếc đũa nhựa vào mảnh vải len (hoặc dạ) sau đó đưa lại gần các mẩu giấy vụn, quan sát hiện tượng.

Làm thí nghiệm tương tự, thay dũa nhựa bằng đũa thuỷ tỉnh được cọ xát vào mảnh vải lụa, quan sát hiện tượng xảy ra.

Mô tả hiện tượng xảy ra và rút ra nhận xét.

1. Từ các kết quả thí nghiệm, rút ra nhận xét gì? Điện tích trên đũa thuỷ tinh có cùng loại với điện tích trên đũa nhựa không?

2. Các điện tích cùng loại và khác loại tác dụng với nhau như thế nào?

3. Trả lời câu hỏi ở phần mở đầu.

1. Nguyên tử có cấu tạo như thế nào? Hãy vẽ hình mô tả cấu tạo nguyên tử.

2. Electron trong nguyên tử có thế dịch chuyển như thế nào?

Trong những ngày thời tiết hanh khô, nếu dùng một mảnh giấy bóng kính cọ xát 5 – 7 lần vào tóc, sau đó nhấc nhẹ ra thì có thể thấy một số sợi tóc được hút lên theo tờ giấy bóng kính. Vì sao lại có hiện tượng như vây?

- Tiến hành cọ xát mảnh vải khô với thanh nhựa, sau đó tách miếng vải ra xa thanh nhựa.

Đưa miếng vải lại gần một đầu thanh nhựa (hình 20.2), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.

- Cọ xát thanh nhựa thứ hai bằng vải khô như đã làm với thanh nhựa thứ nhất.

Đưa thanh nhựa này lại gần thanh nhựa thứ nhất (hình 20.3), quan sát và mô tả hiện tượng xảy ra.

Sử dụng dấu cộng (+) để mô tả điện tích dương và dấu trừ (-) để mô tả điện tích âm, em hãy vẽ vào vở hai vật có dạng bất kỳ để mô tả:

Sau khi cọ xát, một vật trở nên nhiễm điện dương, vật kia trở nên nhiễm điện âm.

Nêu ví dụ về các thiết bị hoạt động khi có dòng điện chạy qua.

Nêu ví dụ về vật cách điện và vật dẫn điện trong cuộc sống.

Chỉ ra những bộ phận dẫn điện và bộ phận cách điện ở: công tắc điện, cầu chì, đèn điện.

Xe chở xăng khi di chuyển thường kèm theo một đoạn dây xích (hình 20.6). Cách làm này để tránh sự phóng tia lửa điện từ các chi tiết trên thùng chở xăng. Em hãy cho biết:

a) Vì sao trên bề mặt xe có thể nhiễm điện?

b) Vì sao phải sử dụng dây xích kim loại?

Dùng một miếng vải lụa cọ xát thanh thủy tinh. Sau đó, tách miếng vải lụa ra xa thanh thủy tinh. Biết rằng, thanh thủy tinh mang điện dương. Nếu đưa mảnh vải lụa lại gần thanh thủy tinh thì có thể xảy ra sự phóng điện. Hãy cho biết trong quá trình phóng điện thì hạt mang điện là gì? Các hạt này dịch chuyển theo chiều nào?

Vào mùa hanh khô, dùng lược nhựa để chải tóc. Khi đưa lựa ra xa đầu, tóc có thể bị hút theo chiếc lược.

a) Hãy giải thích hiện tượng này.

b) Nếu dùng lược làm bằng kim loại thì có hiện tượng như vậy không? Vì sao?

Hãy khoanh vào từ Đúng” hoặc “Sai để đánh giá các câu dưới đây khi nói về sự nhiễm điện do cọ xát.

Làm thế nào để phân biệt được hai vật nhiễm điện cùng loại hay khác loại?

Đề xuất thí nghiệm để chứng minh rằng thanh thuỷ tinh cọ xát vào mảnh vải lụa có điện tích khác loại với điện tích trên thanh nhựa khi cọ xát vào mảnh vải len

Có thể phát hiện bằng cách nào một vật đã bị nhiễm điện khi ta không có bất cứ dụng cụ thí nghiệm nào?

Dùng một mảnh vải len cọ xát nhiều lần vào mảnh phim nhựa thì mảnh phim nhựa này có thể hút được các vụn giấy vì

A. mảnh phim nhựa được làm sạch bề mặt.

B. mảnh phim nhựa bị nhiễm điện

C. mảnh phim nhựa có tính chất từ như nam châm.

D. mảnh phim nhựa bị nóng lên.

Có thể chứng minh bằng cách nào khi thanh thuỷ tinh cọ xát vào mảnh vải lụa thì cả thanh thuỷ tinh lẫn mảnh vải lụa đều bị nhiễm điện?

Vì sao lông tơ, bụi bặm vẫn bám vào quần áo khi quần áo đã được chải sạch bằng bàn chải lông?

Sấm sét lúc trời mưa dông

Một hiện tượng thiên nhiên đặc biệt phổ biến xảy ra ở khắp mọi nơi trên Trái Đất của chúng ta, đó là sấm sét. Sự cọ xát mạnh giữa những giọt nước. trong luồng không khí bốc lên cao là một trong những nguyên nhân tạo thành các đám mây dông bị nhiễm điện. Khi hai đám mây tích điện trái dấu lại gần nhau, giữa hai đám mây có hiện tượng phóng tia lửa điện và ta nhìn

thấy tia chớp. Vài giây sau ta mới nghe thấy tiếng nổ, đó là sấm (do tốc độ ánh sáng nhanh hơn tốc độ của âm thanh nên ta nhìn thôi tia chớp trước.

Khi đám mây dòng tích điện đi gần mặt đất tới những khu vực trống trải, gặp vật có độ cao như cây cối, nhà cao tầng.... thì sẽ có hiện tượng phóng tia lửa điện giữa đám mây và mặt đất. Đó là hiện tượng sét đánh.

a) Hãy chọn câu đúng.

A. Sấm và sét diễn ra cùng một lúc.

B. Sấm và sét đều là hiện tượng phóng điện.

C. Sấm và sét là hai tên gọi khác nhau của cùng một hiện tượng vật lí

D. Sấm là nguyên nhân gây ra sát.

b) Khoanh vào từ “Đúng” hoặc “Sai với mỗi nhận định dưới dãy về hiện tượng sấm, sét.

c) Hãy nêu cách phòng tránh sét lúc trời mưa dông.

d) Vì sao khi trời mưa dông đều xuất hiện tia sét trước rồi sau đó mới nghe thấy tiếng sấm?

Hai vật nhiễm điện tích cùng loại, khi đưa chúng lại gần nhau thì chúng sẽ: