Bài 16: Xin chào, XA-HA-RA trang 76 SGK Tiếng Việt lớp 5 tập 1 Kết nối tri thức

Khởi động

Trả lời câu hỏi khởi động trang 76 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Trao đổi với bạn những điều em biết về sa mạc (thời tiết, cảnh vật, con vật, cây cối,...).

Phương pháp giải:

Em dựa vào hiểu biết của bản thân về sa mạc và trao đổi với bạn.

Lời giải chi tiết:

- Thời tiết: Sa mạc thường có những điều kiện thời tiết khắc nghiệt, với nhiệt độ cao ban ngày và thấp ban đêm. Trong ngày, nhiệt độ có thể lên đến 50 độ C hoặc hơn, trong khi vào ban đêm, có thể xuống đến dưới 0 độ C.

- Cảnh vật: Cảnh vật của sa mạc thường là những cánh đồng cát mênh mông, đồi cát cao và đá khô cằn. Có những dãy núi cát cao vút và những thung lũng sâu thẳm. Có cả những địa hình đặc biệt như sa mạc nóng, sa mạc lạnh, hoặc sa mạc đá.

- Cây cối: Mặc dù sa mạc thường được liên tưởng đến việc thiếu cây cỏ, nhưng thực tế, có nhiều loại cây cỏ và cây bụi có thể sống trong môi trường khô cằn này. Một số loài cây phổ biến ở sa mạc bao gồm cây xương rồng, cây cỏ cỏi, cây bụi ngũ cốc và cây cỏ khô.

- Con vật: Sa mạc cũng là nhà của nhiều loài động vật khác nhau, chúng phải có những cách thích ứng đặc biệt để sống sót trong điều kiện khô khan. Một số loài động vật thích nghi như lạc đà, sói, cáo, thú rừng và cả những loài côn trùng như bọ cánh cứng, rệp và chuột chù.

- Đặc điểm khác: Ngoài ra, sa mạc cũng có những đặc điểm độc đáo như hiện tượng bão cát, hình thái đá và hố cát. Cũng là nơi sinh sống của nhiều dân tộc bản địa và văn hóa độc đáo.

Bài đọc 1

Trả lời câu hỏi 1 bài đọc trang 77 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

XIN CHÀO, XA-HA-RA

Sang phía nam dãy Át-lát, tôi như lạc vào phim khoa học viễn tưởng. Những rặng đá xám bỗng xỉn màu rồi ngả sang đen rám hoặc đỏ quạch. Bốn bề giống như sao Hoả.

Nghỉ vài chặng, xe bắt đầu quành vào sa mạc. Chúng tôi xuống xe dưới cái nắng như rải lửa khiến tóc của mọi người trở nên giòn tan. Nhưng tôi đã quên mất nắng nóng. Tôi còn bận thì thầm:“Xin chào, Xa-ha-ra.".

Xa-ha-ra, sa mạc lớn nhất châu Phi đang ở ngay trước mắt tôi. Chân tôi đang giẫm lên nó. Cát của nó lộm cộm dưới đế giày. Cát sa mạc mịn như bột và mỏng manh như gió bụi, không to như cát Phan Thiết hay ẩm ướt như cát Sầm Sơn. Chúng tôi phấn khích nhảy nhót. Giấc mơ này là có thật. Chúng tôi đang ở đây, một trong những nơi hoang vu nhất địa cầu.

Chúng tôi trèo lên yên lạc đà. Chúng đứng bổng dậy, cao lừng lững. Những người dắt lạc đà phải ghìm để chúng không chạy. Chạy trên cát lún thì lạc đà là vô địch.

Trời tối dần, lạ thay, trời rất mát, thậm chí rất lạnh. Gió thổi lồng lộng kéo bật tóc tôi ra khỏi khăn trùm đầu. Chúng tôi đi khá lâu mới đến khu lều dành cho khách du lịch, nhưng không ai muốn vào những túp lều du mục ấy. Mọi người nằm kềnh ra những tấm chiếu dạ trải trên cát để ngắm sao, tận hưởng đêm duy nhất giữa sa mạc mênh mông.

Năm giờ sáng, trời hửng. Những cồn cát óng vàng vây quanh những căn lều vuông vắn. Bầu trời nhu nhú ánh bình minh rồi rải nắng non lóng lánh lên những hạt cát mịn. Đàn lạc đà lại đưa chúng tôi ra xe. Sa mạc hai triệu năm tuổi và những cồn cát lùi dần lại phía sau. Bỗng trên xe có người nói chưa biết quốc tịch của người bên cạnh. Mọi người cười phá lên. Phải rồi, việc mang quốc tịch gì đâu có quan trọng, khi mà ở giữa hoang mạc, ai cùng trở nên nhỏ bé như một hạt cát.

(Theo Di Li)

Tìm những chi tiết miêu tả sự khắc nghiệt của thiên nhiên:

– Trên con đường dẫn đến sa mạc Xa-ha-ra.

– Ở sa mạc Xa-ha-ra.

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn văn thứ nhất và thứ hai của bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Trên con đường dẫn đến sa mạc Xa-ha-ra: Những rặng đá xám bỗng xỉn màu rồi ngả sang đen rám hoặc đỏ quạch, giống như sao Hoả.

- Ở sa mạc Xa-ha-ra: Nắng như rải lửa khiến tóc của mọi người trở nên giòn tan, không gian trở nên rất nắng nóng.

Bài đọc 2

Trả lời câu hỏi 2 bài đọc trang 77 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Nhân vật “tôi” có cảm xúc gì khi được đến Xa-ha-ra? Cảm xúc đó được thể hiện ra sao?

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn văn thứ hai của bài đọc, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Nhân vật "tôi" có cảm xúc hào hứng và phấn khích khi đến Xa-ha-ra. Cảm xúc này được thể hiện qua việc "tôi" thầm thì gọi tên "Xa-ha-ra" khi bước chân lên sa mạc và quên đi nắng nóng.

Bài đọc 3

Trả lời câu hỏi 3 bài đọc trang 77 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Những điều đặc biệt ở Xa-ha-ra được miêu tả thế nào?

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn văn thứ 2, 3, 4 và 6 trong bài đọc để tìm câu trả lời.

Lời giải chi tiết:

- Thời tiết: nắng nóng.

- Cát: mịn như bột và mỏng manh như gió bụi, không to như cát Phan Thiết hay ẩm ướt như cát Sầm Sơn.

- Lạc đà: cao lừng lững. Chạy trên cát lún thì lạc đà là vô địch.

- Bình minh: những cồn cát vàng óng vây quanh những căn lều vuông vắn. Bầu trời nhu nhú ánh bình minh rồi rải nắng non lóng lánh lên những hạt cát mịn.

Bài đọc 4

Trả lời câu hỏi 4 bài đọc trang 77 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Theo em, chi tiết đoàn khách du lịch muốn nằm ngoài trời để ngắm sao cho thấy cảm xúc gì của họ?

Phương pháp giải:

Em đọc đoạn văn thứ 5 trong bài đọc, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Đoàn khách du lịch muốn nằm ngoài trời để ngắm sao thể hiện sự thích thú, kỳ vọng và mong đợi về trải nghiệm đặc biệt của họ. Họ kỳ vọng và mong chờ được tận hưởng cảnh sắc thiên nhiên độc đáo của sa mạc Xa-ha-ra.

Bài đọc 5

Trả lời câu hỏi 5 bài đọc trang 77 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Câu cuối bài đọc cho biết điều gì? Chọn câu trả lời dưới dây hoặc nếu ý kiến của em.

A. Thiên nhiên quá hùng vĩ, con người quá bé nhỏ.

B. Ở một nơi kì vĩ như Xa-ha-ra, con người chỉ cần chú ý đến cảnh sắc thiên nhiên.

C. Thiên nhiên giúp xoá nhoà khoảng cách giữa người với người.

Phương pháp giải:

Em đọc câu cuối bài đọc, suy nghĩ và chọn đáp án phù hợp.

Lời giải chi tiết:

A. Thiên nhiên quá hùng vĩ, con người quá bé nhỏ.

Vận dụng 1

Trả lời câu hỏi 1 vận dụng trang 77 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Tìm trong và ngoài bài đọc những từ ngữ chỉ đặc điểm của sa mạc và những từ ngữ có nghĩa trái ngược với chúng.

M: hoang vu – sầm uất

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ bài đọc và ngoài bài đọc để tìm những từ ngữ chỉ đặc điểm của sa mạc và những từ ngữ có nghĩa trái ngược với chúng theo mẫu.

Lời giải chi tiết:

- nắng nóng – lạnh giá

- rộng lớn – bé nhỏ

- khô hạn - ẩm ướt

-….

Vận dụng 2

Trả lời câu hỏi 2 vận dụng trang 78 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Từ tối và từ lạnh trong câu sau được dùng với nghĩa gốc hay nghĩa chuyển?

Trời tối dần, lạ thay, trời rất mát, thậm chí rất lạnh.

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ câu văn, suy nghĩ và trả lời câu hỏi.

Lời giải chi tiết:

Từ tối và từ lạnh trong câu được dùng với nghĩa gốc.

Vận dụng 3

Trả lời câu hỏi 3 vận dụng trang 78 SGK Tiếng Việt 5 Kết nối tri thức

Đặt câu chứa từ thổi mang mỗi nghĩa dưới dày:

a. Chúm miệng lại và làm cho luồng hơi bật mạnh từ trong miệng ra.

b. (Không khí) chuyển động thành luồng và gây ra tác động nhất dịnh.

Phương pháp giải:

Em đọc kĩ nghĩa của từ và đặt câu phù hợp.

Lời giải chi tiết:

a. Mẹ thổi cơm cho bớt nóng.

b. Gió thổi rất mạnh.