Soạn bài Mùa xuân nho nhỏ SGK Ngữ văn 9 tập 1 Chân trời sáng tạo


Mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước đươc gợi tả như thế nào trong ba khổ thơ đầu?

Tổng hợp đề thi học kì 1 lớp 9 tất cả các môn - Chân trời sáng tạo

Toán - Văn - Anh - KHTN - Lịch sử và Địa lí


Lựa chọn câu để xem lời giải nhanh hơn

Nội dung chính

Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.

Câu 1

Trả lời Câu hỏi 1 trang 23 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Mùa xuân của thiên nhiên,  mùa xuân của đất nước được gợi tả như thế nào trong ba khổ thơ đầu?

Phương pháp giải:

Xác định các hình ảnh mùa xuân trong bài sau đó nêu tác dụng

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước được gợi tả trong ba khổ thơ đầu:

- Khổ 1: tươi thắm, đầy màu sắc (dòng sông xanh, bông hoa tím biếc, màu xanh của lá ngụy trang, của nương mạ), âm thanh của thiên nhiên (tiếng chim chiền chiện hót vang trời)

- Khổ 2: âm thanh của cuộc sống lao động (xôn xao); âm thanh tiếng chim được cụ thể hoá thành hình khối, màu sắc thể hiện sự chuyển đổi cảm giác: từ thính giác -> thị giác -> xúc giác (từng giọt long lanh rơi), hình ảnh chủ thể trữ tình nâng niu từng giọt âm thanh của tiếng chim, hình ảnh người cầm súng với lộc giắt đầy trên lưng, hình ảnh người lao động hối hả xây dựng đất nước, họ là những người đã làm nên mùa xuân đất nước

- Khổ 3: Lịch sử cần lao của đất nước và niềm tin vào sự phát triển của đất nước.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

* Bức tranh thiên nhiên mùa xuân xứ Huế:

+ Hình ảnh giản dị, gợi cảm: “dòng sông xanh”, “bông hoa tím biếc”

- Màu sắc tươi tắn, hài hòa: xanh, tím biếc

- Sức xuân mạnh mẽ, dạt dào:

    + NT đảo ngữ

    + Động từ “mọc” => sức sống mãnh liệt, căng tràn => sự vươn lên, trỗi dậy

- Không gian cao rộng, trong sáng: dòng sông, mặt nước, bầu trời.

- Âm thanh rộn rã, tươi vui: tiếng chim chiền chiện hót => nói quá => âm thanh xáo động cả không gian => khúc nhạc mùa xuân

=> Bức tranh thiên nhiên tươi đẹp, nên thơ, tràn đầy sức sống.

* Mùa xuân của đất nước

- Hai hình ảnh biểu trưng cho 2 nhiệm vụ trọng tâm của đất nước trong những năm 80 của thế kỉ XX – nhiệm vụ chiến đấu bảo vệ Tổ quốc và lao động xây dựng đất nước.

+ “người cầm súng”- nhiệm vụ chiến đấu

+ “người ra đồng” - nhiệm vụ lao động sản xuất

- Từ “lộc”:

+Nghĩa thực: chồi non, nhành non, cây non

    “Lộc giắt đầy trên lưng” – lá non, màu xanh trên cành lá ngụy trang của người chiến sỹ

    “Lộc trải dài nương mạ” – màu xanh trên nương mạ xanh non của người nông dân

+Nghĩa ẩn dụ:

                         - sự sống dạt dào, sức sống mãnh liệt của mùa xuân đất nước

                         - sự may mắn, những điều tốt đẹp…

=> Không khí khẩn trương, sôi nổi, tưng bừng, rộn rã à gợi lên cảnh tất cả mọi người trong mọi lĩnh vực đều hòa chung trong không khí bảo vệ và dựng xây đất nước

=> Mùa xuân đất nước mang vẻ đẹp của sức sống vô tận

Mùa xuân của thiên nhiên, mùa xuân của đất nước được gợi tả trong ba khổ thơ đầu là:

Hoa tím biếc, dòng sông xanh, chim chiền chiện hót vang trời

+ Không gian rộng lớn, bao la, màu sắc đặc trưng của Huế (tím, xanh), hòa với âm thanh sự sống.

+ Mùa xuân đất nước cụ thể hóa bằng hình ảnh người cầm súng, người ra đồng

+ Suy ngẫm và chiêm nghiệm của tác giả khi nhìn thấy "lộc" từ mùa xuân đất nước

+ Từ láy "hối hả" và "xôn xao" thể hiện nhịp phát triển, thời kì mới của đất nước

+ So sánh đất nước với vì sao: sự trường tồn vững bền của đất nước.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

Câu 2

Trả lời Câu hỏi 2 trang 23 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Chỉ ra ít nhất hai biện pháp tu từ được sử dụng trong khổ thơ thứ 4 và 5. Phân tích tác dụng của chúng.

Phương pháp giải:

Xác định biện pháp tu từ và nêu tác dụng

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Biện pháp nghệ thuật:

- Ẩn dụ, thể hiện qua hình ảnh con chim hót, cành hoa, mùa xuân nho nhỏ: thể hiện ước nguyện bình dị, khiêm nhường của nhà thơ được cống hiến cho đất nước; hình ảnh nốt trầm xao xuyến: thể hiện cảm xúc trầm lắng của nhà thơ hình ảnh hoà ca: chỉ cộng đồng, dân tộc

- Điệp ngữ: ta làm, dù là nhấn mạnh ước nguyện của nhà thơ được cống hiến dù là còn trẻ hoặc đã già.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

- BPTT điệp ngữ “Ta làm…”:

 + Giọng thơ tha thiết

 + Khát vọng cháy bỏng, mãnh liệt: muốn hóa thân vào thiên nhiên “làm con chim hót”, “làm một cành hoa”; làm “một nốt trầm xao xuyến” hòa nhập vào bản hòa ca.

 + Khát vọng hòa nhập của cá nhân vào cộng đồng.

- BPTT Ẩn dụ “mùa xuân nho nhỏ”: ước nguyện sống đẹp, sống có ích cống hiến phần nhỏ bé nhưng tốt đẹp cho cuộc đời chung, góp phần làm nên một mùa xuân lớn cho đất nước.

- Điệp từ “ta” được lặp đi lặp lại hai lần.

=> Thể hiện một ước nguyện chân thành, thiết tha. Nhà thơ đã lựa chọn những hình ảnh đẹp của thiên nhiên, của cuộc sống để bày tỏ ước nguyện: con chim, một cành hoa, một nốt trầm.

- Biện pháp tu từ ẩn dụ: “một mùa xuân nho nhỏ”

=> “Mùa xuân nho nhỏ” là một ẩn dụ đầy sáng tạo, biểu lộ một cuộc đời đáng yêu, một khát vọng sống cao đẹp. Mỗi người hãy làm một mùa xuân, hãy đem tất cả những gì tốt đẹp, tinh túy của mình, dẫu có nhỏ bé để góp vào làm đẹp cho mùa xuân đất nước.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

Câu 3

Trả lời Câu hỏi 3 trang 23 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Xác định bố cục, mạch cảm xúc và cảm hứng chủ đạo của bài thơ

Phương pháp giải:

Đọc kĩ ngữ liệu và xác định. Cần phải hiểu nội dung khái quát từng khổ thơ. Tìm ra cảm hứng chủ đạo của bài.

Lời giải chi tiết:

Cách 1

- Bố cục:

+ Khổ 1 (6 câu đầu): cảm xúc trước mùa xuân của đất trời

+ Khổ 2, 3: cảm xúc trước mùa xuân của đất nước

+ Khổ 4, 5: ước nguyện được cống hiến của nhà thơ

+ Khổ cuối: ngợi ca quê hương, đất nước qua điệu dân ca Huế.

- Mạch cảm xúc: say sưa, trìu mến trước mùa xuân của đất trời (khổ 1); phấn chấn, vui tươi trước mùa xuân đất nước (khổ 2, 3); tha thiết, trầm lắng khi bày tỏ ước nguyện được nhập vào bản hoà ca của đất trời, vào mùa xuân của đất nước một nốt trầm xao xuyến, một mùa xuân nho nhỏ của riêng mình (khổ 4,5); tình cảm thiết tha, tự hào về quê hương, đất nước (khổ cuối).

- Cảm hứng chủ đạo: cảm hứng ngợi ca sức sống thanh xuân của quê hương, đất nước và cảm hứng về ước nguyện được dâng hiến, đóng góp sức mình để làm cho quê hương, đất nước ngày càng giàu đẹp.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

- Bố cục

+ Khổ thơ 1: Bức tranh thiên nhiên mùa xuân xứ Huế  và cảm xúc của nhà thơ

+ Khổ thơ 2,3: Cảm xúc trước mùa xuân của đất nước

+ Khổ thơ 4,5: Suy ngẫm và ước nguyện trước mùa xuân đất nước – lẽ sống cao đẹp của nhà thơ 

+ Khổ thơ 6: Lời ngợi ca quê hương đất nước qua làn điệu dân ca trữ tình xứ Huế

- Mạch cảm xúc:

+ Bài thơ bắt đầu bằng cảm xúc thiết tha, ngây ngất của tác giả trước vẻ đẹp đầy sức sống của mùa xuân thiên nhiên.

+ Tiếp đó là cảm xúc tự hào trước mùa xuân của đất nước, cách mạng 

+ Từ cảm xúc, mạch thơ chuyển sang biểu hiện suy nghĩ và ước nguyện của nhà thơ được nhập vào bản hòa ca của cuộc đời “một nốt trầm xao xuyến”  của riêng mình; nguyện làm một mùa xuân nho nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, dân tộc

+ Bài thơ kết thúc bằng sự trở về với những cảm xúc thiết tha, tự hào về quê hương, đất nước qua làn điệu dân ca xứ Huế.

- Cảm hứng chủ đạo: là niềm xúc động mãnh liệt của tác giả trước mùa xuân của thiên nhiên, đất nước, cách mạng và khát vọng được hòa nhập, dâng hiến cho cuộc đời một cách chân thành, lặng lẽ.

- Bố cục:Gồm 4 phần

+ Khổ 1: Cảm xúc trước mùa xuân thien nhiên đất nước

+ Khổ 2 + 3: Cảm xúc về mùa xuân của đất nước

+ Khổ 4 + 5: Ước nguyện của tác giả

+ Khổ 6: Lời ngợi ca quê hương đất nước qua điệu dân ca xứ Huế

- Mạch cảm xúc của bài thơ: được khơi nguồn, nảy nở từ sức sống, vẻ đẹp của mùa xuân thiên nhiên, mở rộng ra với mùa xuân đất nước, cách mạng. Cảm xúc lắng đọng dần vào suy tư và ước nguyện: nhà thơ muốn nhập vào bản hoà ca vĩ đại của cuộc đời bằng một nốt trầm xao xuyến của riêng mình, góp vào mùa xuân chung lớn lao.

- Cảm hứng chủ đạo của bài thơ: là sự rung động trước vẻ đẹp của thiên nhiên đất nước khi bước vào mùa xuân. Cùng với đó là niềm tin tưởng của tác giả vào tương lai rạng ngời của dân tộc Việt Nam. Âm thanh mùa xuân đất nước vang lên từ chính cuộc sống vất vả, gian lao mà tươi thắm đến vô ngần.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

Câu 4

Trả lời Câu hỏi 4 trang 23 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Giải thích ý nghĩa nhan đề bài thơ

Phương pháp giải:

Giải nghĩa từng từ theo nghĩa gốc và nghĩa ẩn dụ

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Nhan đề Mùa xuân nho nhỏ là hình ảnh ẩn dụ, thể hiện nhận thức của tác giả: mỗi người là một mùa xuân nhỏ, mỗi người cần sống đẹp, tươi trẻ như mùa xuân, góp phần tạo nên mùa xuân lớn của đất trời, của đất nước.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

- «Mùa xuân» danh từ - một khái niệm thời gian, kết hợp với « nho nhỏ » tính từ, là một từ láy

- Đây là một ẩn dụ, một sáng tạo độc đáo, một phát hiện mới mẻ của nhà thơ

+ « Mùa xuân nho nhỏ » là biểu tượng cho những gì tinh túy, đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người.

+ Nhan đề này thể hiện quan điểm về sự thống nhất giữa cái riêng và cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng.

+ “Mùa xuân nho nhỏ”  là ẩn dụ cho lẽ sống cao đẹp của nhà thơ, muốn dâng hiến những gì đẹp nhất của đời mình để góp phần làm nên mùa xuân lớn của dân tộc; ước nguyện cống hiến rất lặng lẽ, khiêm nhường.

 - Tác giả nguyện làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của đất nước, của cuộc đời chung.

- Ý nghĩa nhan đề:

“Mùa xuân nho nhỏ” là một sáng tác độc đáo, một phát hiện mới mẻ của nhà thơ.

+ Hình ảnh “Mùa xuân nho nhỏ” là biểu tượng cho những gì tinh tuý, đẹp đẽ nhất của sự sống và cuộc đời mỗi con người.

+ Thể hiện quan điểm về sự thống nhất giữa cái riêng với cái chung, giữa cá nhân và cộng đồng.

+ Thể hiện nguyện ước của nhà thơ muốn làm một mùa xuân, nghĩa là sống đẹp, sống với tất cả sức sống tươi trẻ của mình nhưng rất khiêm nhường là một mùa xuân nhỏ góp vào mùa xuân lớn của thiên nhiên, đất nước, của cuộc đời chung và khát vọng sống chân thành, cao đẹp của nhà thơ.

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

Câu 5

Trả lời Câu hỏi 5 trang 23 SGK Văn 9 Chân trời sáng tạo

Chủ đề bài thơ là gì? Nêu một số căn cứ giúp em xác định chủ đề

Phương pháp giải:

Đọc kĩ văn bản

Lời giải chi tiết:

Cách 1

Chủ đề bài thơ: Ước nguyện được đóng góp phần nhỏ bé của mình vào việc làm nên mùa xuân tươi đẹp của quê hương, đất nước. Các căn cứ để xác định chủ đề là các từ ngữ, hình ảnh, biện pháp tu từ, bố cục, mạch cảm xúc, nhan đề bài thơ, giọng thơ tha thiết, trầm lắng, ...

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

- Để xác định chủ đề, thường phải trả lời câu hỏi: Vấn đề cơ bản mà tác phẩm nêu lên là gì? Cần phải hiểu rõ nội dung mới xác định đúng chủ đề của bài.

- Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời; thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước; góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.

- Chủ đề của bài thơ: Bài thơ là tiếng lòng tha thiết yêu mến và gắn bó với đất nước, với cuộc đời, thể hiện ước nguyện chân thành của nhà thơ được cống hiến cho đất nước, góp một “mùa xuân nho nhỏ” của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc.

- Căn cứ vào nội dung bài thơ: “Đất nước như vì sao, Cứ đi lên phía trước”; “Một mùa xuân nho nhỏ, Lặng lẽ dâng cho đời” …

Xem thêm
Cách 2
Cách 3

Bình chọn:
3.9 trên 8 phiếu

>> Xem thêm

Luyện Bài Tập Trắc nghiệm Văn 9 - Chân trời sáng tạo - Xem ngay

Tham Gia Group 2K10 Ôn Thi Vào Lớp 10 Miễn Phí