Soạn bài Củng cố, mở rộng bài 3 SGK Ngữ văn 9 tập 1 Kết nối tri thức

So sánh và nêu nhận xét về cách miêu tả nhân vật của Nguyễn Du trong đoạn trích Kim – Kiều gặp gỡ

Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 83 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

So sánh và nêu nhận xét về cách miêu tả nhân vật của Nguyễn Du trong đoạn trích Kim – Kiều gặp gỡ (từ câu Bóng hồng nhác thấy nẻo xa đến câu Bên cầu tơ liễu bóng chiều thướt tha) với đoạn trích sau:

Hai nàng tránh không được, phải cùng bước ra chào. Kim Trọng chắp tay cúi lễ rồi lui ra thì thấy Thúy Kiều mày nhỏ mà dàu, mắt trong mà sáng, mạo như trăng thu, sắc tựa hoa đào; còn Thúy Vân thì tinh thần tĩnh chính, dung mạo đoan trang, có một phong thái riêng, khó mô tả…

Bị sắc đẹp quyến rũ, Kim Trọng bất giác thần hồn phiêu bạt, nghĩ thầm: “Nọc tương tư này tai hại lắm đây”. Lại âm thầm phát thệ: “Mình mà không được hai nàng làm vợ thì suốt đời sẽ chẳng lấy ai”. Nhưng vì ngại có Vương Quan, không tiện đứng lâu, đành cùng nhau từ biệt.

Đồng thời, Vương Viên ngoại cũng sai người đem kiệu đến đón. Hai nàng lên kiệu về nhà.

(Thanh Tâm Tài Nhân, Kim Vân Kiều truyện, Nguyễn Đức Vân – Nguyễn Khắc Hanh dịch, Nguyễn Đăng Na giới thiệu và hiệu đính, NXB Đại học Sư phạm, Hà Nội, 2008, tr. 17 – 18)

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức trong đoạn trích Kim – Kiều gặp gỡ và đoạn trích của Thanh Tâm Tài Nhân.

Lời giải chi tiết:

- Giống nhau: Đều thể hiện khung cảnh lần đầu tiên Thúy Kiều và Kim Trọng gặp nhau và sự ấn tượng của Kim Trọng với Thúy Kiều.

- Khác nhau:

+ Kim – Kiều gặp gỡ (Nguyễn Du): Khung cảnh hai nhân vật gặp nhau là ở ngoài, không gian mở có cảnh vật thiên nhiên. Không xuất hiện hình ảnh Thúy Vân. Tác giả thể hiện rõ sự ấn tượng của Kim Trọng với Thúy Kiều và cũng thể hiện sự ấn tượng của Thúy Kiều với Kim Trọng.

+ Trong đoạn trích của Thanh Tâm Tài Nhân: Khung cảnh gặp gỡ không phải không gian mở. Kim Trọng gặp được cả Thúy Vân lẫn Thúy Kiều. Không miêu tả hình ảnh bên ngoài của Kim Trọng. Thể hiện sự mong muốn lấy cả hai của Kim Trọng (không chỉ ấn tượng với Thúy Kiều mà Kim Trọng còn ấn tượng với cả Thúy Vân).

-> Cách miêu tả mang những nét riêng của từng tác giả.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 84 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Kẻ bảng vào vở theo mẫu dưới đây và điền thông tin phù hợp về các văn bản đọc trong bài.

STT	Văn bản	Tác giả	Thể loại	Chủ đề	Đặc sắc nghệ thuật

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức phần đọc để lập bảng

Lời giải chi tiết:

STT	Văn bản	Tác giả	Thể loại	Nội dung chủ đề	Đặc sắc nghệ thuật
1	Kim – Kiều gặp gỡ	Nguyễn Du	Lục bát	Tác giả đã bày tỏ nỗi xót thương cũng như đồng cảm với những số phận bi kịch. Nhà thơ còn đề cao nỗi khát vọng, quyền sống, quyền mưu cầu hạnh phúc của con người. Nhà thơ cũng lên án tố cáo thực trạng của một xã hội vì đồng tiền mà cái ác lên ngôi	Nguyễn Du đã thành công sử dụng nghệ thuật xây dựng tâm lí nhân vật, thể thơ cũng như người kể chuyện đã khắc họa nên được cảnh Kim trọng gặp gỡ Thúy Kiều thật đặc sắc. Và thông qua những hình ảnh ẩn ý bức tranh thiên nhiên như thời gian, không gian, sự vật tác giả đã thể hiện ngụ ý tâm trạng của nhân vật thật ấn tượng. Thế giới nội tâm nhân vật được thể hiện bằng ngôn ngữ đối thoại và độc thoại bằng phương pháp tả cảnh ngụ tình đã làm nên giá trị của đoạn trích.
2	Lục Vân Tiên đánh cướp, cứu Kiều Nguyệt Nga	Nguyễn Đình Chiểu	Lục bát	Thể hiện khát vọng giúp đời của tác giả và khắc hoạ những phẩm chất tốt đẹp của 2 nhân vật Lục Vân Tiên và Kiều Nguyệt Nga.	Ngôn ngữ: mộc mạc, bình dị, gần với lời nói thông thường và mang màu sắc địa phương Nam bộ. Giọng điệu: thay đổi linh hoạt, phù hợp với tình tiết truyện và tính cách nhân vật.
3	Tự tình (Bài 2)	Hồ Xuân Hương	Thất ngôn bát cú Đường luật	Bài thơ nói lên bi kịch tình yêu, gia đình của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Đồng thời đó là tâm trạng vừa buồn tủi, vừa phẫn uất trước duyên phận éo le và cuộc sống, số phận cay đắng của họ, dù đã gắng gượng vương lên nhưng vẫn rơi vào bi kịch của cuộc đời. Bài thơ cũng cho thấy khát vọng sống, khát vọng hạnh phúc - những điều vô cùng giản đơn, bình dị nhưng lại là khao khát, niềm mơ ước cả cuộc đời của Hồ Xuân Hương nói riêng, của tất cả những người phụ nữ trong xã hội phong kiến nói chung.	Tác giả đã vận dụng sáng tạo thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật với ngôn ngữ tiếng Việt nhưng không làm mất đi giá trị của thể thơ mà trái lại nó còn mang đến cho thể thơ cổ điển ấy một vẻ đẹp mới, gần gũi, thân thuộc hơn với người Việt.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 84 SGK Văn 9 Kết nối tri thức

Tự chọn một đoạn thơ (tối thiểu 12 câu) trong Truyện Kiều (Nguyễn Du) hoặc Truyện Lục Vân Tiên (Nguyễn Đình Chiểu) và thực hiện các yêu cầu sau:

a. Xác định bố cục của đoạn trích và nêu ý chính của từng phần.

b. Phân tích hình tượng thiên nhiên hoặc hình tượng con người trong đoạn trích.

c. Chỉ ra những nét đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của đoạn trích.

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức để lựa chọn đoạn thơ và thực hiện yêu cầu

Lời giải chi tiết:

- Chọn Chị em Thúy Kiều

- Vị trí: Đoạn trích nằm ở phần mở đầu của phần 1: Gặp gỡ và đính ước.

- Bố cục:

+ Đoạn 1 (4 câu đầu): giới thiệu khái quát hai chị em Thúy Kiều.

+ Đoạn 2 (4 câu tiếp): gợi tả vẻ đẹp Thúy Vân.

+ Đoạn 3 (12 câu tiếp): gợi tả vẻ đẹp Thúy Kiều.

+ Đoạn 4 (4 câu cuối): Nhận xét chung về cuộc sống của hai chị em.

* Hình tượng Thúy Vân:

- Câu thơ mở đầu khái quát vẻ đẹp của Thúy Vân, “trang trọng” gợi vẻ cao sang, quý phái.

- Vẻ đẹp của Thúy Vân được so sánh với những thứ đẹp nhất trên đời: trăng, hoa, mây, tuyết, ngọc.

- Chân dung Thúy Vân được miêu tả toàn vẹn từ mái tóc đến nụ cười, giọng nói, phong thái ứng xử nghiêm trang: khuôn mặt đầy đặn, phúc hậu, lông mày sắc nét như ngài, miệng tươi như hoa, đoạn trang như ngọc,...

- Chân dung dự đoán số phận: “mây thua”, “tuyết nhường” ⇒ số phận êm đềm.

- Nội dung: Đoạn trích đã khắc họa rõ nét chân dung tuyệt mĩ của chị em Thúy Kiều, ca ngợi vẻ đẹp, tài năng và dự cảm về kiếp người tài hoa bạc mệnh của Thúy Kiều, đây là biểu hiện cho cảm hứng nhân văn của Nguyễn Du.

- Nghệ thuật: Nghệ thuật nổi bật của đoạn trích là nghệ thuật khắc họa nhân vật lí tưởng bằng bút pháp ước lệ tượng trưng – lấy vẻ đẹp của thiên nhiên làm nổi bật vẻ đẹp của con người, không miêu tả chi tiết cụ thể mà tả để gợi, sử dụng biện pháp đòn bẩy làm nổi bật vẻ đẹp của Thúy Kiều.