Soạn bài Thực hành tiếng Việt trang 28 SGK Ngữ văn 9 tập 2 Kết nối tri thức

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 Thực hành Tiếng Việt trang 28 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức

Xác định quan hệ ý nghĩa giữa các vế trong những câu ghép dưới đây. Có thể tách mỗi vế của câu ghép thành một câu đơn được không? Vì sao.?

a. Chẳng những thái ấp của ta không còn, mà bổng lộc các ngươi cũng mất; chẳng những gia quyến của ta bị tan, mà vợ con các ngươi cũng khốn; chẳng những xã tắc tổ tông ta bị giày xéo, mà phần mộ cha mẹ các ngươi cũng bị quật lên; chẳng những thân ta kiếp này chịu nhục, rồi đến trăm năm sau, tiếng dơ khôn rửa, tên xấu còn lưu, mà đến gia thanh các ngươi cũng không khỏi mang tiếng là tướng bại trận.

(Trần Quốc Tuấn, Hịch tướng sĩ)

b. Nếu con chưa đi, cụ Nghị chưa giao tiền cho, u chưa có tiền nộp sưu thì không khéo thầy con sẽ chết ở đình, chứ không sống được.

(Ngô Tất Tố, Tắt đèn)

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức về câu đơn và câu ghép để xác định quan hệ ý nghĩa.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

a.

- Quan hệ ý nghĩa: Liệt kê hàng loạt các hậu quả nếu các tướng sĩ bỏ cuộc, để bị thua trước lũ giặc.

- Không thể tách thành câu đơn vì như vậy sẽ mất đi ý nghĩa nhấn mạnh hậu quả, tạo điểm nhấn và in sâu vào trong đầu các tướng sĩ.

b.

- Quan hệ ý nghĩa: Thể hiện quan hệ nguyên nhân kết quả.

- Không thể tách thành câu đơn vì sẽ làm mất đi sự liền mạch, mất đi hiệu quả trình bày vấn đề dẫn đến kết quả nếu như chưa đi đến nhà cụ Nghị.

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 Thực hành Tiếng Việt trang 29 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức

Hãy chuyển đổi các câu đơn trong mỗi trường hợp sau thành câu ghép và nhận xét sự khác biệt về ý nghĩa giữa các câu đơn ban đầu và câu ghép có được sau khi chuyển đổi.

a. Rõ ràng Phạm Xuân Ẩn có cuộc đời của nhân vật tiểu thuyết. Nhưng các nhà báo Việt Nam cũng như nhà báo nước ngoài mới chỉ có được “vài chớp đèn flash” nắm bắt những nét thoảng qua nào đó của cuộc đời ông theo một số sự kiện lịch sử lớn lao.

(Nguyễn Thị Ngọc Hải, Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời)

b. Thầy dạy rất ân cần, tỉ mỉ, chỉ bảo cho chúng tôi từng li từng tí: cách tô màu, đánh bóng, cả cách gọt bút chì thế nào cho đẹp và dễ vẽ. Nhưng thú vị hơn cả là những câu chuyện của thầy.

(Xuân Quỳnh, Thầy giáo dạy vẽ của tôi)

c. Chắc cô giáo rất vui trước món quà của em, giữa bao món quà của các bạn. Và em sẽ không để tên mình - tên người mang cánh buồm tặng cô.

(Lâm Thị Mỹ Dạ, Cánh buồm ngũ sắc)

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức về câu đơn và câu ghép để chuyển đổi, nhận xét về sự khác biệt

Lời giải chi tiết:

Cách 1

a. Chuyển đổi các câu đơn thành câu ghép: Rõ ràng Phạm Xuân Ẩn có cuộc đời của nhân vật tiểu thuyết nhưng các nhà báo Việt Nam cũng như nhà báo nước ngoài mới chỉ có được “vài chớp đèn flash" nắm bắt những nét thoảng qua nào đó của cuộc đời ông theo một số sự kiện lịch sử lớn lao.

=> So với việc diễn đạt bằng một câu ghép, diễn đạt bằng các câu đơn có tác dụng nhấn mạnh hơn thông tin: các nhà báo nước ngoài mới chỉ nắm bắt được vài nét ít ỏi về Phạm Xuân Ẩn, trong khi cuộc đời ông phong phú, hấp dẫn như một nhân vật tiểu thuyết.

b. Chuyển đổi các câu đơn thành câu ghép: Thầy dạy rất ân cần, tỉ mỉ, chỉ bảo cho chúng tôi từng li từng tí: cách tô màu, đánh bóng, cả cách gọt bút chì thế nào cho đẹp và dễ vẽ nhưng thú vị hơn cả là những câu chuyện của thầy.

=> So với việc diễn đạt bằng một câu ghép, diễn đạt bằng các câu đơn có tác dụng nhấn mạnh hơn thông tin: những câu chuyện của thầy thú vị hơn cả.

c. Chuyển đổi các câu đơn thành câu ghép: Chắc cô giáo rất vui trước món quà của em, giữa bao món quà của các bạn và em sẽ không để tên mình - tên người mang cánh buồm tặng cô.

=> So với việc diễn đạt bằng một câu ghép, diễn đạt bằng các câu đơn có tác dụng nhấn mạnh hơn thông tin: "em” sẽ không để tên mình trên món quà tặng cô.

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 Thực hành Tiếng Việt trang 29 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức

Các đoạn trích sau vừa có câu đơn vừa có câu ghép. Hãy chỉ ra sự phù hợp giữa kiểu cấu trúc câu và ý nghĩa cần biểu đạt của mỗi câu.

a. Chúng ta muốn hòa bình, chúng ta phải nhân nhượng. Nhưng chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới, vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa!

Không! Chúng ta thà hi sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ.

(Hồ Chí Minh, Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến)

b. Vì sao sau khi đất nước giải phóng, cả nước và thế giới biết rõ ông là tình báo, vậy mà người Mỹ trong giới báo chí hoạt động cùng thời với ông nay trở lại Việt Nam vẫn đem lòng tin tưởng và kính trọng ông? Đó là một nhân cách, một tài năng. Đời ông là một câu trả lời lớn cho nhiều câu hỏi vẫn làm đau đầu nhiều người bạn Mỹ của ông.

(Nguyễn Thị Ngọc Hải, Phạm Xuân Ẩn tên người như cuộc đời)

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức về câu đơn và câu ghép để chỉ ra sự phù hợp

Lời giải chi tiết:

Cách 1

a. Câu 1 là câu ghép gồm hai vế diễn tả mong muốn (chúng ta muốn hoà bình) và thái độ của nhân dân Việt Nam đối với thực dân Pháp (chúng ta phải nhân nhượng). Câu 2 là câu ghép có hai vế, trong đó, vế 1 nêu thực tế xảy ra (chúng ta càng nhân nhượng, thực dân Pháp càng lấn tới), vế 2 giải thích nguyên nhân (vì chúng quyết tâm cướp nước ta lần nữa). Vế 1 tuy là một bộ phận của câu, nhưng có cấu trúc như một câu ghép gồm hai vế có quan hệ tăng cấp (càng nhân nhượng, càng lấn tới). Câu 3 là câu đặc biệt. Câu 4 là câu đơn thể hiện tinh thần quyết tâm đứng lên cứu nước của nhân dân ta.

b. Câu 1 là câu ghép có quan hệ tương phản (đối lập) nhằm diễn tả ý nghĩa: thế giới biết rõ ông là tình báo nhưng người Mỹ vẫn tin tưởng, kính trọng ông. Câu 2, câu 3 là câu đơn khẳng định, ca ngợi con người và cuộc đời Phạm Xuân Ẩn.

Các đoạn trích trên cho thấy sự phù hợp giữa kiểu cấu trúc câu (câu đơn, câu ghép) và ý nghĩa cần biểu đạt của mỗi câu.

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 Thực hành Tiếng Việt trang 29 SGK Ngữ văn 9 Kết nối tri thức

Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nghĩ của em về nhà tình báo Phạm Xuân Ẩn sau khi đọc văn bản “Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời”, trong đoạn văn có ít nhất một câu ghép.

Phương pháp giải:

Gợi nhớ kiến thức về văn bản và câu ghép để hoàn thành đoạn văn

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Sau khi đọc văn bản “Phạm Xuân Ẩn - tên người như cuộc đời” em rất ấn tượng với nhân vật Phạm Xuân Ẩn. Ông đã trải đời mình cũng lịch sử kháng chiến ở Việt Nam, là quân nhân trong ba quân đội khác nhau. Đồng thời, ông đã tham gia Việt Minh ở lứa tuổi rất trẻ. Tên tuổi của ông không chỉ được nhân dân trong nước biết đến mà với báo chí nước ngoài cũng rất được kính trọng. Là thế hệ học sinh được hưởng nền độc lập tự do, em cần cố gắng noi gương các thế hệ cha anh như Phạm Xuân Ẩn để mai sau có thể góp phần vào công cuộc phát triển đất nước.

Câu ghép: Ông đã trải đời mình cũng lịch sử kháng chiến ở Việt Nam, là quân nhân trong ba quân đội khác nhau.