Soạn bài Nghị luận về một vấn đề của đời sống SGK Ngữ văn 8 tập 1 Cánh diều - chi tiết

Định hướng

(trang 102, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

1.1. Văn bản nghị luận về một vấn đề của đời sóng rất đa dạng và phong phú, có thể bàn luận về một hiện tượng có thật trong đời sống hằng ngày; có thể nêu lên suy nghĩ của người viết về một vấn đề xã hội đặt ra trong một hoặc một số tác phẩm văn học; có thể nêu suy nghĩ của mình về một tư tưởng, đạo lí... Bài này tập trung rèn luyện viết bài nghị luận về một hiện tượng trong đời sống. Yêu cầu chung của bài này là: 

- Cần nêu lên được hiện tượng đáng quan tâm trong đời sống.

- Trình bày rõ vấn đề và nêu ý kiến (đồng tình hay phản đối) của người viết về vấn đề đó.

- Nêu được lí lẽ và bằng chứng để thuyết phục người đọc đồng tình.

1.2. Để viết bài văn nghị luận về một vấn đề của đời sống, các em cần lưu ý:

- Xác định hiện tượng của đời sống cần bàn luận. Hiện tượng của đời sống rất phong phú, cần lựa chọn vấn đề gần gũi với cuộc sống, có ý nghĩa thiết thực và sâu sắc,...

- Trước khi viết cần tìm ý và lập dàn ý theo một trong các cách: đặt câu hỏi, suy luận hoặc so sánh.

- Cần nêu được ý kiến (quan điểm) riêng của mình: khẳng định hay phủ định, đồng tình hay phản đối,...

- Các lí lẽ và bằng chứng cần nêu cụ thể, phong phú và có sức thuyết phục.

Thực hành

(trang 103, SGK Ngữ văn 8, tập 1)

Đề bài: Suy nghĩ của em về vấn đề hiện tượng háo danh và "bệnh" thành tích

Phương pháp giải:

Dựa vào hướng dẫn để viết bài

Lời giải chi tiết:

Dàn ý

I. Mở bài 

- "Bệnh thành tích" khá phổ biến trong tất cả mọi lĩnh vực đời sống xã hội. Đây là căn bệnh đã có từ lâu. 

- "Bệnh thành tích" gây tác hại không nhỏ tới quá trình phát triển đất nước. 

II. Thân bài 

- Giải thích thế nào là "bệnh thành tích"? 

+ Thành tích là kết quả của một cá nhân hay một tập thể làm ra được đánh giá tốt. 

+ Thành tích là điều tốt đẹp đáng khích lệ, nhưng chạy theo thành tích bằng mọi cách, mọi thủ đoạn bất chấp hậu quả thì lại là hiện tượng tiêu cực đáng phê phán. 

- Nguyên nhân của "bệnh thành tích". 

+ "Bệnh thành tích" bắt nguồn từ thói xấu hay làm tốt, dốt hay nói chữ, thói khoe khang, khoác loác, bịa đặt, biến không thành có, biến xấu thành tốt... để tự dối mình, lừa người, mang lợi về cho bản thân. 

+ Do bản thân háo danh, tư lợi. 

+ Do nhận thức lệch lạc, trình độ yếu kém và thái độ thiếu trung thực, không dám nhìn thẳng vào khả năng của mình.

+ Do xã hội ngày càng phát triển, đồng tiền có sức mạnh thao túng các mối quan hệ xã hội, con người không coi trọng thực chất mà chỉ quan tâm tới hình thức bên ngoài. Nhiều kẻ lợi dụng điều đó nên cố ý thổi phồng thành tích, nhằm đánh bóng tên tuổi của mình để tiến thân. 

- Biểu hiện của "bệnh thành tích". 

+ Trong nhà trường: Ở mọi cấp học, chất lượng đào tạo giữa báo cáo và thực tế khác nhau. Vì thành tích có liên quan đến quyền lợi vật chất, tinh thần... nên nhiều người sẵn sàng phóng đại hoặc ngụy tạo ra thành tích để được cất nhắc, được lên lương. Từ đó coi nhẹ chất lượng giảng dạy, học tập, chỉ chú trọng vào tỉ lệ học sinh khá giỏi hoặc tỉ lệ tốt nghiệp mà nhiều khi là "ảo". 

+ Ở từng cá nhân: "Bệnh thành tích" thể hiện qua thái độ đối phó trong học tập và làm việc. Học vì điểm hơn là học để nắm vững kiến thức, nâng cao trình độ. Nạn nhân "học giả bẳng giả", "học giả bằng thật", mua điểm, mua bằng cấp, khoe khoang, tự cao tự đại nhưng thực chất thì rỗng tuếch... có rất nhiều trong xã hội ngày nay. 

+ Trong lĩnh vực nông nghiệp: Bệnh thành tích lan tràn đến mức báo động. Từ việc xóa đói giảm nghèo đến việc áp dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất, chăn nuôi... hay việc thực hiện chính sách xã hội khác. (Dẫn chứng). 

+ Trong lĩnh vực công nghiệp: Nhiều xí nghiệp, nhà máy, công ty... làm ăn không có hiệu quả, lời giả lỗ thật, hằng năm Nhà nước vẫn phải bù lỗ nhưng báo cáo thành tích lại rất hay, rất nổi; thậm chí còn được khen thưởng hoặc trao tặng huân chương... 

+ Trong lĩnh vực xây dựng: Nhiều công trình quan trọng cấp quốc gia bị làm nhanh, làm ẩu để lấy thành tích, bị "rút ruột", gây thất thoát, lãng phí rất lớn cho ngân sách Nhà nước, ảnh hướng đến đời sống nhân dân. (Dẫn chứng). 

- Tác hại của "bệnh thành tích". 

+ "Bệnh thành tích" dẫn đến sự thoái hóa nhân cách, con người sẽ trở nên thiếu trung thực, dối trá, gian lận, lừa mình, lừa bạn... 

+ "Bệnh thành tích" ảnh hưởng xấu đến chất lượng cuộc sống và cản trở sự phát triển của xã hội. 

- Những biệp pháp khắc phục "bệnh thành tích". 

+ Mỗi người cần nhận thức, đánh giá một cách khách quan, đúng đắn về năng lực của bản thân, tránh ảo tưởng về mình, tránh thói "tốt khoe, xấu che". 

+ Xã hội cần kiên quyết nói "không" với "bệnh thành tích" bằng cách thắt chặt các biện pháp kiểm tra, thanh tra chất lượng công việc, không đánh giá hời hợt qua hình thức bên ngoài. 

+ Cần có mức độ xử lý kỷ luật thích đáng đối với những kẻ cố tình mắc "bệnh thành tích", gây hậu quả nghiêm trọng.

 III. Kết bài

 - Chúng ta phải nhận thức rõ rằng "bệnh thành tích" là thói xấu, là hiện tượng tiêu cực cản trở quá trình phát triển của đất nước. Vì thế cần phải dứt khoát từ bỏ "bệnh thành tích" và phải trung thực với chính mình.

 - Trong hoàn cảnh mở cửa giao lưu, hội nhập với toàn cầu, căn bệnh này không thể tồn tại. Mỗi công nhân phải có thái độ nghiêm túc và trung thực trong học tập và làm việc thì mới có thể thành công trong sự nghiệp. 

- Phải khiêm tốn học hỏi điều hay, điều tốt của các nước tiên tiến và vận dụng sáng tạo vào hoàn cảnh cụ thể của Việt Nam. Nếu làm được như vậy thì không bao lâu nữa, mục tiêu phấn đấu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng văn minh sẽ trở thành hiện thực.

Bài tham khảo 1

Con người ai cũng mong muốn đạt được một thành công nhất định trong cuộc sống. Nhưng cũng vì mong muốn đó mà trong xã hội hiện nay đã xảy ra hiện tượng xấu hay căn bệnh tiêu cực, đó là hiện tượng háo danh và bệnh thành tích.

Háo danh ý chỉ việc coi trọng danh tiếng trên mức cần thiết cũng như trên mức mà chúng ta có. Bệnh thành tích có thể được hiểu là thói a dua, chạy theo những thành tích, nhằm được tuyên dương, khen thưởng. Giữa hiện tượng háo danh và bệnh thành tích có mối liên hệ. Con người vì mong muốn có được danh tiếng mà chạy theo thành tích.

Nếu theo chiều hướng tích cực, việc con người nỗ lực để có được danh tiếng hay đạt được thành tích là hoàn toàn đúng đắn. Bởi danh tiếng và thành tích chính là sự công nhận cho những cống hiến, cố gắng của họ. Nhưng ngược lại, nếu quá coi trọng danh tiếng và thành tích mà làm những điều sai trái, dối trá lại dẫn đến chiều hướng tiêu cực.

Nguyên nhân của hiện tượng và căn bệnh này xuất phát từ lòng trung thực của con người. Cùng với đó là lòng ham muốn đạt được sự công nhận của người khác. Cũng có thể xuất phát từ tật xấu con gà tức nhau tiếng gáy - sự ghen tị, đố kị với thành công của người khác nhưng không chịu cố gắng để đạt được kết quả bằng chính năng lực của bản thân mà tìm cách đốt cháy giai đoạn, muốn có thành tích một cách nhanh chóng.

Hiện tượng háo danh và bệnh thành tích gây ra những hậu quả rất nghiêm trọng cho xã hội. Con người dần mất đi tính trung thực, đánh mất niềm tin từ những người xung quanh. Chúng ta chỉ chú trọng đến việc đạt được danh tiếng, thành tích mà không chú trọng đầu tư vào trí tuệ, tâm hồn. Nhiều người khi có được danh tiếng, thành tích thì trở nên kiêu ngạo, coi thường mọi người xung quanh.

Để xây dựng một xã hội tốt đẹp, chúng ta cần có biện pháp đẩy lùi hiện tượng háo danh và bệnh thành tích. Các bộ, ngành và cơ quan chức năng cần có những cuộc thanh tra, kịp thời phát hiện và ngăn chặn những thành tích ảo. Nếu cố ý vi phạm thì cần có biện pháp xử lý đích đáng. Bên cạnh đó, chúng ta cần tăng cường những biện pháp tuyên truyền, giáo dục để nâng cao nhận thức của mỗi người cần tránh xa và đẩy lùi.

Háo danh và bệnh thành tích đang gây ra những hậu quả tiêu cực. Hãy cùng chung tay đẩy lùi hiện tượng và căn bệnh tiêu cực này.